De VN-Veiligheidsraad lijkt nauwelijks invloed te hebben op de crisis in Oekraïne. Een resolutie is geen optie na twee bijeenkomsten, en ook een presidentiële verklaring namens de vijftien lidstaten van de Veiligheidsraad blijft uit.
James Paul, die langer dan 19 jaar directeur was van het Global Policy Forum in New York, zegt echter dat de VN wel degelijk een rol van betekenis kunnen spelen als het gaat om de situatie in Oekraïne. “Er is multilaterale diplomatie nodig en er moet dringend aan vrede gewerkt worden”, zegt hij.
De Verenigde Naties kunnen daarbij nuttig zijn, maar op een andere manier dan de experts meestal denken, zegt Paul. VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon, momenteel op reis in West-Afrika, is van afstand actief betrokken bij Oekraïne. Zijn plaatsvervanger, Jan Eliasson, is in Oekraïne. Ban stuurde ook de Nederlander Robert Serry, voormalig ambassadeur in Oekraïne, als speciale VN-gezant naar de Krim. Serry werd gisteren door milities bedreigd en heeft de Krim inmiddels weer verlaten.
Stephen Zunes, hoogleraar politicologie aan de Universiteit van San Francisco, zegt dat met het einde van de Koude Oorlog geen einde is gekomen aan het patroon dat zowel Rusland als de Verenigde Staten het VN-charter met voeten treden als het gaat om illegale militaire interventies. “En aangezien beide landen vetorecht hebben, staan de Verenigde Naties wat dat betreft machteloos.”
Veto
In een wereld waarin alles steeds meer met elkaar samenhangt, kunnen de VN echter een plaats zijn waar dergelijke zaken aangekaart en bediscussieerd worden. Daarmee hebben de VN nog steeds een positieve invloed, zegt Zunes.
De VN-Veiligheidsraad kan momenteel niets doen vanwege een veto van de Russen, zoals de raad eerder diverse keren geblokkeerd werd door een veto van de Verenigde Staten. Dat betekent echter niet dat de VN er niet meer toe doen, zegt Paul. “De media doen alleen iets met openbare bijeenkomsten en verklaringen. Maar de diplomatie van de Verenigde Naties is informeel en vindt plaats in de wandelgangen”, zegt hij.
De diplomatie van de VN is informeel en vindt plaats in de wandelgangen
De P5, de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad – de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en Rusland – ontmoeten elkaar continu buiten de schijnwerpers, bij lunches of bijeenkomsten. Deze ontmoetingen vormen “absoluut een centraal mechanisme voor communicatie tussen de rivalen en een potentieel middel om het conflict, of belangrijke onderdelen ervan, op te lossen.”
Regeringen zullen dat niet erkennen, omdat ze de “meest agressieve” kaarten spelen. Er worden bedreigingen geuit en militairen verplaatst, zegt Paul. “Maar we kunnen verwachten dat achter gesloten deuren een compromis wordt bereikt. En het kan heel goed zijn dat de VN een rol spelen bij het bereiken van overeenstemming tussen de politieke facties in Oekraïne. Vervolgens zullen de permanente leden van de Veiligheidsraad een resolutie presenteren die de crisis in ieder geval gedeeltelijk bezweert, zoals dat ook bij Syrië is gebeurd. Laten we hopen dat dat deze keer ook werkt.”
Burgeroorlog in Syrië
Tijdens een bijeenkomst van de Veiligheidsraad afgelopen maandag, rechtvaardigde de ambassadeur van de Russische Federatie, Vitaly Churkin, de Russische militaire interventie op de Krim. Hij voerde aan dat de interventie bedoeld is “om de miljoenen Russen in Oekraïne te beschermen.” Zowel de Amerikaanse president Barack Obama als zijn minister van Buitenlandse Zaken, John Kerry, verwierpen dat argument. Churkin wees erop dat de Amerikanen in oktober 1993 het eiland Grenada in de Caraïben bezetten om de “duizenden Amerikanen daar te beschermen.”
Zunes zegt dat Kerry’s vermaning aan het adres van de Russische president Poetin dat je niet “zomaar een land binnenvalt onder valse voorwendselen en in strijd met het internationale recht”, hol klinkt uit de mond van de minister van Buitenlandse Zaken. Kerry schaarde zich eerder namelijk volledig achter de illegale Amerikaanse invasie in Irak, onder het valse voorwendsel dat het land “massavernietigingswapens” zou bezitten.
Hij zegt dat een van de ernstigste consequenties van de crisis in Oekraïne kan zijn dat die de Russische medewerking aan internationale pogingen om een einde te maken aan de burgeroorlog in Syrië blokkeert. Als de spanningen tussen de VS en Rusland oplopen als gevolg van de crisis in Oekraïne, kan dat niet alleen zijn weerslag hebben op de samenwerking van beide grootmachten als het gaat om Syrië, maar ook om Iran, Noord-Korea en het Midden-Oosten. (IPS)
Oekraïne
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier