Terwijl de Republikeinen in de Senaat hun meerderheid uitbreiden, hebben de Democraten het Huis van Afgevaardigden opnieuw veroverd. Maar wat betekenen deze uitslagen eigenlijk voor de presidentsverkiezingen van 2020 en de toekomstige uitdagers van Donald Trump?
Na de tussentijdse verkiezingen in de Verenigde Staten van afgelopen dinsdag zijn de meeste teerlingen geworpen. De Democraten hebben op relatief comfortabele wijze het Huis van Afgevaardigden heroverd, al moet nog blijken hoe groot de overwinning zal uitdraaien. In de Senaat bestendigen de Republikeinen op hun beurt de meerderheid en het ziet er zelfs naar uit dat ze drie zetels meer halen dan zes jaar geleden.
De blauwe golf waar de Democraten op gehoopt hadden, is geen tsunami geworden. Toch valt de prestatie van de partij niet te onderschatten. De Republikeinen hebben in 2010 de kiesdistricten dusdanig naar hun hand gezet, dat een zogenaamde flip in het Huis geen evidentie was. Bovendien is Amerikaans president Donald Trump er met zijn belastingverlaging in geslaagd om de economische voorspoed in de Verenigde Staten naar nieuwe hoogtes te tillen. Die twee parameters maken de Democratische winst in het Huis van Afgevaardigden allerminst evident.
Toch moeten de Democraten met het oog op de presidentsverkiezingen op zoek naar een geschikte strategie om Trump van de troon te kunnen stoten. Maar hoe moet die strategie eruit zien? En welke presidentskandidaat moet de partij naar voren schuiven?
Blokkage
Eerst en vooral zijn de Democraten met een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden in staat om het wetgevende apparaat in het Amerikaanse Congres stil te leggen. Elke wet die door Trumps administratie wordt voorgesteld, moet worden goedgekeurd door beide kamers van het parlement. Na hun klinkende verkiezingsoverwinning in 2010 maakten de Republikeinen van die macht gebruik om het beleid van toenmalig president Barack Obama een halt toe te roepen.
Trump is op een antagonistische leest geschoeid en zal de Democraten publiekelijk verantwoordelijk stellen voor de politieke stilstand in het land.
Het is maar de vraag of de Democraten met zo’n blokkeringspolitiek het presidentschap naar zich toe zullen kunnen trekken. Trump is op een antagonistische leest geschoeid en zal de Democraten publiekelijk verantwoordelijk stellen voor de politieke stilstand in het land. Voor de president kan het zelfs strategisch interessant zijn om onaanvaardbare wetsvoorstellen in te dienen, om vervolgens met beschuldigende vinger naar het democratische kamp te wijzen.
Onderzoek na onderzoek na onderzoek
Daarnaast kan de Democratische Partij inzetten op verregaande controle van de Trumpadministratie. In het Huis hebben de Democraten namelijk opnieuw de macht veroverd in het House Intelligence Committee, dat belast is met het Ruslandonderzoek. Tot voor de tussentijdse verkiezingen was het in handen van de Republikeinen, die daardoor het onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller III konden vertragen. Hetzelfde geldt voor het Committee on Oversight and Government Control, waardoor de Democraten allerhande onderzoeken kunnen starten naar onder meer Trumps belastingaangiftes en het ontslag van voormalig Ruslandonderzoeker James Comey.
De vraag is echter of bovenstaande strategieën geen averechts effect zullen hebben met het oog op de presidentsverkiezingen. Eerst en vooral is het Amerikaanse kiespubliek niet opgezet met zo’n onderzoeksspolitiek vanuit Democratische hoek. Uit de meest recente bevraging van CNN blijkt dat slechts 41 procent van de Amerikanen instemt met de manier waarop Mueller het Ruslandonderzoek aanpakt. Bovendien kan Trump de onderzoeken als bewijs aanvoeren dat er wel degelijk een heksenjacht tegen hem wordt georganiseerd. De Amerikaanse president zal er niet voor terugdeinzen om de legitimiteit van de Democraten én van het Congres te ondermijnen voor zijn persoonlijke doeleinden.
Dat past tevens in Trumps voorkeur dat niet de wetgevende, maar wel de uitvoerende macht de touwtjes in handen moet hebben. Het is niet voor niets dat Trump bewondering heeft voor autoritaire persoonlijkheden die de scheiding der machten langzaamaan hebben ontmanteld. Vanuit diezelfde optiek kunnen we van Trump verwachten dat hij de deregulering van de afgelopen jaren per presidentieel besluit verder zal doorvoeren. Niet het Congres, maar hij moet de Amerikaanse politiek kunnen bepalen.
Een van de enige zaken waar zowel de Democraten als de Amerikaanse president het over eens kunnen raken, zijn de grootschalige investeringen van meer dan duizend miljard dollar waarmee Trump de Amerikaanse economie wil stimuleren. Maar de Republikeinse Partij wil traditiegetrouw van zulke overheidsinvesteringen niet weten. Het is ietwat ironisch dat net door de Republikeinse winst in de Senaat ervoor zorgt dat die nieuwe New Deal-politiek minder kans op slagen heeft.
Gezondheidszorg
Voor de Democraten lijkt het daarom veel interessanter om verder in te zetten op het thema van de gezondheidszorg waarmee ze de afgelopen maandag stevig hebben uitgepakt. Obamacare mag dan wel heel wat gebreken vertonen, toch wil de doorsnee Amerikaan niet weten van de complete afschaffing die de Republikeinen bepleiten. Met deze thematiek zijn de Democraten erin geslaagd om een aanzienlijk deel van het kiespubliek naar de stembus te mobiliseren. Vooral in de voorsteden heeft die nieuwe democratische branie haar vruchten afgeworpen, al zal dat niet volstaan om de presidentsverkiezingen in 2020 te winnen. Willen ze Trumps presidentschap tot vier jaar beperken, dan zal de partij zich nog meer moeten richten op de Zuidelijke staten die ze sinds de jaren zestig aan de Republikeinen zijn kwijtgespeeld.
Uit de tussentijdse verkiezingen is gebleken dat er daar heel wat mogelijkheden liggen. In Nevada is kersvers senator Jacky Rosen er alvast in geslaagd om haar Republikeinse concurrent van de troon te storen. Ook in Virginia – een doorgaans rode staat – trokken de Democraten aan het langste eind, al heeft heel wat te maken met het feit dat veel mensen vanuit het Noorden naar de staat zijn gemigreerd. In Florida is de uitslag nog zo nipt dat de stemmen opnieuw met de computer moeten worden geteld. In andere zuidelijke staten, waaronder Texas en Georgia, moesten de topkandidaten voor de Democraten nipt het onderspit delven. Gezien de demografische ontwikkelingen – steeds mensen met een jonge leeftijd en van buitenlandse origine – liggen daar in de toekomst heel wat mogelijkheden.
Geschikte presidentskandidaat?
Vraag voor de Democraten blijft wel wie ze naar voor moeten schuiven als presidentskandidaat. Kiest de partij voor een van de populaire openlijk linkse kandidaten, dan dreigt ze de meer gematigde of mogelijk volatiele Republikeinse kiezer te verwaarlozen. De partij kan in dat opzicht beter op zoek naar een gematigde, eventueel gekleurde of vrouwelijke kandidaat die de verschillende strekkingen binnen de democratische partij met elkaar kan verzoenen.
Vraag voor de Democraten blijft wel wie ze naar voor moeten schuiven als presidentskandidaat.
Grootste kanshebber voor het voorzittersschap voor het Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi vormde samen met Obama hét gezicht van de recente verkiezingscampagne. Maar zij is zowel binnen als buiten de Democratische Partij niet populair genoeg om de presidentiële kar te trekken in 2020. Voormalig vicepresident Joe Biden, voormalig presidentskandidaat Bernie Sanders en voormalig minister van Buitenlandse Zaken John Kerry hebben op z’n zachtst gezegd de leeftijd niet meer mee, terwijl voor de jonge hoopvolle kandidaten in het zuiden van het land, waaronder Beto O’Rourke, een kandidatuur waarschijnlijk nog te vroeg komt. Daarom wordt momenteel gekeken naar senator van Massachusetts of de bovenvermelde Jacky Rosen. Ook van de zopas de herverkozen en gekleurde senator Cory Booker uit New Jersey is een van de kanshebbers.
In tegenstelling tot de Republikeinen hebben de Democraten tussen nog heel wat persoonlijke en inhoudelijke vraagstukken op te lossen. Willen de partij voorkomen dat Trump binnen twee jaar nog het hoogste schavot betreedt, dan zal ze de komende maanden duidelijke antwoorden moeten vinden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
