Waarom het debat vannacht tussen Kamala Harris en Donald Trump cruciaal wordt

Vannacht, vanaf 3 uur Belgische tijd, hebben Kamala Harris en Donald Trump hun eerste en misschien enige debat. Met peilingen die een nek-aan-nekrace tonen, en Kamala Harris die haar momentum kwijt is, wordt dit debat een belangrijke etappe in een strijd om het presidentschap.

De context: strijd op het scherp van de snee

In het gemiddelde van peilingen ligt Kamala Harris lichtjes voor op Donald Trump, met ongeveer 49 tegenover 47 procent. Zondag bracht The New York Times een peiling uit waarin Harris binnen de foutenmarge achterligt: 47 tegen 48. De teneur is dat de sterke opmars die ze in juli en augustus maakte, is gestopt en misschien omgebogen.

Eind augustus 2020 lag Joe Biden 8 procent voor op Donald Trump. Hij hield 4,5 procent voorsprong over op verkiezingsdag in november, wat hem in het kiescollege nipte winst opleverde. Democraten moeten, omdat Republikeinen bevoordeeld zijn voor het kiescollege, een aanzienlijke voorsprong qua stemmen hebben om in het kiescollege gelijke tred te houden. Zoals de zaker er nu voor staan, wint Harris volgens het gemiddelde van peilingen nipt qua stemmen, maar ligt ze achter voor het kiescollege. Dat kiescollege bepaalt wie president wordt.

Donald Trump is retaining his support in a tight race and, ahead of the presidential debate, some voters say they want to know more about where Kamala Harris stands, a national poll of likely voters by The New York Times and Siena College found. https://t.co/gUUC12yUZc

— The New York Times (@nytimes) September 8, 2024

Daarbij komt dat Trump een redelijk goed moment beleeftMisschien door de aanslag op zijn leven, en ook door vervaagde herinneringen aan zijn presidentschap, zijn de positieve opinies over hem gestegen: tot 46 procent. Dat is nog altijd minder dan de helft, maar veel hoger dan dit is hij in zijn politieke loopbaan niet geraakt.

Harris, daarentegen, begint hinder te ondervinden van het feit dat ze bijna alleen strak geregisseerde speeches houdt, en niet ten gronde uitlegt waarom ze tussen 2019 en 2024 over zo veel onderwerpen van mening is veranderd (van tegen fracking naar voor fracking, van tegen het ‘criminaliseren van de grens’ naar voor het criminaliseren ervan enzovoort).

Het debat van dinsdag kan het momentum weer verleggen, Harris een nieuw elan geven, of Trump in de favorietenrol duwen.

28 procent van de kiezers in de peiling van The New York Times vindt dat de Amerikaanse burger meer informatie over haar nodig heeft. Daarbij zit een meerderheid van jongere kiezers (tot 29 jaar) en ruim 40 procent van zwarte en latinokiezers.

Dat stemt overeen met wat uit focusgroepen blijkt: de onbesliste kiezers wijzen haar niet af, maar vinden tot dusver geen reden om voor haar te stemmen.

Sarah Longwell, die namens de organisatie Republican Voters against Trump zulke focusgroepen organiseert, citeert onder meer een vrouw die verklaarde zich niets echt positiefs te herinneren over de vier jaar dat Harris vicepresident is geweest. Ze wist haar eigen Democratische basis enthousiast te maken, maar bij onafhankelijke en twijfelende kiezers is er geen doorbraak geweest. Bij veel kiezers, schrijft Longwell in een nieuwsbrief, is Harris een blanco blad. Er is ook goed nieuws, schrijft ze: ‘Hoe meer kiezers haar zien, hoe meer ze haar appreciëren. Dat is altijd omgekeerd geweest voor Trump.’

Wat moet Harris doen?

Volgens Longwell is dat dus een van de opdrachten voor Harris tijdens het debat: ze moet invulling geven aan haar persoon en aan haar campagne.

In haar podcast geeft Longwell nog een ander element van twijfel bij kiezers. Die vragen zich af of Harris in staat zal zijn zich staande te houden in confrontaties met wereldleiders. Tijdens het debat, denkt ze, kan Trump dienen als testpersoon. Als Harris zich staande houdt tegenover Trump, dan kan ze ook wel wereldleiders aan. Kan ze hem van zijn stuk brengen? Kan ze met hem om? Kan ze hem krijgen waar ze hem wil hebben? En kan ze hem aanvallen zonder dat het te agressief wordt?

Barack Obama gaf aan dat in een debat woede, of zelfs milde kwaadheid, niet geaccepteerd wordt van een zwarte politicus. De zaken liggen nog ingewikkelder voor een zwarte vrouw. In 2020 werd Kamala Harris bekritiseerd omdat ze in het debat van runningmates te agressief ‘ik ben aan het woord’ zou hebben gezegd toen Mike Pence haar in de rede viel.

Wat moet ze doen? Ze moet zakelijk zijn, overtuigend, niet kwaad. Ze moet zichzelf voorstellen. Zichzelf zijn. Duidelijk maken waar ze voor staat. Duidelijk maken dat Trump nu de kandidaat van het verleden is. Dat Trump oud is, terwijl zij de jonge generaties vertegenwoordigt. En ondertussen moet ze Trump provoceren zodat hij zich in de problemen praat.

