Na twee jaar passioneel campagne voeren – met een hoogtepunt de laatste maand, maar een eeuwenlange geschiedenis – hebben de Schotse kiezers 18 september uiteindelijk voor het Verenigd Koninkrijk gekozen. Allemaal goed en wel, maar hoe gaat het nu verder?
Toen de Schotse Nationale Partij (SNP) van premier Alex Salmond in 2011 met een verpletterende meerderheid won in het Holyrood parlement, lag de weg open voor het onafhankelijkheidsreferendum. Na onderhandelingen met de Britse premier David Cameron in 2012 werd de datum vastgelegd. Gisteren, 18 september trokken de Schotten massaal – met bijna 4,3 miljoen was 97 procent van het electoraat geregistreerd, er was een opkomst van bijna 85 procent – naar de stembus om uiteindelijk te kiezen voor een toekomst met het Verenigd Koninkrijk.
Glasgow kan schade niet inhalen
Hoewel de opiniepeilingen aanvankelijk aantoonden dat de Schotten inderdaad de unie steunden, haalde het ja-kamp de laatste maand die schade in, waarop het nee-kamp prompt een overtuigingscampagne inzette. Met resultaat. De laatste polls op de dag van de stembusgang gaven No een voorsprong van 6 procentpunt met 53 procent tegenover 47 procent. Geen comfortabele voorsprong echter, want 200.000 stemmen konden het verschil maken tussen ja of nee.
Scotland’s latest #indyref totals as BBC predicts win for “No” campaign http://t.co/sIksviDzri pic.twitter.com/fR0wiaBhBS
— BBC Breaking News (@BBCBreaking) September 19, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Met twee eclatante successen voor No – in Aberdeen en Dumfries & Galloway behaalde het nee-kamp respectievelijk 59 en 66 procent van de stemmen – waren meer dan de helft van de stemmen geteld. De grootste stad, Glasgow, heeft met 53,5 procent voor onafhankelijkheid gekozen, maar kon Yes daarmee in totaal maar tot 46,7 procent trekken. De strijd was zo goed als verloren en de Britse Labourpartij heeft de zege van No uitgeroepen.
Well done to Glasgow, our commonwealth city, and to the people of Scotland for such a incredible support
— Alex Salmond (@AlexSalmond) September 19, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Toekomst van Schotland is veilig in handen Schotse volk’
In zijn laatste publieke toespraak over de kwestie zei de voormalige Britse premier Gordon Brown – een Schot – dat ‘we samen een toekomst zullen bouwen’. ‘Wat we samen gebouwd hebben, door dingen op te offeren en te delen, mogen we niet verloren laten gaan door kortzichtig nationalisme.’
I’ve spoken to Alistair Darling – and congratulated him on an well-fought campaign. #indyref
— David Cameron (@David_Cameron) September 19, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Salmond meende in zijn laatste speech dat de keuze over ‘de toekomst van Schotland veilig was in de handen van het Schotse volk’. De premier zei eerder dat hij zich niet terug zou trekken bij een nederlaag.
“What is clear is that Scotland has changed forever” says @NicolaSturgeon #indyref
— The SNP (@theSNP) September 19, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De Schotten besloten de ‘opportunity of a lifetime’, zoals Salmond het referendum noemde, links te laten liggen. Geen ‘afwerpen van de ketens van Westminster’ of kiezen voor een onduidelijke toekomst. Want daar was het ja-kamp niet in geslaagd: zekerheid bieden over wat – behalve onafhankelijkheid – na het referendum zou volgen.
Geen Catalaans referendum?
Ja, Europa slaakt nu waarschijnlijk een zucht van opluchting. De Europese Unie moet geen problemen oplossen over een eventuele toetreding van de nieuwste staat ter wereld. Ook zal Catalonië de hoop op een succesvol referendum mogen begraven. Zolang Spanje het niet erkent, zal de EU een eventueel referendum waarschijnlijk onwettelijk achten.
Toch zal het Verenigd Koninkrijk nu niet meteen weer op beide oren kunnen slapen. De adem van Yes in de nek van het nee-kamp de laatste maand, heeft het voor de leiders in Westminster onmogelijk gemaakt de vraag naar verandering te negeren.
