Wereldwijde luchtvervuiling neemt alarmerend toe

‘De wereldwijde luchtvervuiling in steden neemt aan een alarmerende snelheid toe’. Dat zegt de Wereldgezondheidsorganisatie in een nieuw rapport. Tussen 2008 en 2013 steeg de luchtvervuiling wereldwijd met acht procent. Ook Vlaanderen laat steken vallen.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat de luchtkwaliteit een wereldwijd probleem is, maar de toestand is het slechtst in snelgroeiende steden in het Midden-Oosten, Zuid-oost-Azië en de westelijke Pacifische regio. De organisatie vergeleek de luchtkwaliteit van 795 steden in 67 landen en dat in de periode van 2008 tot 2013. Het nam meer bepaald de concentraties fijn stof onder de loep. Doordat die deeltjes zo klein zijn, kunnen ze diep doordringen in de longen en schadelijk zijn voor de gezondheid.

Zestien van ’s werelds 30 meest vervuilende steden – in termen van ultrafijne deeltjes – liggen in India. China boekt vooruitgang, maar ziet nog vijf steden in het lijstje staan. Nigeria, Saudi-Arabië en Pakistan hebben elk twee steden in de top 30. Volgens de data van de WHO heeft de Nigeriaanse stad Onitsha de slechtste luchtkwaliteit: de waarden aan fijn stoffen liggen er maar liefst 30 keer hoger dan de advieswaarden van de organisatie. Toch zegt de organisatie ook nog dat er nog veel steden zijn, vooral in Afrika, waar de luchtkwaliteit niet gemeten wordt.

Strengere advieswaarden

Volgens de WHO leeft meer dan 80 procent van de bevolking in stedelijke gebieden in een luchtkwaliteit die de WHO-adviesnormen overschrijdt. In steden van landen met meer dan 100.000 inwoners en met een laag of middelmatig inkomensniveau haalt 98 procent de normen niet. In landen met een hoog inkomen daalt dat percentage wel tot 56 procent.

Ook Vlaanderen haalt de advieswaarden van het WHO nog niet. In 2015 bleek vooral fijn stof, ozon en zwaveldioxide een probleem en dat voornamelijk in en rond de steden. Maar volgens de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), die de luchtkwaliteit in Vlaanderen opvolgt, baseert de organisatie zich voor het bepalen van de advieswaarden enkel op gezondheidsstudies en houdt het geen rekening met technische haalbaarheid of economische gevolgen. ‘In Vlaanderen hebben we qua luchtvervuiling heel wat stappen voorwaarts gezet in de laatste 20 jaar’, zegt Katrien Smet van de VMM. ‘De meeste Europese doelstellingen voor luchtkwaliteit halen we wel. De advieswaarden van de WHO zijn veel strenger, maar niet wettelijk vastgelegd. want het zijn streefwaarden.

‘Vlaanderen is een kleine regio met een heel dicht wegennet en veel industrie’, zegt Smet nog. ‘Omdat we ons in de hotspot van Europa bevinden, is er ook veel grensoverschrijdende luchtvervuiling, want lucht stopt uiteraard niet aan de grenzen. Dat maakt het niet zo eenvoudig om die strengere advieswaarden van de WHO te halen. Dat vergt een mondiale aanpak.’

Beterschap

“De toename van luchtvervuiling wereldwijd is alarmerend’, zegt Maria Neira van de Wereldgezondheidsorganisatie. ‘Het is een bron van ravage voor de menselijke gezondheid en het is een van de grootste problemen waar we wereldwijd tegenaan kijken.’

Eerder liet het wetenschappelijk vakblad Nature al weten dat luchtvervuiling tot meer dan drie miljoen vroegtijdige overlijdens per jaar lijdt. Dat is meer dan het aantal doden door malaria en aids samen. Vervuiling brengt vooral longaandoeningen en hart- en vaatziektes met zich mee. Kinderen, ouderen en armen lijden hier het meest onder.

Toch is er ook beterschap. Volgens de WHO zijn meer en meer steden zich bewust van de luchtvervuiling. Meer dan de helft van steden in landen met een hoog inkomen zag hun luchtvervuiling afnemen met meer dan vijf procent in vijf jaar. Bij landen met een laag of gemiddeld inkomensniveau is er bij een derde een gelijkaardige verbetering. Let wel: de data gaan hier uitsluitend over fijn stof. Andere vormen van luchtvervuiling, zoals stikstofdioxide en ozon, zijn niet inbegrepen.

Vlotte verkeersdoorstroom

De beterschap komt onder meer door het terugdringen van de uitstoot in de industrie en het toenemend gebruik van hernieuwbare energiebronnen als zon en wind. Ook een vlotte verkeersdoorstroom loont, net als het investeren in bijvoorbeeld fietsinfrastructuur. Daarnaast maken veel steden er werk van om het autogebruik – vooral van dieselwagens – te verminderen

De steden met de beste luchtkwaliteit zijn volgens de data klein, welvarend en liggen ver van industriële zones. Het Finse dorp Muonio mag zich de plek met de schoonste lucht noemen.

‘Het blijft essentieel voor overheden om werk te maken van schone lucht’, besluit de organisatie. Als de luchtkwaliteit verbetert, dalen de gezondheidskosten, neemt de arbeidsproductiviteit toe en stijgt de levensverwachting’. (RDC)