Een gesprek met Maria Del Jesús Patricio Martinez, kortweg Marichuy, van het Nationaal Inheems Congres, de koepelvereniging van inheemse volkeren in Mexico naar aanleiding van de verkiezingen in het land: ‘Er is in Mexico een genocide aan de gang.’
Vandaag kiezen de Mexicanen hun nieuwe president. Voor het eerst in de geschiedenis, stonden de presidentsverkiezingen ook open voor onafhankelijke presidentskandidaten. Van deze gelegenheid maakte het Nationaal Inheems Congres, de koepelvereniging van inheemse volkeren, gebruik om Maria Del Jesús Patricio Martinez naar voor te schuiven als presidentskandidaat.
Maria Del Jesús Patricio Martinez, kortweg Marichuy genaamd, is afkomstig uit Tuxpan, gelegen aan de oostkust van Mexico. Ze werkte jarenlang als traditionele arts, maar kon de grote ongelijkheid in de Mexicaanse maatschappij niet langer aanzien en nam zich voor andere Mexicanen hiervan bewust te maken.
De meerderheid van de Mexicaanse bevolking leeft vandaag in grote armoede, maar er zijn maar weinig mensen die zich hier iets van aantrekken.
Dat ze er niet in slaagde voldoende handtekeningen te verzamelen om als onafhankelijke presidentskandidaat op de kieslijsten te belanden, belet haar niet in haar strijd. ‘Nog nooit zijn inheemse volkeren erin geslaagd zo’n groot politiek draagvlak te krijgen in Mexico als vandaag’, aldus Marichuy. Op de vooravond van de verkiezingen sprak Knack met haar.
Als onafhankelijke presidentskandidaat wou u de inheemse bevolking van Mexico vertegenwoordigen. Waarom mikte u zo hoog?
MARICHUY: Het heeft in ieder geval niets te maken met persoonlijke ambities om een presidentiële kandidaat te zijn. Ik wou Mexicanen bewust maken van de beperkingen die ze elke dag tegenkomen. We proberen mensen te mobiliseren om voor hun rechten op te komen.
De meerderheid van de Mexicaanse bevolking leeft vandaag in grote armoede, maar er zijn maar weinig mensen die zich hier iets van aantrekken. Niet alleen de inheemse bevolkingsgroepen, maar ook zeer veel andere mensen, werkende mensen, leven in armoede.
De sociaaldemocratische PRI (Partido Revolucionario Institucional, nvdr.) en de meer conservatieve PAN (Partido Acción Nacional, nvdr.) verschillen in feite weinig van elkaar. Corruptie is hun handelsmerk en in de loop der jaren hebben ze nog nooit verandering kunnen realiseren. De regering van Peña Nieto loopt gelijk met een van de meest gewelddadige periodes in de geschiedenis van Mexico. Duizenden Mexicanen zijn vermoord of worden vermist en dan zijn de officiële statistieken nog een stevige onderschatting van de realiteit.
Hoe kijkt u naar de vier kandidaten waar mensen voor zullen kunnen stemmen?
MARICHUY: Ze behoren allemaal tot de traditionele machthebbers van Mexico. Wij hebben geprobeerd om de spelregels van het ministerie van Verkiezingen te volgen, maar dat bleek een onmogelijke taak.
Het verzamelen van de 800.000 nodige handtekeningen was niet onoverkomelijk, maar voldoen aan alle voorwaarden om deze handtekeningen ook nog eens elektronisch correct op te slaan was onmogelijk voor ons.
De bestaande politieke partijen hebben het systeem zo opgezet dat ze elkaar beurtelings zullen blijven afwisselen. De werkelijke macht blijft zo binnen een beperkte groep mensen circuleren. Wie van de vier kandidaten ook wint: het maakt niets uit voor de gemiddelde Mexicaan. Het enige verschil is dat het politieke toneel op 1 juli zal stoppen. Mensen kijken nu naar de beloftes die de kandidaten maken, maar ze zullen snel beseffen dat het allemaal loze beloftes waren.
De grote kanshebbers om president te worden, behoren tot de maffia van de Mexicaanse politiek. Kijk alleen al maar naar Andrés Manuel López Obrador. Hij pretendeert dat hij de arme Mexicanen vertegenwoordigt, maar hij verdient zelf maandelijks 5000 dollar. Hoe kan je dan zeggen dat je weet wat armoede is?
U bent arts van opleiding, beïnvloedt dit hoe u kijkt naar de huidige politieke situatie?
MARICHUY: Ik vergelijk de situatie van nu met een kanker. We moeten de ziekte bestrijden met normen en waarden. De nieuwe generatie moet ethiek in de politiek weten binnen te brengen. We moeten inzetten op onderwijs zodat toekomstige generaties de huidige fouten niet herhalen.
Was het moeilijk om de nodige 800.000 handtekeningen te verzamelen om op de kieslijsten te belanden? Waar liep het mis?
MARICHUY: Het was heel moeilijk. We beschikten niet over voldoende middelen en we weigerden het geld van het ministerie van Verkiezingen te aanvaarden. We wilden zo laten zien dat we niet corrupt zijn.
De grote kanshebbers om president te worden, behoren tot de maffia van de Mexicaanse politiek.
We vertegenwoordigen duizenden mensen. Niet alleen inheemse volkeren, maar ook studenten, leerkrachten en andere vakbonden hebben zich bij ons aangesloten. Ik ben naar de verschillende staten gereisd en zo kwam ik in contact met al die mensen die in ons project geloven.
Voor elke handtekening moesten we via een app op een smartphone of tablet de identiteitskaarten inscannen en doorsturen naar het nationaal verkiezingsinstituut. Pas als zij de identiteit van deze mensen hadden gecontroleerd, was een stem legitiem. We hebben zo kostbare tijd verloren. Onze kiezers komen uit arme streken waar er dikwijls geen drinkbaar water of elektriciteit is. Dan hoeft het toch niet te verbazen dat daar ook geen internet is?
Er zijn ook groepen die niet willen dat onze stem gehoord wordt. In februari reden we met onze ploeg naar een stad om campagne te voeren en onderweg zijn we door de maffia aangevallen. Ik heb het overleefd, maar het maakte pijnlijk duidelijk dat mijn leven op het spel staat. Toch gaat dit voorval mij niet tegenhouden. Ik moet blijven spreken en de stem van duizenden mensen laten horen.
U komt op voor de rechten van minderheden in Mexico. Bent u in uw eigen leven ook al het slachtoffer geweest van discriminatie?
MARICHUY: Als kind heb ik al de nare gevolgen van discriminatie moeten ervaren. Mijn vader was een boer en had zoals zoveel Indianen geen eigen grond. Hij betaalde de pacht van de grond in natura. Ik moest al op jonge leeftijd meehelpen: zaaien, onkruid verwijderen en oogsten. Ik werkte even hard als mijn vader en broers.
Ik herinner me nog de dag waarop we opgetogen waren over de grote oogst die we net hadden binnengehaald. Maar mijn vader zag er bezorgd uit. Ik vroeg hem hoe dat kwam. Hij zei me dat hij nog 1000 peso’s te kort kwam. Ik vond dat niet logisch, we hadden duidelijk een grotere oogst dan andere jaren. Ik vroeg mijn vader om me de papieren van de landeigenaar te laten zien. Toen ik de voorwaarden las, merkte ik dat het net de landeigenaar was die aan mijn vader 1000 peso’s moest betalen! Uiteindelijk heeft die landeigenaar toegegeven dat hij in de fout was en mijn vader met veel tegenzin zijn geld gegeven.
Het ergste was dat net hij mijn steevast vader adviseerde om mij en mijn broers en zussen zeker niet verder te laten studeren omdat wij dan onze vader niet langer zouden respecteren. Het jaar nadien wou deze landeigenaar zijn stuk grond niet meer aan mijn vader verhuren en mijn vader was razend op me. Ik was de schuldige… Terwijl de kans net groot is dat die landeigenaar mijn vader alle voorgaande jaren van duizenden peso’s heeft beroofd. Dit is geen uniek verhaal, dit is wat veel families hier in Mexico meemaken.
Is het moeilijk om Indiaanse te zijn in Mexico anno 2018?
MARICHUY: Indigena zijn is niet gemakkelijk, maar een vrouw zijn in Mexico is nog moeilijker. Feminicide (het vermoorden van vrouwen louter omdat ze vrouw zijn, nvdr.) is helaas een groot probleem in Mexico (naar schatting zouden er in Mexico dagelijks zeven vrouwen vermoord worden in dergelijke moorden, nvdr.). Huishoudelijk geweld is talrijk aanwezig in Mexico. Zowel bij de middenklasse als bij de armere bevolking en ook bij de inheemse gemeenschappen.
Als ze ons willen doden, dan wil ik dat het hen ten minste tijd en moeite kost.
We moeten als vrouwen dubbel zo hard werken. Eerst moeten we onze mannen op het veld helpen en dan moeten we thuis nog het huishouden doen. In het verleden mochten vrouwen zelfs niet studeren. Gelukkig is de wet nu veranderd, maar in de praktijk is er helaas nog niet veel veranderd omdat mensen te arm zijn om de studies van al hun kinderen te betalen. We hebben nog een lange weg te gaan vooraleer we hier onze patriarchale normen en waarden eindelijk overboord zullen gooien.
Wat zijn de speerpunten van het beleid dat de inheemse volkeren naar voor willen schuiven?
MARICHUY: Gendergelijkheid is voor ons een zeer belangrijk thema. We blijven ook hameren op de bescherming van de rechten van de inheemse volkeren. Eerder vroegen we al om dit in de grondwet op te nemen, maar dat is voorlopig nog niet gelukt. Ook het milieu is een belangrijk thema voor ons. Internationale bedrijven moeten niet langer onze natuurlijke rijkdom weghalen en in ruil niets aan de lokale bevolking geven. Voor ons is respect voor het milieu ook een intrinsiek onderdeel van ons geloof. Zonder Moeder Aarde kunnen we niet overleven.
Onze grootste troef is volgens mij dat wij de tijd nemen om naar de bevolking te luisteren. We beloven geen mirakels. Onze huidige politici beloven immers veel, maar realiseren bitter weinig. Neem nu het thema veiligheid. Het is zogezegd een topprioriteit om de drugsbendes en de maffia in Mexico te bestrijden. Maar de huidige politici vormen de grootste groep georganiseerde misdadigers van het land: ze laten zich sponsoren door drugskartels en moeten hun uiterste best doen om hun imago te beschermen.
Kijk, er is vandaag in Mexico een genocide aan de gang. We moeten deze dringend een halt toeroepen. Inheemse volkeren, zowel in Mexico als elders in de wereld, zijn razendsnel aan het verdwijnen. Maar als ze ons willen doden, dan wil ik dat het hen ten minste tijd en moeite kost.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