“There is a demand for change – and this must now be delivered” says @NicolaSturgeon #indyref
— The SNP (@theSNP) September 19, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Vraag naar verandering moet worden ingewilligd’
Schotland zal bijna zeker meer bevoegdheden krijgen binnen het VK, en daarop zal bijna zeker gemor van Engeland volgen. De overwinning van nee stelt de Britse premier Cameron voor een aantal uitdagingen. Zo ook binnen zijn eigen conservatieve partij waar sommigen afkerig zijn van de beloftes voor een grotere autonomie van Schotland – een poging van het nee-kamp om tegenwicht te bieden aan de onafhankelijkheidscampagne van Salmond – omdat die de Schotten zouden bevoordelen tegenover de rest van de unie.
Zo waarschuwde Claire Perry, een conservatieve minister, dat de ‘cadeaus’ aan Schotland ‘betaald zullen moeten worden door ons, ten zuiden van de grens.’ Perry zei nog dat ze verwacht dat het Parlement bijeen geroepen zal worden om voorstellen omtrent Schotland te bespreken.
Ook andere Tory’s hebben hun bezorgdheid geuit. Volgens Jesse Norman, geciteerd door The Guardian, ontvangt Schotland 10.152 pond per capita, het armere Wales daarentegen ontvangt minder met 9.709 pond. Engeland krijgt 8.529.
‘Binnen decennium weer vraag naar onafhankelijkheid?’
Tory James Gray voegt er volgens de krant aan toe dat het VK op die manier ‘een verslaving voedt’. ‘Hoe meer je ze geeft, hoe meer ze willen. Binnen minder dan een decennium zullen we hen weer om onafhankelijkheid horen roepen.’
‘De rechten van 55 miljoen Engelsen zijn veel te lang ondergeschikt geweest aan de schreeuwende 4,5 miljoen Schotten. Dat moet stoppen.’
Meer autonomie Shetlands
Maar ook aan de Shetlandeilanden, Orcaden en Buiten-Hebriden werden toegevingen gedaan. De Schotse eilanden – waarbij de Shetlandeilanden met de grootste oliereserves van Europa – vormden een alliantie om voor grotere economische investering te ijveren en meer autonomie te bereiken. En zowel het VK als Schotland gingen op die eisen in, elk in een poging de bevolking te paaien.
Cameron behoudt unie, SNP drijft verandering door
Cameron zal het dus niet gemakkelijk hebben om die toegevingen aan Schotland te verklaren aan zijn achterban. Maar hij krijgt alvast niet de schuld van het opbreken van een 307-jarige unie.
De impact van de nederlaag op de SNP zal niet noodzakelijk negatief zijn, zo meent politiek journalist Brian Taylor van de BBC. Er zal allicht een periode van introspectie volgen, maar de partij zal niet uiteen vallen.
Het referendum is, ondanks het verlies ervan, belangrijk geweest voor het verdere streven naar meer autonomie, aldus Taylor op de Britse omroep. De SNP zal een grote rol spelen en de eisen voor verdere verandering doordrijven: zowel constitutioneel als in het leven van het volk. Hoe Salmond het grote verlies zal slikken, is nog maar de vraag, maar de man zegt alvast aan het roer te blijven.
Let’s not dwell on the distance we’ve fallen short – let us dwell on the distance we have travelled
— Alex Salmond (@AlexSalmond) September 19, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Verzoening
In elk geval zal een eerste belangrijke stap verzoening zijn. Beide campagnes hebben verdeeldheid gezaaid, in Schotland en in het Verenigd Koninkrijk. In zijn toespraak zei Better Together-boegbeeld Alistair Darling dat ‘die verdeeldheid moet worden aangepakt en dat iedereen moet helpen het land weer samen te brengen’, zo schrijft BBC.
De eerste poging tot verzoening wordt zondag gemaakt, met een dienst van de Church of Scotland in de St Giles-kathedraal in Edinburgh.
Schotland onafhankelijk: Yes or no?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier