De huidige lichting terroristen is niet georganiseerd, zoals Al-Qaeda het rond 2001 was. Deze terroristen bevinden zich op de grens tussen criminaliteit en terreur, en beslissen zelf tot de aanslagen die ze plegen. “Het zijn onstabiele figuren, menselijke bommen”. Dat is het verdict van specialisten die op de Amerikaanse zender CBS aan het woord kwamen.
In het Amerikaanse CBS-nieuwsprogramma 60 minutes, vergelijkbaar met Panorama op BBC of VRT, maar dan met meer middelen, ging het deze week, terwijl er elders alweer andere aanslagen waren gepleegd, over de aanslagen van begin januari in Parijs. De bijdrage ging onder de titel: ‘Een nieuw type terrorist’ (het onderdeel loopt vanaf 16’20” in de bijgevoegde video).
Er werd, aan de hand van de levensverhalen van de broers Chérif en Said Kouachi, die de aanslag tegen het satirisch magazine Charlie Hebdo pleegden, van hun kennis Amédy Coulibaly, die een aanslag pleegde in een joodse supermarkt, nagegaan waarom de Franse autoriteiten de aanslagen niet hadden verijdeld.
Dat was, volgens de geïnterviewden, (anonieme) onderzoekers, een advocaat, maar vooral twee specialisten, zowel een gevolg van het hokjesdenken in Frankrijk als van een drang om grote vissen te vangen.
‘Twee dozen’
Frankrijk, aldus criminoloog Xavier Raufer, die lesgeeft aan politiescholen in Frankrijk, heeft bij manier van spreken twee dozen. Een doos voor criminelen, en een doos voor terroristen. Figuren zoals de Kouachi’s en Coulibaly vallen tussen de dozen, en dus heeft de politie geen coherente aanpak.
Alain Chouet, een gepensioneerd topman van de Franse inlichtingendienst DGSE, met ruime ervaring in de Arabische wereld, merkt op dat seksuele delinquenten in Frankrijk wekelijks gevolgd worden. Ze moeten zich op het politiebureau aanmelden, hun dna is bekend, ze moeten gegevens over hun verblijfplaats en hun werk delen. Dat alles wordt in een databank bijgehouden en gecontroleerd. “Maar voor terroristen: niets. Eens ze hun straf hebben uitgezeten, is het voorbij.”
De laffe jihadist?
Chérif Kouachi radicaliseerde ten tijde van de Amerikaanse invasie van Irak, en met name nadat de foto’s van de Abu Ghraib-gevangenis wereldkundig werden. Hij ronselde moslims om in Irak tegen de Amerikanen te gaan vechten, hij zocht wapens, en wou zelf vertrekken. Hij werd tegengehouden op de luchthaven en veroordeeld tot 20 maanden.
Aan zijn advocaat en aan de rechtbank vertelde hij dat hij opgelucht was, want dat hij had gevreesd nooit levend terug te zullen keren. Zijn advocaat geloofde de stelling van de “laffe jihadist” en de rechtbank hield er tijdens zijn proces in 2008 rekening mee bij de strafbepaling. De politie, zo vernam 60 minutes uit anonieme bronnen, beschouwde hem en zijn broer, en ook Coulibaly, als halve idioten die geen bedreiging vormden. En dus werden ze niet, of niet hardnekkig en lang, geschaduwd. Zeven maanden voor ze hun aanslag pleegden werd de surveillantie tegen de broers Kouachi stopgezet. Coulibaly werd sinds zijn vrijlating uit de gevangenis in maart 2014 helemaal niet geschaduwd. In die periode konden ze in alle rust en ongezien wapens kopen, hun aanslagen voorbereiden. Door hun ervaring in de criminaliteit zijn ze “streetwise”, ze weten hoe de politie te ontwijken en hoe aan wapens te komen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Hybride
De politie was intussen bezig met grote, buitenlandse complotten, van het kaliber van elf september.
Chouet argumenteert dat de er voor een politieman niet veel eer te rapen valt met een kleine vis, en dus zoekt men het grote, zet men daar de middelen op in. Maar dat grote is er niet, volgens Chouet, of is er niet langer.
De huidige terroristen zijn van een ander kaliber. Ze zijn wat Raufer noemt hybride.
“De ene dag drinken ze bier, de volgende dag roken ze pot, de derde dag gaan ze naar een moskee. Het zijn onstabiele figuren, menselijke bommen, die op elk moment kunnen ontploffen.”
“De jihad is gedegradeerd van het type Bin Laden naar kleine criminelen.”
Chérif was als tiener meer geïnteresseerd in rap dan in religie, was een meer dan behoorlijke voetballer, hij verdiende zijn geld als pizzabesteller, rookte pot, zat achter vrouwen aan.
Coulibaly droomde van het gangsterleven, met gewapende overvallen, mooie vriendinnen en natuurlijk veel geld. Maar korte tijd later, nadat zijn gangsterbestaan in de gevangenis tot stilstand was gebracht, had hij God gevonden en ging zijn eerst in bikini geklede vriendin met bedekt hoofd door het leven.
Mama-goeroe
De Kouachi’s en Coulibaly “kregen geen instructies” uit Jemen, aldus Chouet. Ze handelden op eigen initiatief. Zij kozen het doelwit en de datum. Het probleem bevindt zich in onze samenleving, niet daarbuiten. Het is “een psychisch probleem. Ze willen iemand zijn”, wat ze in Frankrijk op een andere manier niet bereikten. Niet in hun opvoeding, niet in hun werk, niet in hun samenleving.
Er is dan nog wel iets of iemand nodig om hen op het pad van een gewelddadige God te zetten. In dit geval was dat wellicht Jamel Beghal, een Frans-Algerijn, gelieerd met Al-Qaeda, die in eenzame opsluiting zat in de gevangenis waar Coulibaly en Chérif Kouachi ook belandden. Ondanks zijn opgelegde isolatie slaagde hij er toch in de jongemannen te bereiken, door het open raam sprak hij hen toe, er werden briefjes uitgewisseld. En na hun vrijlating ontmoetten ze elkaar opnieuw.
Raufer: “Beghal is voor hen een goeroe. Ze weten niet veel over de islam. Ze zijn als kinderen die hun moeder om uitleg vragen”. Beghal, veroordeeld tot tien jaar wegens plannen om de Amerikaanse ambassade in Parijs op te blazen, gaf samenhang aan hun ongenoegen. Samenhang die naar geweld leidde.
Aanslag op Charlie Hebdo
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier