In de Verenigde Staten groeit na de bestorming van het Capitool de speculatie over een beroep op het 25ste amendement van de grondwet. Wat is dat precies?
In de Verenigde Staten groeit na de bestorming van het Capitool de speculatie over een beroep op het 25ste amendement van de grondwet. Zo zou president Donald Trump in de laatste weken van zijn ambtstermijn nog opzij geschoven kunnen worden. Wat is dit amendement?
Het heeft betrekking op de opvolging van de president. Er staat in uitgelegd hoe de vervanging van Trump geregeld zou kunnen worden, bijvoorbeeld als hij komt te overlijden of opstapt. Hij zou in zo’n geval worden vervangen door vicepresident Mike Pence. Er is ook vastgelegd dat de president tijdelijk zijn bevoegdheden kan overdragen.
President uit zijn functie zetten
Het amendement kan ook worden gebruikt om een president uit zijn functie te zetten. De vicepresident en kabinetsleden kunnen besluiten dat hun leider niet meer in staat is zijn taken uit te voeren. Ze moeten dan een schriftelijke verklaring naar de leiders van het Congres sturen. Pence zou dan de waarnemend president worden.
Trump zou daarna de mogelijkheid hebben om dat besluit aan te vechten. Hij kan het Congres laten weten dat hij wel in staat is zijn taken uit te voeren en krijgt zijn bevoegdheden dan weer terug. De vicepresident en de kabinetsleden kunnen daar dan weer schriftelijk bezwaar tegen maken bij het Congres.
Het lot van de president ligt in dat geval in de handen van parlementariërs. Zij moeten dan stemmen over de vraag of Trump naar huis gestuurd moet worden. In beide huizen van het Congres zou uiteindelijk een tweederdemeerderheid nodig zijn om de president af te zetten.
Moord op John F. Kennedy
Het ’25th amendment’ maakt pas deel uit van de grondwet sinds de jaren zestig. Het is opgesteld na de moord op president John F. Kennedy. Sindsdien is herhaaldelijk een beroep gedaan op artikelen uit het amendement, bijvoorbeeld toen Richard M. Nixon zijn functie neerlegde na het Watergateschandaal. Ook hebben meerdere presidenten om medische redenen tijdelijk hun taken overgedragen aan de vicepresident.
De zogeheten ‘sectie 4’ van het 25ste amendement, waarin staat uitgelegd hoe een president uit zijn functie kan worden gezet, is nog nooit gebruikt. Wel zouden ministers na de bestorming van het Capitool volgens mediaberichten hebben gesproken over de mogelijkheid om Trump ongeschikt te laten verklaren voor zijn functie.
