Waarom Eurovision op het spel staat bij de Turkse verkiezingen

Heel wat Turken kijken reikhalzend uit naar de finale van het Eurovisiesongfestival nu zaterdag. Maar het is de stembusgang van zondag die zal bepalen of het land na tien jaar afwezigheid opnieuw kan deelnemen.

‘I’ll cry, I’ll die, make you mine again.’ Precies twintig jaar geleden bezorgde de Turkse zangeres Sertab Erener haar land de allereerste de overwinning op het Eurovisiesongfestival. Met het nummer Everyway that I can bleef de buikdansende Erener de Belgische band Urban Trad slechts twee punten voor.

Heel Turkije verkeerde in extase, en Erener werd een nationale heldin. Sinds 1975 was het land vaak als hekkensluiter geëindigd, maar na bijna veertig jaar kon het eindelijk een overwinning claimen. Erener ontving een Turkse eremedaille en persoonlijke felicitaties van de toenmalige president Ahmet Necdet Sezer en premier Recep Tayyip Erdogan.

Ereners zege stond destijds symbool voor goede relaties tussen de Europese Unie en Turkije. Voor de net verkozen Erdogan bood Eurovision dan ook een belangrijk platform om het land aan Europa te presenteren – zelfs van ‘vijanden’ Griekenland en Cyprus kreeg Erener veel punten. Ruim een jaar later besloten de Europese leiders dat de toetredingsgesprekken met de Unie formeel konden beginnen.

(Lees verder onder de afbeelding)

Conchita Wurst

Twintig jaar later ziet het plaatje er volledig anders uit. Turkije stapte na de finale van 2012 uit het Eurovisiesongfestival uit onvrede met de puntentelling na een zevende plaats. En met de deelname van de Oostenrijkse queerzanger Conchita Wurst in 2014 liet de nationale omroep TRT optekenen dat Turkije niets meer met het festival te maken wilde hebben.

Ook de toetreding tot de Europese Unie lijkt verder weg dan ooit. Turkije is nog steeds een kandidaat-lidstaat, maar zowel Ankara als Brussel beseft dat het daar momenteel bij blijft. In 2018 pauzeerden de Europese lidstaten de gesprekken met Turkije, en van de 35 toetredingshoofdstukken waarover men onderhandelde, is er maar één afgerond.

Hoewel Turkije een weliswaar eigengereide NAVO-bondgenoot is, deel uitmaakt van de Europese douane-unie en miljoenen vluchtelingen opvangt in ruil voor Europees geld, zijn de betrekkingen tussen het land en de EU verre van goed. Onder meer de gasboringen die Turkije voor de kust van Griekenland en Cyprus uitvoert en de autoritaire greep van Erdogan in eigen land, zorgen voor onderkoelde relaties.

(Lees verder onder de preview)

Finale

Heel wat Turken maken zich op voor de finale van het Eurovisiesongfestival zaterdag. Het zijn evenwel de presidentsverkiezingen van zondag die zullen bepalen of Turkije in de toekomst opnieuw aan het muziekconcours deelneemt. Voor Erdogan is een terugkeer allesbehalve een prioriteit, maar tegenstander en oppositieleider Kemal Kilicdaroglu vindt een Turks wederoptreden wel belangrijk.

‘Het is zonde dat Turkije niet meer deelneemt’, zei Kilicdaroglu in maart. Recent deelde hij op zijn TikTok een filmpje van de overwinning van Erener. Volgens een peiling van Global Academy wil 95 procent van de Turken dat hun land opnieuw deelneemt aan het concours. Kilicdaroglu’s aanhangers toonden in de stad Aydin een spandoek met daarop de boodschap: ‘We hebben het Songfestival zo gemist.’

Hoewel Kilicdaroglu’s Cypruspolitiek weinig van die van Erdogan verschilt, lijkt hij wel een opening te maken naar Europa. Zo wil hij de uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens over de vrijlating van politieke gevangen omzetten, de afbouw van de rechtsstaat terugdraaien, media en middenveldorganisaties meer vrijheden geven en Zweden toelaten tot de NAVO.  

‘I’ll try to make you love me again’, zong Erener in 2003. Die boodschap lijkt Kilicdaroglu na een verkiezingsoverwinning aan Europa te willen richten. Het geeft heel wat Turken hoop dat ze na twee decennia opnieuw zullen kunnen deelnemen aan het Eurovisiesongfestival. Wordt vervolgd.