Wat is de Philadelphi-corridor, waarover Israël en Hamas strijd leveren?

Ook na de huidige Gaza-oorlog wil Israël de Philadelphi-corridor in handen houden. Waarom is die zo belangrijk?

Laat het maar aan Benjamin Netanyahu over om geen politieke crisis voorbij te laten gaan. Nauwelijks 24 uur nadat de lichamen van zes door Hamas vermoorde Israëlische gijzelaars waren teruggevonden, nam de premier het woord op de Israëlische televisie. Als een soort docent, regel in de hand, benadrukte hij het belang van de zogenaamde Philadelphi-corridor. Die corridor is zodanig belangrijk, aldus Netanyahu, dat Israël hem onmogelijk kon opgeven, zelfs als dat betekent dat er geen gijzelaarsdeal mogelijk is.

De Philadelphi-corridor is de Israëlische benaming voor de ongeveer 14 kilometer lange strook aan de grens tussen Gaza en Egypte. Volgens de Camp David-akkoorden van 1978 is de corridor – eigenlijk een autoweg ten zuiden van de grens met Gaza – Egyptisch grondgebied. Volgens het Philadelphi-akkoord van 2005 mag Egypte 750 grensbewakers laten patrouilleren, een akkoord dat Israël nu zou willen herzien. Sinds mei 2024 heeft Israël de corridor bezet als deel van de militaire operatie in en rond Rafah.

De voorbije weken bombardeerde Netanyahu de corridor tot een van de hoofddoelen van het Israëlische leger. Netanyahu wil dat Israël de corridor ook na een eventueel staakt-het-vuren in handen blijft houden, om te voorkomen dat Hamas zich kan reorganiseren. ‘Voor Hamas is de corridor van levensbelang,’ zegt Didier Leroy, Midden-Oostenkenner aan de Koninklijke Militaire School. ‘Door de Israëlische blokkade van Gaza is het dé levensader van de Gazaanse economie. Hamas heeft er de voorbije jaren een netwerk van tunnels aangelegd waarmee het de Gazastrook bevoorraadt, zowel met humanitaire goederen als met wapens. Het is de plaats waarlangs alle smokkelroutes lopen.’

Israëlische vergelding in Libanon lijkt onvermijdelijk (maar niemand wil totale oorlog)

Egypte vernietigt tunnels

Volgens het akkoord uit 2005 wordt Egypte verondersteld om op te treden tegen de smokkel die Hamas langs zijn netwerk van tunnels organiseert. Het is niet duidelijk hoe ijverig Egypte zich van die taak kwijt. In mei 2024 bleek uit Egyptische militaire documenten dat Egypte meer dan tweeduizend tunnels vernietigd zou hebben. Tegelijk is het duidelijk dat Hamas er wel degelijk in slaagde een uitgebreid netwerk uit te bouwen.

Hoewel de Philadelphi-strook eigenlijk Egyptisch grondgebied is, schopt Egypte nauwelijks stennis over de Israëlische bezetting. Dat heeft er in de eerste plaats mee te maken dat het Egyptische leger niet in staat is om veel aan de Israëlische bezetting te doen – en maar weinig zin heeft om het te proberen. In een autoritair systeem is het niet handig om te veel de aandacht te vestigen op dergelijke vormen van zwakte.

Bovendien heeft Egypte, hoe vreemd het ook klinkt, grotere uitdagingen dan de oorlog tussen Israël en Hamas, vervolgt Leroy. ‘Egypte heeft een slepend diplomatiek conflict met Ethiopië over een Ethiopische dam op de Nijl, die voor enorme watertekorten dreigt te zorgen. Zowel in Soedan als in Libië woeden burgeroorlogen die dreigen over te slaan.’ Leroy ziet ook economische motivaties om de relatie met Israël niet onder druk te zetten. ‘Egypte rekent erop dat het na de Gaza-oorlog zal profiteren van de heropbouw. Als de Gazastrook zal worden heropgebouwd, zullen de vrachtwagens langs Egypte moeten.’

Regionale oorlog

Ook aan Hamaszijde geldt controle over de corridor als cruciaal. Op het Iraanse staatsmedium IRNA verkondigde Hamas-kopstuk Khalil Al-Hayya dat Hamas niet zal instemmen met een staakt-het-vuren zolang Israël de corridor bezet.

Tegelijk heeft Hamas maar weinig opties over om weerwerk te bieden. ‘De laatste hoop van de weinige Hamasleiders die nog in leven zijn, is dat Israël verwikkeld raakt in een groter regionaal conflict met Hezbollah, Iran en eventueel de Houthi’s,’ aldus Leroy. ‘De Hamasleiding beseft maar al te goed dat de kans groot is dat ze de komende maanden niet overleven. De enige hefboom die Hamas nog heeft, zijn de Israëlische gijzelaars, en van hen zijn er ook steeds minder in leven.’

De voorbije maanden hebben de Israëlische politiek gesterkt in de overtuiging dat het de corridor ook na de oorlog onder controle zal moeten houden. ‘Ik zie niet in hoe Israël zich kan terugtrekken,’ aldus Leroy. ‘Israël zal op een of andere manier proberen te voorkomen dat Hamas opnieuw de controle krijgt. Zelfs als Netanyahu morgen geen premier meer is, zal het de corridor niet opgeven.’