Theresa May heeft een nieuwe stemming over de brexit uitgesteld tot 27 februari. Daarmee wil ze de Labourpartij en de Europese Unie verder onder druk zetten. Hoewel er de afgelopen weken enkele barsten in het Europese pantser verschenen, moet May niet op substantiële toegevingen rekenen.
‘Listen very carefully, I shall say this only once‘ waren steevast de gevleugelde woorden van Michelle Dubois in de legendarische televisieserie Allo Allo. De leider van het gaullistische verzet zadelde hoofdrolspeler René Artois met de meest hallucinante plannen op – meestal om gestrande Britse piloten uit de door Duitsland bezette gebieden te smokkelen.
Hoewel de gaullisten na de Tweede Wereldoorlog niet per definitie tegen Europese integratie waren, stonden ze erg afkerig tegen de idee van een Europese superstaat die de nationale soevereiniteit zou uithollen. Dat was een van de redenen waarom ze in 1954 de verregaande plannen voor een Europese Defensiegemeenschap in het Franse parlement kelderden.
‘May weet het niet’
In het Verenigd Koninkrijk zijn het de brexiteers die vandaag op hun beurt vastbesloten op de Britse soevereiniteit hameren. De Europese Unie is dé vijand bij uitstek. Maar in tegenstelling tot Dubois moeten de Europese leiders tot in den treure toe hun boodschap herhalen. Afgelopen week trachtten de Europese leiders Brits premier Theresa May diets te maken dat het terugtrekkingsakkoord niet zal worden heronderhandeld.
Een tijdelijke garantie is zinloos, je tekent ook geen tijdelijke vredesakkoorden.
Probleem is voornamelijk dat de Britten steeds weer herhalen wat ze niet willen, zonder dat ze met alternatieve voorstellen op de proppen komen. ‘Wanneer voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk haar op voorhand vroeg wat ze zou voorstellen, kon May daar niet op antwoorden’, vertelt een Europese topdiplomaat die rechtstreeks bij de onderhandelingen betrokken is. Het is symptomatisch voor het feit dat het Verenigd Koninkrijk een kleine drie jaar na het referendum nog steeds niet weet welke rol het wil spelen op het internationale toneel.
Struikelblok van de ganse kwestie blijft de zogenaamde backstop. Dat is de noodoplossing die in werking treedt wanneer er na de transitieperiode (die er enkel komt indien er een akkoord wordt gevonden over de terugtrekking, nvdr.) nog steeds geen akkoord is over de toekomstige relatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. Concreet betekent dat dat Noord-Ierland voor goederen in de interne markt blijft, terwijl Groot-Brittannië enkel in de douane-unie blijft.
Dat alles moet ervoor zorgen dat een harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland vermeden wordt zoals in het Goedevrijdagakkoord in 1998 werd afgesproken. Grensposten en bewakers zouden namelijk opnieuw het doelwit kunnen worden van de katholieke Ierse nationalisten zoals tijdens The Troubles. Dat het gevaar op nieuw geweld nog steeds reëel is, bewijst de bomaanslag die half januari in het grensstadje Derry plaatsvond.
De tegenstanders van het terugtrekkingsakkoord, de brexiteers en de Noord-Ierse Unionisten, vrezen echter dat de backstop Noord-Ierland en Groot-Brittannië voorgoed uit elkaar zal drijven. Bovendien verdenken ze de Europese Unie ervan dat die moedwillig een akkoord zal blokkeren om de noodoplossing voor onbepaalde tijd te activeren. Op die manier wil de Europese Unie het Verenigd Koninkrijk een lesje leren, zo luidt de redenering. Daarom eisen ze een tijdelijke backstop of een alternatieve regeling voor de omstreden backstop.
‘Maar die redenering is pertinent onwaar’, waarschuwt de diplomaat. ‘We hebben meermaals benadrukt dat de Unie koste wat het kost het backstopscenario wil vermijden. Dat staat uitdrukkelijk in het terugtrekkingsakkoord én de politieke verklaring. Maar een tijdelijke garantie is zinloos, je tekent ook geen tijdelijke vredesakkoorden. Dit gaat wel degelijk om mensenlevens’, klinkt het.
Europese eenheid?
Ruim anderhalve maand voor de deadline loopt de spanning langs beide kanten van het Kanaal op. Wanneer er geen akkoord wordt gevonden, is de economische schade enorm en worden grenscontroles hoe dan ook onvermijdelijk. Premier May lijkt erop te gokken dat de EU op het laatste moment toegevingen zal doen om een harde brexit te vermijden.
