Ondanks de penibele toestand aan het front in het oosten blijft het Oekraïense leger de Krim bestoken. Is die strategie houdbaar?
Naar goede gewoonte was Maria Zacharova verbolgen toen ze de verzamelde pers toesprak. De woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde afgelopen vrijdag over een ophanden zijnde Oekraïense aanval op de Krimbrug. ‘De voorbereidingen worden open en met opzichtig bravoure getroffen, met schaamteloze steun van het Westen’, aldus Zacharova, die meteen waarschuwde dat elke aanval op de brug ‘gedoemd is om te mislukken’.
De Oekraïense aanvallen op de door Rusland bezette Krim zijn de voorbije twee jaar een opmerkelijke constante. Sinds juli 2022 slaagt Oekraïne er geregeld in om Russische militaire basissen, havens en luchtafweerinstallaties op de Krim te vernietigen. In oktober 2023 besloot Rusland zijn Zwarte Zeevloot terug te trekken naar Novorossiejsk, meer dan driehonderd kilometer oostwaarts. En ook de nieuwe ATACMS-raketten, die Amerika afgelopen maand heimelijk leverde, werden vrijwel meteen ingezet op de Krim.
Dat Oekraïne de nieuwe Amerikaanse wapens net daar inzet, mag verbazen. Het Oekraïense leger verliest vandaag terrein in de regio Donetsk. Toch ziet Tom Simoens, militair expert bij de Koninklijke Militaire School, gegronde militaire redenen waarom Oekraïne doorzet met de aanvallen op de Krim. ‘Rusland lanceert geregeld ballistische raketten vanuit de Krim’, aldus Simoens. ‘De Zwarte Zeevloot is een bedreiging voor Oekraïense havensteden als Odessa, die cruciaal zijn om de economie draaiende te houden. Oekraïne wil die vloot daar weghouden.’
Er is ook een praktische dimensie aan de keuze om langeafstandsraketten op de Krim in te zetten, vermoedt Simoens. ‘ATACMS-raketten werken op basis van gps-coördinaten. Omdat de Krim een schiereiland is en een deel van de Zwarte Zee als internationale wateren geldt, kun je het beter in beeld brengen. Op plekken als Donetsk en Loehansk is dat moeilijker. Daar heb je bijna hulp van partizanen nodig om de exacte gps-coördinaten van een doelwit in beeld te brengen. Oekraïne zou er momenteel meer aan hebben om militaire basissen en hoofdkwartieren in Donetsk aan te vallen, maar dat is nu eenmaal veel moeilijker.’
Oekraïense intenties
Lange tijd werd aan westerse kant getwijfeld over de Oekraïense intenties. De Krimbewoners toonden nooit groot enthousiasme over hun deelname aan Oekraïne als onafhankelijke staat. Nadat Rusland de Krim in 2014 zonder slag of stoot had geannexeerd, was het totaal onvoorbereide Oekraïense leger te druk met de oorlog in Oost-Oekraïne om militaire operaties tegen de bezetting op de Krim te ondernemen.
De Russische invasie heeft aan die terughoudendheid een einde gebracht. De tijd waarin de Oekraïense president Volodymyr Zelensky openlijk aanbood om met Rusland over de Krim te onderhandelen om tot een staakt-het-vuren te komen, is voorbij. ‘Alles begon met de Krim, en alles zal eindigen met de Krim,’ benadrukte Zelensky in augustus 2022.
De Krim is een even grote obsessie aan Oekraïense als aan Russische kant. Niet toevallig werd in september 2023 Roestem Oemjerov benoemd als Oekraïens minister van Defensie. Oemjerov had adelbrieven als gedegen anticorruptiebestuurder, maar ook zijn afkomst speelde ongetwijfeld mee: Oemjerov is een Krim-Tataar, wiens familie na een decennialange ballingschap in Oezbekistan in 1989 naar de Krim terugkeerde.
Oninneembaar?
Daarnaast hebben de aanvallen op de Krim een duidelijk psychologische impact. De annexatie van de Krim in 2014 is Poetins grootste – kwatongen beweren: enige – grote succes van de afgelopen tien jaar. De annexatie werd in Rusland door zowat de hele bevolking gevierd, en verzekerde Poetin jarenlang van populariteit. Dat Oekraïne nu al meermaals de brug aanviel die de Krim met Rusland verbindt, ervaart het Kremlin als uitermate gênant, en een bedreiging voor de legitimiteit van het regime.
De Krim wordt door militaire experts gezien als een vrijwel oninneembare burcht. Zeker in zijn huidige staat maakt het Oekraïense leger geen enkele kans om het schiereiland te heroveren. Als Oekraïne de Krim blijft aanvallen, heeft dat vooral een psychologisch belang. ‘De Krim is door zijn ligging relatief gemakkelijk te isoleren,’ zegt Simoens. ‘Psychologisch zou dat een enorme nederlaag zijn voor Rusland. Het Kremlin houdt de bevolking voortdurend voor dat ze alle Oekraïense raketten onderscheppen. Als de Krimbrug vernietigd zou worden, wordt dat toch moeilijk om vol te houden.’
Tegelijk zou een succesvolle aanval op de al meermaals aangevallen brug geen enorme militaire impact hebben, waarschuwt Simoens. ‘De bevoorrading van het front verloopt toch vooral over land. Rusland heeft de Krimbrug niet zo hard meer nodig. Als Oekraïne erin slaagt die brug te vernietigen, zal het Russische leger niet plotseling stilvallen.’
