Wereldwijde minimumbelasting voor multinationals komt dichterbij: ‘Hoe kleiner de kloof, hoe beter’

Zijn de belastingparadijzen ten dode opgeschreven, nu de VS ijveren voor een wereldwijde minimumbelasting voor multinationals? ‘Als de Europese lidstaten een akkoord vinden, kan het snel gaan.’

‘Eindelijk komt er een einde aan de race to the bottom van de vennootschapsbelasting’, zegt Joris Vandenbroucke, die voor Vooruit in de Kamercommissie Financiën zit. ‘Dat het er ooit zou van komen, was duidelijk’, zegt Europarlementslid en ex-minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA). ‘Hoe multinationals er alles aan doen om geen belasting te hoeven betalen: het is onbeschaamd en onhoudbaar.’

Vandenbroucke en Van Overtveldt waren geen van beiden verrast toen de Amerikaanse president Joe Biden en zijn minister van Financiën, Janet Yellen, rond Pasen voorstelden om wereldwijd een minimale vennootschapsbelasting van 21 procent in te voeren. ‘Van Sleepy Joe, zoals Donald Trump zijn tegenkandidaat voor het presidentschap noemde, is geen sprake.’

De OESO, de club van welvarende landen, probeert al langer iets te doen tegen het opbod van landen om met een zo laag mogelijke vennootschapsbelasting bedrijven te lokken. Een wedloop die al dertig jaar bezig is. Maar de VS waren onder Trump vierkant tegen hogere belastingen en dus kwam er geen schot in de zaak. ‘Zonder steun van de Verenigde Staten kun je niet, dat is alsof je een marathon zou lopen op één been’, zegt Van Overveldt. ‘Met Biden is het Amerikaanse standpunt 180 graden gekeerd.’

Naheffing

Joe Biden wil dat de bedrijven hun eerlijke deel van de belastingen betalen. Niet alleen omdat hij een Democraat is, en niet alleen vanwege het groeiende protest omdat de grote concerns aan de fiscus ontsnappen. Maar ook omdat hij 2300 miljard dollar nodig heeft voor infrastructuurprojecten die de economie moeten aanzwengelen. Omdat de VS al veel schulden torsen, wil Biden daarvoor niet gaan lenen. Hij wil het geld (deels) bij de bedrijven halen. Terwijl zijn voorganger de vennootschapsbelasting in eigen land verlaagde van 35 naar 21 procent, wil Biden ze optrekken tot 28 procent. Daarvoor moet hij wel nog een meerderheid vinden.

En de plannen van Biden en zijn ploeg zijn nog ambitieuzer dan dat: ze willen ook een mondiale minimumvennootschapsbelasting van 21 procent invoeren. ‘Dat is een opvallend hoog, want de OESO stelde tot nu toe 12,5 procent voor’, zegt Vandenbroucke. ‘In de onderhandelingen zal het uiteindelijk wel iets lager worden’, zegt Van Overtveldt, maar ze zijn het erover eens: het wordt hoe dan ook een vrij hoog tarief, dat niet zo ver verwijderd zal zijn van de 25 procent die in België geldt. ‘Hoe kleiner de kloof, hoe beter voor ons’, meent Vandenbroucke. ‘We zitten goed met 25 procent’, vindt Van Overtveldt. Beide politici wijzen op de andere troeven van ons land om bedrijven aan te trekken, zoals onze ligging, productiviteit, meertaligheid en goede opleidingen.

Het is niet zo dat de VS iedereen zouden verplichten om een minimumtarief in te voeren. Dat zou de soevereiniteit van landen aantasten. Het is wel de bedoeling dat als een bedrijf elders minder belasting betaalt, het in het land waar zijn hoofdkantoor is gevestigd alsnog met een naheffing tot 21 procent wordt belast. De VS en alle landen waar de hoofdkantoren staan zouden dat minimumtarief heffen. Dus als Apple zijn winst naar Bermuda laat vloeien om zo goed als geen belasting te hoeven betalen, zou het bedrijf in de VS een naheffing tot 21 procent krijgen.

Tax havens

Aan het minimumtarief voor vennootschappen koppelen de VS nog een andere zaak, die zeker zo belangrijk is: de multinationals moeten belastingen betalen in de landen waar ze hun omzet en winst behalen. ‘Vind ik nogal logisch,’ zegt Van Overtveldt, ‘maar de Googles en Facebooks ontsnapten er tot nu toe aan.’ Google, bijvoorbeeld, draineert de winst die het in de Europese landen haalt naar Ierland, waar het een regionaal hoofdkantoor heeft.

Daarom planden heel wat Europese landen, waaronder België, een digitaks: een eigen belasting op dat soort bedrijven. De VS wilden daarvan tot nu toe niet horen. Ze dreigden zelfs met represailles, omdat vooral Amerikaanse bedrijven erdoor zouden worden getroffen, maar nu veranderen ze het geweer van schouder. Het zou ook betekenen dat bijvoorbeeld Duitse autobouwers belastingen moeten betalen in de VS.

Vandenbroucke en Van Overtveldt zeggen in koor dat ze ‘heel positief tegenover de initiatieven van de VS’ staan. Ze vinden ‘het niet meer kunnen dat de multinationals de landen tegen elkaar uitspelen om zo weinig mogelijk belastingen te betalen. Onze kmo’s betalen de volle pot – waarom de multinationals dan niet?’ Het zou ook een einde maken aan het succes van de tax havens. Dan gaat het niet alleen om bekende offshorebelastingparadijzen zoals de Kaaimaneilanden en Barbados, maar ook over sommige EU-landen als Ierland (12,5 procent vennootschapsbelasting) en Hongarije (9 procent). Ook Nederland en Luxemburg hebben mechanismen om de aanslag voor buitenlandse multinationals laag te houden.

Eensgezindheid

In België bestaat er een fiscaal gunsttarief voor onderzoeksuitgaven – een van de redenen waarom er in ons land zo veel farmabedrijven gevestigd zijn. Moet daar ook een einde aan komen? Voor het eerst verschillen Vandenbroucke en Van Overtveldt van mening. ‘Natuurlijk moet daar een eind aan komen’, vindt Vandenbroucke. ‘We willen toch dat de fiscale concurrentie tussen landen verdwijnt?’ Van Overtveldt: ‘Je moet onderzoek en innovatie blijven steunen met belastingverminderingen. Hoever kun je daarin gaan, en hoe moet je dat controleren? Natuurlijk zullen we daar internationale afspraken over moeten maken.’

Wanneer zal een mondiale minimumbelasting voor vennootschappen een feit zijn? Nu de Amerikanen het voortouw nemen, kan het vlug gaan. Van Overtveldt en Vandenbroucke verwijzen naar het bankgeheim: lange tijd was het ondenkbaar dat landen als Zwitserland dat zouden opheffen, tot de VS er een punt van maakten. Zoiets kan nu ook gebeuren. ‘Ik denk dat er binnen de OESO voor de zomer een principeakkoord kan zijn’, zegt Vandenbroucke. ‘Als de Europese Commissie zich daar achter schaart, is die belasting er ten laatste in 2023. ‘

‘De knoop ligt bij de Europese Unie’, zegt Van Overtveldt. Hij wijst erop dat nogal wat lidstaten, zoals Luxemburg en Ierland, vasthouden aan hun zeer lage vennootschapstarieven: ‘Toen Ierland na de eurocrisis Europese steun zocht, eiste de toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy dat Ierland in ruil zijn fiscale gunsttarieven zou afschaffen. Dat hebben de Ieren koppig geweigerd. Zal het nu anders lopen? Zullen alle lidstaten de komende maanden een eensgezind standpunt bereiken waarmee ze naar de OESO kunnen stappen? Zo ja, dan kan die mondiale minimale vennootschapsbelasting er inderdaad over een paar jaar zijn. Maar ik hou mijn hart vast.’