Na decennia van neutraliteit en economische samenwerking met Rusland kiest Finland resoluut voor de NAVO.
Tot voor kort was NAVO-lidmaatschap in Finland geen issue. In peilingen schommelde de steun voor NAVO-lidmaatschap doorgaans tussen de 20 en de 30 procent. Maar sinds de Russische inval in Oekraïne ligt die oude consensus aan diggelen. Volgens de meest recente peiling van de Finse nationale omroep is maar liefst 62 procent van de Finnen nu voorstander van NAVO-lidmaatschap. Fins minister van Economie Mika Lintilä ziet Finland ’tegen de zomer’ al aansluiten.
Die omwenteling is ongezien. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft Finland er alles aan gedaan om de Grote Buur niet te tergen. Decennialang voerde Helsinki een neutraliteitspolitiek, waarbij het voor economische samenwerking opteerde en zijn buitenlandbeleid ondergeschikt maakte aan de Sovjetbelangen.
In tegenstelling tot het gros van de Europese landen heeft Finland zijn defensiebudget nooit fors teruggeschroefd.
Underdogverhaal
De beelden van de Oekraïense oorlog roepen bij veel Finnen boze herinneringen op. Van november 1939 tot maart 1940 vocht Finland immers een soortgelijke oorlog uit met de Sovjet-Unie. De zogenaamde Winteroorlog, waarbij het nietige Finse leger het Rode Leger gedurende 105 dagen staande hield, geldt als hét stichtingsverhaal van de moderne Finse natie, een uniek underdogverhaal waarin David wel degelijk Goliath versloeg. ‘Het Finse leger had een acuut tekort aan ongeveer alles’, vertelt Lasse Laaksonen, militair historicus aan de Nationale Defensie-Universiteit van Finland. ‘Aan het begin van de oorlog moesten we in verschillende landen helmen bij elkaar schrapen. We hadden nauwelijks een luchtmacht of pantservoertuigen. Soldaten kregen een muts, een riem en een geweer, en moesten het daarmee zien te rooien.’
Terwijl het Sovjetleger met grof geschut uitpakte, antwoordden de Finnen met vernuft en improvisatie. De clustermunitie van het Sovjetleger – die Vjatsjeslav Molotov, de buitenlandminister van de Sovjet-Unie, ooit als ‘broodmanden’ had bestempeld – werd beantwoord met wat de Finnen spottend ‘molotovcocktails’ noemden. ‘De Finnen hebben het landschap maximaal in hun voordeel aangewend’, zegt Laaksonen. ‘In tegenstelling tot de Sovjetsoldaten, die vooral uit de zuidelijke gebieden afkomstig waren, waren de Finse soldaten het gewoon om in de barre koude te vechten. Omdat we zelf nauwelijks pantservoertuigen hadden, lokten we de Sovjets in de bossen, waar ze man tegen man moesten vechten en de Finnen in het voordeel waren. Net zoals de Oekraïners dat nu doen, pasten we de worsttactiek toe: als je de kop en de staart van een tankcolonne vernietigt, kunnen de andere tanks geen kant meer uit.’
Er zijn wel meer opmerkelijke parallellen tussen de Winteroorlog en de huidige oorlog in Oekraïne. Ook in de Winteroorlog werd de ‘kleine buur’ gruwelijk onderschat. ‘De Sovjet-Unie dacht dat de oorlog nauwelijks enkele dagen zou duren’, zegt Pia Koivunen, historica aan de Universiteit van Turku. ‘De meeste Sovjetsoldaten waren het niet gewoon om in koude omstandigheden te vechten. Het Sovjetleger had onvoldoende in warme kleding voorzien. Bovendien zorgde de brutaliteit van de aanval ervoor dat de tot dan toe verdeelde Finse maatschappij zich verenigde tegen een gemeenschappelijke vijand.’ Ook de manier waarop Finland tijdens de Winteroorlog de internationale pers aan zijn kant wist te scharen en zo uit verschillende Europese landen wapens ontving, doet denken aan de indrukwekkende pr-oefening waar- mee Oekraïens president Volodymyr Zelensky wereldwijd steun oogst.
De zogenaamde Talvisodan henki (‘De spirit van de Winteroorlog’) is vandaag nog steeds het nationale narratief waarachter Finnen zich verenigen. In tijden van crisis zet de Finse maatschappij zijn geschillen aan de kant, luidt het idee. In zekere zin past de Finse defensie nog steeds de lessen van de Winteroorlog toe. De zogenaamde strategie van ‘uitgebreide veiligheid’ vertrekt vanuit de filosofie dat conflicten niet enkel beslecht worden door bommen en granaten, maar door logistiek, coördinatie en het vermogen van een maatschappij om ook in tijden van crisis te blijven functioneren. Het Finse leger telt relatief weinig beroepsmilitairen, maar kan in tijden van crisis aangevuld worden met maar liefst 280.000 goed getrainde reservisten. Voedsel, brandstoffen en geneesmiddelen worden in grote stocks aangelegd. Zowat alle grote gebouwen hebben schuilkelders. Overheidsdiensten en bedrijven werken uitgebreide evacuatieplannen uit voor allerhande crisissituaties. ‘Het idee is dat je de maatschappij in tijden van nood kunt omturnen in één grote logistieke machine’, aldus Laaksonen.
Binnen de NAVO wordt de Finse kandidatuur met open armen onthaald. In tegenstelling tot het gros van de Europese landen heeft Finland zijn defensiebudget nooit fors teruggeschroefd. Het Finse leger geldt als goed georganiseerd. ‘Sinds de Koude Oorlog bestaat er in Finland een consensus dat het leger zo sterk moet zijn dat Rusland het zelfs niet overweegt om ons aan te vallen’, zegt Laaksonen. ‘Lange tijd dachten we dat dat zou volstaan. Maar de oorlog in Oekraïne toont aan dat we Rusland niet meer kunnen vertrouwen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
