‘Waarom is zo veel bloed vergoten tijdens de afgelopen ramadan?’

Voor jihadisten is de ramadan niet de maand van vrede of van bezinning, maar de maand van strijd. Het komt er voor de meerderheid van de moslims op aan de ideeënstrijd hierover te winnen, schrijft Gert Jan Geling van Liberales.

De ramadan, de islamitische vastenmaand, is voor veel moslims een tijd van vrede, vergeving, bezinning en zelfreflectie. Het is een tijd waarin moslims wereldwijd ernaar streven dichter bij God te staan, beter om te gaan met hun medemens, en het kwaad in zichzelf te bestrijden.

Deze interpretatie van hoe de ramadan beleefd zou moeten worden wordt breed gedragen onder moslims wereldwijd. Maar het is in het huis van de islam niet de enige opvatting van waar de ramadan voor staat. Voor een groeiende, gewelddadige islamistische minderheid, de jihadisten, is de ramadan geen maand van vrede of bezinning, maar een maand van strijd. Een maand van strijd tegen de vijanden van de islam, een maand van strijd tegen de ongelovigen.

Orlando, Istanbul, Dhaka, Bagdad en Medina. Allen steden die gedurende de afgelopen ramadan getroffen zijn door het jihadistische terrorisme. Met daarnaast ook nog eens aanslagen in dorpen in Libanon en Jordanië. Gezamenlijk met vele honderden doden, en eveneens honderden gewonden als slachtoffer, voornamelijk moslims. Zowel het Westen als de islamitische wereld worden sinds jaren geteisterd door dit terrorisme. Zowel gedurende de islamitische maand ramadan als daarbuiten. Maar de afgelopen ramadan was ongewoon bloedig. En niet zonder reden.

Twee van de grootste wereldwijde jihadististische groeperingen, Islamitische Staat (IS) en Al Qaeda riepen al voorafgaand aan deze ramadan hun aanhangers op tot het plegen van aanslagen. ‘Ramadan, de maand van verovering en jihad. Bereid je voor, wees gereed’ stelde de woordvoerder van IS in een geluidsfragment. Daar waar voor veel moslims de ramadan een tijd van vrede is, is voor jihadististen als IS de ramadan juist het tegenovergestelde. De ramadan is voor hen de maand van strijd en verovering.

Jihadisten hebben dus een volslagen andere interpretatie dan de mainstream islam wat betreft waar de ramadan voor staat. Door veel moslims wordt dat nog wel eens afgedaan als een teken dat aanhangers van groepen als IS en Al Qaeda geen moslims kunnen zijn. Een echte moslim, zo stelt men dan, zou zich wel anders opstellen tijdens de ramadan. Voor hen kan een moslim dus de ramadan alleen als een maand van vrede zien, en een moslim die dit niet doet is dus geen echte moslim.

Los van het feit dat dit veel begint te lijken op de praktijk van takfir, het excommuniceren van moslims, een praktijk waar groepen als IS bekend om staan, is het ook een miskenning van de realiteit dat de islam, en dus ook het praktiseren van de ramadan, vele interpretaties kent. Sommigen vreedzaam, anderen gewelddadig. Jihadisten onderbouwen hun gewelddadige opvattingen met betrekking tot de ramadan door te wijzen naar het islamitische verleden. De vroege moslims vochten, onder leiding van Mohammed, veldslagen uit tijdens de ramadan.

Onder andere de slag bij Badr, de eerste veldslag tussen moslims en niet-moslims, werd uitgevochten tijdens de ramadan. Daarnaast veroverden de moslims onder leiding van Mohammed de stad Mekka gedurende de vastenmaand. Ook na de periode van de vroege islam vonden voor moslims belangrijke veldslagen plaats tijdens deze periode. De slag bij Hattin bijvoorbeeld, in 1187, waarin Saladin de Kruisvaarders versloeg. In zowel de tijd van de vroege islam als in de middeleeuwen was de ramadan dus niet per definitie een tijd van vrede, maar ook een periode waarin gestreden werd indien nodig. Dit heeft zich ook vertaald naar de moderne tijd. De Jom Kippoer-oorlog tussen Israel en Egypte en Syrië werd in 1973 uitgevochten tijdens de ramadan, en werd dan ook wel de Ramadan-oorlog genoemd. In 1982 lanceerde Iran gedurende de Irak-Iran oorlog een aanval op Irak die zij Operatie Ramadan noemde.

De ramadan zet blijkbaar niet alleen aan tot de innerlijke jihad, de individuele strijd van de mens tegen verleidingen en het ego, maar ook de uiterlijke jihad, de strijd tegen de vijanden van de islam. In het verleden, maar ook in het heden. En niet alleen voor jihadistische groepen als IS en Al Qaeda, maar ook voor veel andere islamisten, waaronder Hamas, een groep die eerder dit jaar de ramadan omschreef als de maand van jihad, vechten en overwinning over de vijanden.

Het element van jihad, wat belangrijk is in de islam, en wat voor veel moslims eerder een innerlijke strijd tegen het kwade betekent wordt door jihadisten dus puur en alleen ingezet in de strijd tegen de externe vijanden van de islam, waaronder ook moslims vallen die niet hun interpretatie van de islam delen (wat weer voor een deel de aanslagen in moslimlanden verklaart) op te roepen. De geest van de ramadan is voor hen de geest van strijd, geweld en oorlog.

Een dergelijke interpretatie van hoe tijdens de ramadan te handelen roept veel afkeer op onder de grote meerderheid van de moslims wereldwijd, voor wie de ramadan dus een totaal andere betekenis heeft. Het is belangrijk om hier stil bij te staan.

Maar dat neemt betekent niet dat we van die afwijkende opvattingen dan maar moeten negeren. Want wanneer we willen begrijpen waar de golf van geweld tijdens de afgelopen ramadan vandaar kwam, moeten we dus kijken naar de interpretaties van de jihadisten die weer mede gebaseerd zijn op het islamitische verleden. En pas wanneer we dit begrijpen kunnen we hun handelen dus ook verklaren.

Jihadistische groepen als IS en Al Qaeda volgen een versie van de islam die fundamenteel verschilt van de islam van de mainstream, maar die desondanks nog altijd wel een versie van de islam is die zich baseert op dezelfde bronnen en eenzelfde islamitische verleden als de mainstream doet. Wanneer we dat beseffen zou dit tot de conclusie moeten leiden dat het verslaan van de jihadisten voor een belangrijk deel af zal hangen van wie de ideeënstrijd tussen de verschillende interpretaties van de islam zal winnen. Wanneer de jihadisten dat zullen doen zullen er nog vele bloedige ramadans volgen. In het tegenovergestelde geval, zal de jihad als innerlijke strijd tegen het kwade de enige vorm van jihad zijn die we nog zullen kennen.