‘We worden er pijnlijk aan herinnerd dat oorlog en geweld geen grenzen kennen’

We mogen niet toegeven aan het wapen van de terreur, vindt Ludo De Brabander. ‘Terreur krijg je niet uitgeroeid met repressie of geweld. Het zijn de wortels van de terreur die we moeten aanpakken.’

Suruc, Ankara, Sharm al Sheik, Beiroet, Parijs… allemaal plaatsen waar de terreur de jongste maanden heeft toegeslagen. We worden er pijnlijk aan herinnerd dat oorlog en geweld geen grenzen kennen, niet letterlijk, niet figuurlijk. De oorlogen, het geweld en de chaos die er uit is ontstaan in Afghanistan, Irak, Libië, Syrië, Jemen,… (vul maar aan) komen als een boemerang naar ons toe. De bewoners van Bagdad, waar het afgelopen jaar meer aanslagen werden gepleegd dan een kalenderjaar telt, ondergaan al vele jaren de terreur. Ze staan machteloos voor de spiraal van geweld dat hen is opgelegd en dagelijks opnieuw wordt gevoed.

De terreur heeft een oorzaak en een doel. We moeten goed beseffen dat oorlog geen grenzen kent, dat de wapens die gebruikt worden, ‘ergens’ geproduceerd en vervolgens geëxporteerd worden. Als er oorlog wordt gevoerd, militair geïntervenieerd en wapens geleverd, kunnen we in deze geglobaliseerde wereld van vandaag, moeilijk verwachten dat we van het geweld gespaard zullen blijven. In Afghanistan, Irak en Libië hebben de militaire interventies de landen gedestabiliseerd en mee de voedingsbodem voor terreurgroepen gecreëerd. De Brits-Amerikaanse bezetting, ontmanteling van de staatsinstellingen, contraterreur en sektarische politiek hebben in Irak dood en verderf gezaaid en zo het ontstaan van de Islamitische Staat in de hand gewerkt. In Jemen kan Saoedi-Arabië voor zijn bloedig optreden rekenen op de onvoorwaardelijke steun van de VS met Amerikaanse en Europese (Belgische!) wapens. Er vielen al duizenden doden, maar geen haan die er naar kraait, terwijl de politieke frustraties zich opeenstapelen. In Syrië krijgen regime en krijgsheren militaire en financiële steun van internationale en regionale machten die ten koste van de burgerbevolking er hun eigen koude oorlog warm uitvechten. Ze hebben het conflict doen verrotten en geld, noch moeite gestoken in het zoeken naar een politieke oplossing.

Westerse leiders gaan niet vrijuit

Neen, we kunnen niet omkijken en zeggen dat we van niets wisten. Westerse en andere internationale/regionale leiders gaan niet vrijuit. De oorlogen en de terugkerende boemerang zijn ook hun verantwoordelijkheid. Het is hoogtijd dat daaruit de juiste lessen worden getrokken. En om te beginnen: de oplossing komt zelden uit de loop van een geweer of uit de bommen van een gevechtsvliegtuig. Laat ons dat toch vooral goed onthouden.

Even belangrijk is het om te beseffen dat de gruwelijke terreur niet zo blind is als ze lijkt. De aanslagen in Parijs, Beiroet, Ankara en andere steden dienen een doel. Het gaat niet zomaar om wraakacties. Ze moeten angst zaaien om verdeeldheid en haat te oogsten. Kort na de aanslagen in Parijs verschenen er op de sociale media oproepen om de grenzen te sluiten en vluchtelingen te weren. Het gaat om een schandalige politieke recuperatie van de aanslagen waarbij onschuldige slachtoffers van oorlog worden gestigmatiseerd op populistische en demagogische wijze.

Patriot Act in Europa?

Eind oktober 2001 stemde het Amerikaanse Congres de ‘Patriot Act’ als antwoord op de aanslagen van 9/11. De maatregelen van de Patriot Act stuitten op veel kritiek omdat ze een aantasting betekenden van de burgerrechten die tot de fundamenten van de democratie behoren. Ze vergrootten ook de mogelijkheden om immigranten en buitenlandse bezoekers het land uit te zetten.

Dat soort maatregelen zal ongetwijfeld ook hier en elders in Europa worden bepleit, terwijl ze nu net in de kaart spelen van de aanslagplegers. Wat zij immers beogen is dat we buigen voor de angst, dat we in paniek slaan en de weg vrijmaken voor zij die de angst nodig hebben voor om onze rechtstaat en democratische verworvenheden te ondergraven. Extreemrechts zal voorspelbaar zondebokken zoeken en poneren dat we bedreigd worden door de islam, buitenlanders en vluchtelingen. Net zoals de Islamitische Staat en konsoorten het graag zien, want verdeeldheid en haat is waar dergelijke totalitaire fanatici op teren om verder nieuwe discipelen te kunnen rekruteren en invloed te verwerven.

Daarom mogen we niet toegeven aan het wapen van de terreur, ons niet laten misbruiken door angst, ons niet laten meeslepen in nog meer geweld, de uitholling van de rechtsstaat en het viseren van vluchtelingen. Natuurlijk willen we in een veilige samenleving leven, maar veiligheid kan er maar zijn als iedereen zich veilig en aanvaard voelt. Terreur krijg je niet uitgeroeid met repressie of geweld. Het zijn de wortels van de terreur die we moeten aanpakken en daar zullen we ons de komende dagen eens goed over moeten bezinnen.