Maak een account aan en switch eenvoudig tussen jouw favoriete magazines

Jonathan Holslag

‘We zijn beland in een tijdperk van nieuw imperialisme’

Jonathan Holslag Politoloog en publicist.

Macht schept arrogantie. En als het Donald Trump niet is, die de komende jaren landjepik probeert, zal het geheid wel een andere protagonist zijn.

 

De Amerikaanse president Theodore Roosevelt had een belangrijk advies voor de buitenlandpolitiek: ‘Spreek stil, maar houd een grote stok bij de hand.’ Niets van dat alles bij Donald Trump. Pak die grote stok en schreeuw het uit! Groenland, Canada, Panama… als een ware imperiale president zinspeelt hij op Amerikaanse gebiedsuitbreiding. Na de muur het expansionisme?

Na de Russische inval in Oekraïne kunnen we nu wel definitief de gedachten bannen dat territoriumdrift tot een vorig tijdperk behoorde en dat het belang van grond zou worden ingeruild door dat van digitale verbondenheid. Poetin zouden we nog kunnen bestempelen als een eenzame atavist die met een oude geest moderne oorlog probeert te voeren.

Maar nu is er dus Trump die Groenland wil kopen en het Panamakanaal wil controleren. We gaan er het best niet zomaar van uit dat het louter bluf en stoerdoenerij is. We zijn beland in een tijdperk van nieuw imperialisme, waarin grootmachten hun invloed proberen te verbreiden ten koste van de soevereiniteit van kleinere landen. Dat gebeurt door technologische en economische voordelen uit te spelen én door het vermogen om gebied te domineren en zelfs te controleren.

Ook in deze eeuw blijven de drijfveren van imperiaal expansionisme dezelfde. Invloedssferen blijven een buffer tegen andere grootmachten. Territorium gecontroleerd door de ene staat kan niet langer gebruikt worden als uitvalsbasis door de andere. We kunnen onze grenzen het best verdedigen door ze te verruimen, opperde de Russische tsarina Catherina de Grote. Dat gaat vaak gepaard met nationalisme en historische gevoeligheden.

Grootmachten zinnen ook op nieuwe gebieden om handelsknooppunten te kunnen controleren. Ook dat is van alle tijden. Net op de plaatsen waar al eeuwen gerivaliseerd wordt om controle, zie je vandaag militaire steunpunten ontstaan: Amerika heeft er zo verschillende over de hele wereld, China bouwt er in Djibouti en Cambodia, Turkije in Somalië.

Grondstoffen spelen ook een rol. Tussen China en India zit het er nog steeds bovenarms op in een betwiste grensregio, Arunashal Pradesh, zeker nu China nieuwe plannen maakt om de bovenstroom van de Brahmapoetra af te dammen. Honderden vierkante kilometers zee en oceaan worden opgeëist om er te kunnen zoeken naar olie of zeldzame metalen.

En soms zinnen grootmachten gewoon op expansionisme omdat ze het zich denken te kunnen veroorloven, omdat ze denken de macht te hebben om hun zin door te drukken. Macht schept arrogantie. En als het Trump niet is, die de komende jaren landjepik probeert, zal het geheid wel een andere protagonist zijn.

 

 

Lees meer over:
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content