Waarom ontsloeg Fox News kijkcijferkanon Tucker Carlson nu wel?

Fox News ontsloeg maandag zijn controversiële ster Tucker Carlson. Minder duidelijk is: waarom nu wel?

Maandagochtend was Tucker Carlson (53) nog in dienst van Fox News. Fox News werkte aan de aankondigingen voor het interview dat hij zou hebben met de illuster onbekende Republikeinse presidentskandidaat Vivek Ramaswamy. Het interview zou uitgezonden worden in zijn dagelijks programma, dat om 2 uur dinsdag in de Belgische nacht de ether zou ingaan.

Dat vooruitzicht werd aan diggelen gegooid met een verbluffende mededeling van Fox News: ‘FOX News Media en Tucker Carlson zijn overeengekomen om uit elkaar te gaan. We danken hem voor bewezen diensten bij het netwerk als anker en eerder als medewerker. Mr. Carlsons laatste programma ging op 21 april door. Fox News Tonight (Carlsons programma, red.) zal vanavond, tot een nieuwe anker is aangeduid, op antenne gaan als een interimshow, geleid door een roterende groep van Fox News-persoonlijkheden’.

Carlson zelf en Fox News gaven geen verdere uitleg.

The Wall Street Journal berichtte dat Fox News-verantwoordelijke Suzanne Scott en grote co-baas en co-eigenaar Lachlan Murdoch, vrijdag al de beslissing tot het ontslag hadden genomen. Lachlan is de zoon van de feitelijke machthebber Rupert Murdoch (92). Carlson, schrijft de krant, werd pas maandag, tien minuten voor Fox zijn mededeling uitstuurde, door Scott op de hoogte gesteld. Zoals Fox News is The Wall Street Journal eigendom van de Murdochs. De krant meldt ook dat Carlson om en bij 20 miljoen dollar per jaar verdiende. Hij was cruciaal in de programmering van Fox News, en was ook het belangrijkste kopstuk in de streamingservice van de zender.

In de eerste interimuitzending na Carlsons ontslag gaf gelegenheidsanker Brian Kilmeade zo goed als geen uitleg. ‘Ik wens Tucker het beste’, zei hij, ‘Ik ben bevriend met hem, en zal dat altijd zijn’. Even later interviewde Kilmeade presidentskandidaat Vivek Ramaswamy.

Koers lager

Het bericht over het ontslag deed de beurskoers van Fox Corporation geen goed. Het aandeel, dat de voorbije dagen al klappen had gekregen, zakte nog eens met 2,9 procent. De aandeelhouders, in eerste instantie de familie Murdoch, waren na het ontslag op papier 600 miljoen dollar armer geworden.

Tucker Carlson was de meest bekeken figuur in prime time van alle tv-nieuwsprogramma’s in de VS, met gemiddeld 3,25 miljoen kijkers per avond. Hij was bij Fox News, een zender met gemiddeld oudere kijkers, de enige van de topfiguren met nog wat aanhang bij jongere kijkers. Daar staat tegenover dat hij de zender niet navenant reclame-inkomsten opleverde – de grotere adverteerders waren beducht voor de controverse waarop Carlsons succes teerde. Maar hoewel die grotere adverteerders bij tijd en wijlen afhaakten, leverde het programma toch nog meer op aan reclame-inkomsten dan andere topprogramma’s, volgens The New York Times: 77,5 miljoen dollar gedurende 2022.

Het was altijd wel iets met Carlson – dat was ten dele waarom kijkers op zijn programma bleven afstemmen. Begin maart maakte hij een selectie uit de beschikbare veiligheidsbeelden van het Capitool, die de nieuwe Republikeinse speaker Kevin McCarthy hem ter beschikking had gesteld. Carlson deed op basis daarvan de bestorming van 6 januari 2021 af als grotendeels sightseeing.  Wat er die dag gebeurde, was in zijn ogen ‘grotendeels vreedzame chaos. Het waren geen muiters, het waren toeristen’.

Pro-Rusland

Hij is vrij voorspelbaar pro-Rusland/pro-Poetin en anti-Oekraïne/anti-Zelensky (hij noemde Zelensky een dictator). Daardoor is hij de meest geciteerde Amerikaanse commentator op de Russische tv geworden. Hij werd naar Hongarije uitgenodigd door een andere door hem bewonderde ‘sterke man’, Viktor Orban. Eerder, in 2018, had Carlson het over migratie als iets wat VS ‘armer, vuiler en meer verdeeld’ maakte. Hij vertolkte in zijn uitzendingen een versie van Le Grand Remplacement, waarbij de Democraten er volgens hem op uit zijn ‘het huidige kiespubliek te vervangen door nieuwe mensen, meer gehoorzame mensen uit de Derde Wereld’.

Hij kon zich opwinden over alles wat in zijn ogen woke was, tot en met de ‘minder sexy’ reclame voor m&m’s.

Sinds hij in 2017 de ook (uiterst) rechts-populistische Bill O’Reilly bij Fox News had vervangen, had Carlson, met Donald Trump, de toon gezet voor wat Republikeinen voorstaan. Hij koos wie hij aan zijn publiek blootstelde – wel Ron DeSantis, de gouverneur van Florida, maar niet Nikki Haley, de presidentskandidaat uit South Carolina, die volgens hem te veel inspeelt op het feit dat ze een vrouw is, en te veel oor heeft voor het feit dat racisme een rol speelt in de samenleving. 

Klaagzang over leiding?

Waarom ineens zijn ontslag, daar waar Fox News en de Murdochs tot nu toe alle controverse rond Carlson hadden genegeerd?

Zes dagen voor het ontslag ondertekende Fox News een schikking met stemmachineproducent Dominion, waarbij Fox 787,5 miljoen dollar betaalt aan Dominion.