Om al die elementen op een rijtje te krijgen, heeft ze met haar team dagenlang in een hotel in Pittsburgh doorgebracht. Ze heeft zich voorbereid met een nep-Trump, die zoals Trump gekleed ging en zich gedroeg zoals de ex-president. Ze overlegde met haar partijgenoten Joe Biden en Hillary Clinton, die ervaringsdeskundigen zijn inzake debatten met Trump.

Ter herinnering: Joe Biden had zich op zijn debat van 27 juni uitermate goed voorbereid. Tijdens het debat wist hij zich al de statistieken in zijn hoofd niet meer te herinneren, en kon hij nauwelijks een zin vormen. Er bestaat zoiets als ’te veel voorbereiding’. Maar Harris, wordt gezegd, bereidde zich altijd goed voor, ook in haar tijd als procureur. Dus misschien pakt de intense voorbereiding voor haar beter uit dan voor Biden.

Wat moet Trump doen?

Wat Donald Trump in elk geval niet gedaan heeft, zijn oefendebatten met iemand die de rol van Harris speelt. Onder het motto ‘heel mijn leven is een voorbereiding op debatten’ heeft hij volgens zijn omgeving vooral inhoudelijke discussies gehad.

Harris begint aan haar eerste presidentieel debat, voor Trump is het zijn zevende.

Terwijl Harris in afzondering was in Pittsburgh, hield Trump een meeting en sprak hij de Economic Club of New York toe. Dat laatste verliep niet zo best. Op de vraag naar zijn plannen om kinderopvang betaalbaar te maken, kwam er een woordenbrij waaraan niemand kop of staart kon krijgen, ook zijn grootste fans niet.

Donald Trump’s answer on how he will make childcare more affordable: pic.twitter.com/Hwu7R5aIt6

— Acyn (@Acyn) September 5, 2024

Wat moet Trump doen? Waar Harris in het debat moet tonen dat ze de baan van president aankan, moet Trump tonen dat hij de baan nog aankan. Hij moet tonen dat hij met een vrouw kan debatteren zonder in gescheld te vervallen en zijn koelbloedigheid te verliezen (om weer wat meer stemmen van vrouwen te krijgen). Hij moet proberen het uitzinnige binnen de perken te houden en zo min mogelijk te herinneren aan de negatieve kanten van zijn presidentschap.

Daarnaast wil hij volgens zijn omgeving Harris verantwoordelijk stellen voor het negatieve onder Biden (inflatie, illegale migratie en de chaotische terugtrekking uit Afghanistan), én hameren op de radicale, ‘communistische’ ideeën van ‘kameraad Kamala’.

Hij spreekt haar naam trouwens geregeld fout uit. Afwachten of en hoe ze daarop ingaat als hij het tijdens het debat zou doen.

Hoe verloopt het debat?

Er gingen grote discussies aan vooraf, maar dit debat volgt uiteindelijk dezelfde regels die ook gehanteerd werden voor het Biden-Trumpdebat in juni.

Het vindt plaats in het National Constitution Center in Philadelphia en duurt 90 minuten. Er is geen publiek. Er zijn geen openingsverklaringen. Wie de vraag krijgt, mag twee minuten volpraten. Voor de repliek van de andere kandidaat worden ook twee minuten uitgetrokken. Daarnaast is er een minuut voor verduidelijkingen. De interviewers van ABC, David Muir en Liney Davis, stellen vragen maar doen niet aan factchecking. De debaters moeten elkaars onwaarheden aan de kaak stellen. De kandidaten mogen elkaar geen vragen stellen.

Aan het einde mogen de twee elk een slotwoord van twee minuten brengen. Trump en Harris krijgen een notitieboek en pen, maar mogen geen notities meebrengen en mogen tijdens de twee reclameblokken geen contact hebben met hun adviseurs.

Het grootste discussiepunt vormden de microfoons: staan die open of dicht voor wie niet aan het woord is? Kamala Harris wilde ze open, in de hoop dat Trump uit de bocht zou gaan. Het Trumpteam wilde dicht. Zoals in juni wordt het dicht.

Ook dat is een teken van de defensieve strategie van Trump. Hij had mogelijk zijn beste debatmoment in 2016 toen hij niet aan het woord was. Hillary Clinton argumenteerde dat het ‘heel goed is dat iemand met het temperament van Donald Trump niet aan het hoofd staat van Justitie in dit land’. ‘Omdat jij dan in de gevangenis zou zitten’, was Trumps hoorbare tussenkomst. De repliek werd breed veroordeeld, maar was nog breder populair.

In 2020 leidde de open microfoon tot een wanprestatie van Trump in zijn eerste debat met Biden. Hij kwam zo vaak en ongepast tussen dat een deel van zijn potentieel kiespubliek afhaakte en meer sympathie kreeg voor Biden die geen halve zin kon formuleren zonder onderbroken te worden.

Het nadeel van de gedempte microfoon is dat het publiek niet hoort wat Trump of Harris zegt als de andere aan het woord is, maar dat ze elkaar wel horen, en – ongemerkt voor de miljoenen kijkers – elkaar kunnen storen.

Wordt dit het enige debat tussen de twee? Trump heeft verklaard dat hij nog twee debatten wil, Harris zou er nog één willen, maar tot dusver is niets beslist.