‘Waarom ik, net als vele anderen, de uitslag van de Britse verkiezingen niet kon voorspellen’

Lia van Bekhoven blikt vanuit Londen terug op de kiescampagne in het Verenigd Koninkrijk, en hoe bijna niemand de uitslag van de stembusgang had voorspeld. ‘En weer zaten we ernaast.’

En weer zaten we ernaast. Toen premier May op 18 april de Britten verbaasde met het uitroepen van landsverkiezingen, was ze in de peilingen onbereikbaar. De Conservatieven zouden hun meerderheid met tientallen extra zetels gaan verzilveren. De oppositie Labour partij zou zich van die vernedering niet herstellen. Partijleider Jeremy Corbyn was onkiesbaar. Mijn veronderstelling was fout. In plaats van een sensationeel grote nederlaag, leed Corbyn een kleine.

Tussen 46 miljoen kiezers en je eigen waarnemingen, staan de peilingen. De polls hadden in 2015 nagelaten David Cameron een meerderheidsregering te geven. Onterecht. Bij het referendum over de Brexit vorig jaar zaten ze dichter tegen de uitkomst, maar toch. Vechtend voor hun geloofwaardigheid hadden de vijf grote pollbureaus hun methodiek aangepast. Het was niet genoeg. Miljoenen frustreerden vorige week donderdag de polls door op het laatste moment hun stemgedrag ten gunste van Labour te wijzigen, legde een deskundige uit. Hoe durfden ze. Wat ik ervan begreep, en hou me ten goede, het was een lange week, is dat het electoraat als een kudde wildebeesten in de Serengeti het pad gekozen had dat niemand kende. Natuurlijk was tegen zoveel wispelturig kiezersgedrag geen onderzoeksmethode bestand.

Er waren in het begin van de campagne genoeg aanwijzingen voor een daverende overwinning voor May. Begin mei waren er in grote delen van het Verenigd Koninkrijk lokale verkiezingen gehouden. Labour eindigde 11% achter de Tories. Partijfunctionarissen gaven hun ‘links-dogmatische’ leider de schuld. Kort daarna liep ik mee met Labouractivisten die campagne voerden in het kiesdistrict Isleworth and Brentford. ‘Ik heb altijd Labour gestemd, maar Corbyn maakt dat onmogelijk’, zei een bejaarde man. ‘Hij is gewoon geen leider’. Die respons was de regel, niet de uitzondering. In de kiesdistricten werd Corbyn zo min mogelijk genoemd. Je kon stapels rood met gele partijpamfletten doorbladeren zonder er achter te komen wie Labour leidde. ‘Wij vinden hem ook geen succes’, zou volgens een Britse collega een Labourparlementarier gezegd hebben tegen een kritische kiezer, ‘de fractie zal blijven proberen Corbyn te vervangen’.

Herstel voor Labour kwam halverwege de verkiezingscampagne. May’s voorsprong kromp van 24 percentagepunten naar 3. Maar hoe betrouwbaar waren die indicaties? Het werd noodzakelijk een alternatieve bron te raadplegen. Wat in Groot Brittannie bijna vanzelfsprekend de bookmaker betekent, het goklokaal. Een goede vriend die gokker van beroep is (een succesvolle, ik ben niet helemaal gek) had twee dagen voor de verkiezingen ‘een stevig bedrag’ op een Conservatieve zege. Niets was logischer dan £ 20 in te zetten op een regeringsmeerderheid van tussen de 40 en 60 zetels.

Niemand, ‘op de naaste familie van Jeremy Corbyn na’, volgens een commentator, leek voorbereid op het resultaat van de exitpoll. Die poll, de moeder aller peilingen, werd om 22.00 uur, op het moment dat de stembussen sloten, gepubliceerd. De superpeiling sprak niet van meer Conservatieve zetels, maar van minder. In de TVstudio’s van de BBC werden zwijgend de draaiboeken voor de rechtstreekse uitzendingen versnipperd. ‘We zaten met samenknepen billen en zwetende oksels te wachten of de verkiezingsuitslagen de exitpoll zouden bevestigen’, zei een redacteur. ‘We dachten allemaal: als de exit poll het verkeerd heeft komen we dat nooit te boven’. Op het hoofdkwartier van de Conservatieve Partij heersten stilte en ontkenning, totdat in de loop van de nacht bevestigd werd dat de regering zijn meerderheid inderdaad kwijt was.

Wat zich in huize May, anderhalf uur ten westen van Westminster afspeelde is niet bekend, maar de kurk zal op de fles gebleven zijn. Bij Labour was de eerste reaktie ‘wild gejuich’ en de tweede een aanmaning tot terughoudendheid.

Labour leed donderdag de derde verkiezingsnederlaag op rij, maar het was een glorieus verlies. Het was een afgang die een springplank biedt naar een overwinning in de niet te verre toekomst. Labours campagne van hoop en optimisme is een persoonlijke triomf voor Jeremy ‘Jez we can‘ Corbyn.

Corbyns populariteit maakt hem onaantastbaar in de partijfractie. Plannen om hem opnieuw uit te dagen voor het leiderschap zijn in de kast gelegd. De kritiek op zijn competentie, chaotische leiderschap en beperkte interesses zijn verstomd. Na acht jaar tanende levensstandaard en uitgeholde verzorgingsstaat trok Corbyn de grauwe Conservatieve sluier op. Voor bijna 13 miljoen kiezers was dat voldoende.