Aan EU-zijde houdt men echter vast aan de solidariteit met Ierland, die om een garantie voor het vredesproces vraagt. Op de Europese Raad in maart zal het dossier zijn absolute hoogtepunt bereiken. Wat zal er gebeuren als er tegen die tijd nog steeds geen akkoord in zicht is? De gebeurtenissen van de komende weken zullen bepalend zijn.
De afgelopen weken zijn er enkele kleine barsten in het Europese pantser verschenen.
De afgelopen weken zijn er enkele kleine barsten in het pantser verschenen. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken Jacek Czaputowicz vroeg de Europese Unie om zich buigzamer op te stellen in het dossier, waarmee hij de Ieren in het zadel joeg. Ook bondskanselier Angela Merkel riep op om de nodige creativiteit aan de dag te leggen om de impasse rond de Noord-Ierse grenskwestie te doorbreken. Nu er donkere wolken samentroepen boven de Duitse economie wil Berlijn al het mogelijke doen om een harde brexit te vermijden. De woorden van Merkel zorgen natuurlijk voor aardig wat zenuwachtigheid in Dublin.
Het probleem is dat niet duidelijk is wat er precies nodig zal zijn om een meerderheid in het Brits parlement te genereren. May kwam bij de vorige stemming over haar akkoord in het Britse parlement maar liefst 130 stemmen te kort voor zo’n meerderheid. Omdat de verscheidene kampen nog steeds denken dat ze volledig hun eigen slag kunnen slaan, zit het dossier nog steeds muurvast én is de Europese Unie niet geneigd om Ierland ten voordele van het Verenigd Koninkrijk in de kou te laten staan.
Brussel is wel bereid om de politieke verklaring over de toekomstige handelsrelatie substantieel ambitieuzer te maken. Op die manier hoopt men een aanzienlijk deel van de Labourpartij over de streep te trekken. Daarnaast wil de Europese Unie nogmaals benadrukken dat de Unie in de eerste plaats een noodoplossing wil voorkomen. En eenmaal de backstop toch in werking treedt, wil de Unie die niet voor onbepaalde tijd betonneren.
Hommeles in Westminster
De Britse regering kondigde zondagavond aan dat het een nieuwe stemming over haar akkoord wil uitstellen tot 27 februari. In tussentijd kunnen parlementsleden amendementen indienen waarmee de wateren kunnen worden getest. Labour is echter niet overtuigd en beschuldigt May ervan dat ze de tijdsdruk in haar voordeel wil benutten om de sociaaldemocraten tegen elkaar uit te spelen. Maar het is best mogelijk dat de eerste minister op dit moment gewoonweg nog geen enkel idee heeft over de manier waarop ze een wit konijn uit haar hoed kan toveren.
De verdeeldheid in het Britse parlement blijft enorm en May tracht er alles aan te doen om haar Conservatieve partij niet nog verder te laten fragmenteren. Maar de eisen van de brexiteers zijn hoe dan ook niet compatibel met wat Brussel het Verenigd Koninkrijk kan bieden. Dat hoeft niet te verbazen, wetende dat Boris Johnson en co. de Unie botweg op de harde manier willen verlaten. Simpelweg betekent dat, dat indien May haar partijbelang boven het nationale belang blijft verkiezen, een harde no-deal brexit alsmaar waarschijnlijker wordt.
In principe kan het Britse parlement of de regering May de brexitdatum nog wel uitstellen, al vereist dat een unanieme goedkeuring van de 27 lidstaten. De vraag is of er lidstaten zouden zijn die bereid zijn die optie te blokkeren, zelfs indien er bepaalde voorwaarden aan worden verbonden, zoals duidelijkheid krijgen over de stappen die het Verenigd Koninkrijk tijdens die verlenging zal nemen.
Bovendien vormen de Europese parlementsverkiezingen een belangrijk struikelblok om de brexit alsnog voor langere tijd uit te stellen, ‘aangezien het VK eraan zou moeten deelnemen indien zij op dat moment nog lidstaat zouden zijn. Zo niet, loopt men zelfs het risico op het in vraag stellen van hun geldigheid’, zegt de topambtenaar.
Daarenboven heeft het Europees Hof van Justitie bepaald dat het Verenigd Koninkrijk unilateraal (helemaal op zichzelf; nvdr) haar Brexit-beslissing kan terugdraaien. In feite dient er dus een fundamentele keuze gemaakt te worden tussen een harde no-deal brexit, een deal of gewoon in de Europese Unie blijven zoals momenteel het geval is. Maar hoe de Britten daar op zouden reageren, blijft voorlopig bang afwachten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