Onder meer in de uitzending van Carlson mochten advocaten van Donald Trump zonder veel weerwerk Dominion belasteren. Ze konden beweren dat Dominionmachines Trumpstemmen omzetten in Bidenstemmen, terwijl, bleek uit interne communicatie, Carlson en andere Fox-kopstukken de beschuldigingen lachwekkend vonden. 

Dominion geeft officieel geen commentaar, maar op basis van officieuze bronnen melden enkele kranten dat het ontslag van Carlson geen onderdeel was van de schikkingsovereenkomst.

Maar onrechtstreeks kan de voorbereiding van het proces, dat leidde tot de schikking, toch hebben bijgedragen tot het ontslag. Onder meer The Wall Street Journal, en gewezen CNN-mediaspecialist Brian Stelter in Vanity Fair, opperen dat de kritiek die Carlson in de gedeeltelijk vrijgekomen privécommunicatie spuide op de leiding van Fox News en op collega’s leidde tot het ontslag. Hij eiste het ontslag van een Fox-journalist die de samenzweringstheorieën rond de verkiezingen van 2020 via een factcheck had ontkracht. Hij liet zich laatdunkend uit over de vrouwelijke leiding van Fox News, onder wie Suzanne Scott. ‘Begrijpen de bazen hoeveel geloofwaardigheid en vertrouwen we verloren hebben bij ons publiek?’ vroeg hij zich af naar aanleiding van de verkiezingsverslaggeving bij Fox News, waarbij de zender als eerste de staat Arizona had toegekend aan Joe Biden.

Stelter schrijft dat in de nog niet onthulde privécommunicatie meer van die kritiek te lezen valt: ‘Fox-werknemers geloofden dat Carlson zich alles kon veroorloven om twee redenen: zijn vriendschap met (Lachlan) Murdoch en zijn betrouwbaar hoge kijkcijfers. Maar bijna alle shows worden uiteindelijk opgedoekt’.

Vrouwonvriendelijk

Een aantal media zoeken het elders.

Er komen nog een aantal rechtszaken op Fox News af, en niet alleen in verband met de verkiezingsberichttgeving in 2020. Een daarvan is aangespannen tegen Fox News en tegen Carlson door gewezen producer Abby Grossberg. Zij beweert onder meer bij Carlson een héél vrouwonvriendelijke, seksistische en vijandige werkomgeving gevonden te hebben, en onder druk gezet te zijn om haar getuigenis in de Dominionzaak te veranderen. Ook claimt ze over Fox-opnames te beschikken waarbij onder meer Rudy Giuliani, Trumps advocaat, toegeeft geen bewijs te hebben voor de fraude van Dominion. Fox News zond die opnames niet uit. Volgens The Los Angeles Times speelden de aantijgingen rond seksisme, antisemitisme en vrouwonvriendelijkheid binnen Carlsons ploeg een rol in het ontslag.

Doorn in het oog

Een andere doorn in het oog van de Murdochs zouden Carlsons aantijgingen tegen Ray Epps zijn, een veteraan die bij de bestorming van het Capitool betrokken was. Carlson verwees al meerdere keren, zonder bewijs, naar Epps als een mogelijke FBI-infiltrant die de ongeregeldheden in gang hielp zetten. Epps, die intussen doodsbedreigingen krijgt, beweert dat Carlson ‘geobsedeerd is door mij’. Dat haalde het voorbije weekend de nieuwsuitzending van CBS, 60 minutes.

De Murdochs zouden wegwillen van de samenzweringstheorieën rond de presidentsverkiezingen van 2020 en de bestorming van het Capitool.

Geen van de geopperde theorieën maken echt duidelijk waarom de Murdochs nu wel in actie schoten, en bij eerdere controverses niet.

De zender heeft in elk geval eerder topfiguren weten te vervangen zonder dat het al te veel stemmen kostte.

Carlson, die een hele evolutie doormaakte van bijna neoconservatieve, intellectuele Republikein, die op CNN de invasie van Irak verdedigde, tot ultranationalist op Fox, heeft het intussen gepresteerd door de drie grote nieuwszenders van het land te zijn ontslagen. Behalve CNN en Fox wees ook MSNBC hem de deur.

Wat brengt de toekomst?

Hij heeft zelf altijd ontkend dat hij politieke ambities heeft. Hij heeft eerder een eigen medium mee opgericht, The Daily Caller. De Russische zender RT heeft hem al een baan aangeboden. Hij heeft geld genoeg om te rentenieren.

Wat ook de reden is: op het ontslag wordt negatief gereageerd vanuit het Trumpkamp. Trump zelf ging er tijdens een interview met Fox-concurrent Newsmax niet echt op in, behalve dat hij verrast was, dat het om groot nieuws ging, en dat hij recent goed behandeld was door Carlson.

Langdurig Trumpadviseur Roger Stone was minder omfloerst: Fox News, zei hij, ‘heeft ten gronde de meest invloedrijke conservatieve commentator in het land gecanceld, en daarbij de geldkoe voor de zender gedood.’

Ook CNN ontslaat

Nog geen uur nadat bekend werd dat Carlson zou verdwijnen bij Fox News, maakte CNN bekend dat anker Don Lemon was ontslagen. Lemon had een moeizame relatie met zijn vrouwelijke collega’s in de nieuwe ochtendprogrammatie van de zender. Maar wat hem wellicht de das omdeed, was een sneer naar vrouwen die, zei hij, ‘hun beste tijd’ hadden gehad als ze vijftig werden. Hij deed de uitspraak nadat presidentskandidate Nikki Haley (51) gepleit had voor een competentietest voor bejaarde kandidaten.