Wat gebeurt er als Amerika Starlink afsluit voor Oekraïne?

Na het incident in het Witte Huis tussen Donald Trump en Volodymyr Zelensky zouden de Oekraïense troepen de toegang tot de satellietdienst Starlink kunnen verliezen. Die is vooral van belang voor de inzet van drones.

De gedachte kwam al snel opzetten na de ruzie die vrijdag ontstond in het Witte Huis: de woordenwisseling tussen Donald Trump en Volodymyr Zelensky zou wel eens praktische gevolgen kunnen hebben op het slagveld. Volgens het persbureau Reuters hadden de Amerikanen de Oekraïners vooraf al bedreigd met het afsluiten van de toegang tot Elon Musks satellietdienst Starlink.

Musk ontkende dat bericht weliswaar, maar de bezorgdheid daarover is niet nieuw. Vooral in de beginfase van de Russische invasie was Starlink van cruciaal belang, toen de Oekraïners de Russen wisten te verrassen met kleine drones. Het satellietnetwerk zorgt in real time voor de verbinding tussen de piloot en het toestel. Intussen zijn drones een van de belangrijkste wapens in de oorlog geworden.

De afgelopen maanden doken herhaaldelijk berichten op over pogingen van Musk om de functionaliteit van Starlink in Oekraïne te beperken. De miljardair verzette zich er bijvoorbeeld tegen dat zijn platform voor offensieve doeleinden werd gebruikt, en verhinderde naar verluidt een grootschalige aanval met zeedrones op de Russische Zwarte Zeevloot.

Kabeltrucks

Als de Amerikanen de dienst volledig afsluiten, zou dat vooral een impact hebben op Oekraïense dronepiloten. Die kunnen wel nog terugvallen op conventionele internetverbindingen, maar de dekking in landelijke gebieden is niet optimaal.

Een mogelijke oplossing zou de ouderwetse kabel kunnen zijn: sommige drones vliegen nu al met een directe glasvezelverbinding naar de piloot, wat hen bovendien immuun maakt voor elektronische verstoring.

Een alternatief zou zijn om speciale kabeltrucks naar het front te sturen die mobiele internetterminals opzetten. Het nadeel daarvan is natuurlijk dat bovengrondse kabelverbindingen zichtbaar zijn voor de vijand. De Russen zouden dan de communicatieknooppunten aan het einde van de kabel kunnen aanvallen.

De satellietentrein van Elon Musk: ‘Starlink is een Amerikaanse machtsgreep in de ruimte’

Hulp uit Europa

De Oekraïners verwachten dus wel problemen bij een uitval van Starlink, maar geen catastrofe. In de Russische stad Koersk vechten ze al maanden met succes zonder het systeem, omdat het in Rusland is uitgeschakeld. Problematischer zou het zijn als de Russen volledige toegang tot Starlink kregen, en zo hun oorlogscommunicatie in Oekraïne konden verbeteren.

De Europese Unie heeft al aangekondigd dat ze in geval van nood zal bijspringen met satellieten, maar ze beschikt niet over de moderne infrastructuur van Starlink. Het Europese satellietsysteem IRIS² zal naar verwachting pas in 2030 operationeel zijn.

Volgens Greg Austin, cyberexpert aan de Technische Universiteit van Sydney, is de Europese bijdrage aan de telecommunicatie in Oekraïne van groot belang: ‘Starlink werd vooral gebruikt als andere communicatiemiddelen uitvielen. Maar intussen is het onwaarschijnlijk dat de Oekraïners zonder het systeem zware verliezen zullen lijden.’

‘Elon Musk heeft bovenmatig veel macht: is dat wel gezond voor iemand die niet verkozen is?’