Waarom duizenden vrouwen dit weekend de straat optrekken

Morgen zullen duizenden vrouwen optrekken naar Washington in wat de grootste demonstratie voor vrouwengelijkheid in de geschiedenis moet worden. Ook in zestig andere landen doen vrouwen mee. Volgens de ene tegen Trump, volgens de andere net niet.

De avond na de verkiezing van Donald Trump richtte de gepensioneerde advocate Teresa Shook een Facebookpagina op en wierp ze het idee op voor een protest, schetst The New Yorker het eerste idee van de demonstratie. Wie op ongeveer hetzelfde idee kwam, was modeontwerper Bob Bland. Zij had al een groter netwerk, nadat ze haar Nasty Woman-T-shirts tijdens de campagne had verkocht om geld in te zamelen voor Planned Parenthood. Shook en Bland bundelden de krachten en het plan groeide uit tot de Woman’s March on Washington.

Achter de uiteindelijke protestmars schaarden zich meer dan vierhonderd organisaties zich achter schaarden. Ze zijn actief rond thema’s als gendergelijkheid, betaalbare gezondheidszorg of raciale gelijkheid en zien zich nu verenigd in wat de grootste demonstratie voor vrouwengelijkheid in de geschiedenis moet worden.

Dat ging niet zonder slag of stoot. Vooral rond de oorspronkelijke naam, Million Women March, was veel te doen, omdat die verwees naar een grote demonstratie van Afro-Amerikaanse vrouwen in Philadelphia in 1997, terwijl de organisatoren achter het nieuwe initiatief grotendeels blank zijn. Later kregen ze wel ondersteuning van Linda Sarsour, Tamika Mallory, and Carmen Perez, bekende vrouwenactivisten met respectievelijk Arabische, Afrikaanse en Mexicaanse roots.

Geen anti-Trumpoptocht

‘We willen kracht en solidariteit uitstralen en tonen hoe hard vrouwenrechten ertoe doen’, zegt Nisha Varia van de vrouwenwerking van Human Rights Watch (HRW), volgens persagentschap IPS. Volgens het persbericht van HRW verwachten ze morgen 200.000 vrouwen in Washington DC en wereldwijd in totaal meer dan een miljoen demonstranten die zullen meestappen in ‘zustermarsen’. De website van het event zelf geeft meer dan twee miljoen deelnemers aan, verspreid over meer dan 600 protesten in zestig landen.

Door de aanwezigheid van veel verschillende organisaties lijkt de agenda uiteenlopend, maar de onderliggende boodschap voor alle participanten is dat vrouwenrechten mensenrechten zijn, zegt Margaret Huang van Amnesty International USA. ‘Alle mensen verdienen dezelfde behandeling, met respect voor hun rechten, onafhankelijk van wie de macht heeft of wie er verkozen is’.

‘Val kwade krachten aan, niet de mensen die kwaad doen’, kun je lezen op de site. De organisatoren en de partners vinden het dan belangrijk dat de mars geen anti-Trumpoptocht wordt. Ze willen enkel dat hun boodschap gehoord wordt dat ze zich zorgen maken over de huidige status van vrouwen en hun rechten. ‘Het gaat niet over de president of een of andere kandidaat, de redenen voor deze mars zijn veel groter’, zegt Kelly Baden van het Center for Reproductive Rights. ‘Het gaat over vrouwen, niet over Trump.’

Verworven rechten onzeker

De retoriek die Donald Trump gebruikte tijdens zijn campagne was nochtans reden tot bezorgdheid bij veel vrouwenorganisaties die morgen meestappen in de mars. Zo zijn er de veelbesproken seksistische uitspraken van Trump die hij afdeed als ‘kleedkameropmerkingen’ maar ook diens keuze voor Betsy DeVos die in november werd voorgedragen als minister van Onderwijs in het kabinet van Trump. Tijdens haar hoorzitting kon ze niet garanderen dat ze ‘Title IX’ zal behouden, de richtlijnen over hoe universiteiten moeten reageren op aanranding op hun campus.

‘Er is geen twijfel aan dat de inhuldiging van de nieuwe regering nieuwe uitdagingen op het vlak van de bescherming van vrouwen met zich zal meebrengen’, zegt Huang. Ook andere verworven rechten zijn opnieuw onzeker geworden. Zo buigt het Congres zich over een terugtrekking van de Affordable Care Act (ACA), informeel bekend als Obamacare, die gezondheidszorg garandeerde voor 20 miljoen Amerikanen door de laagste inkomens financieel te ondersteunen in de ziekteverzekering. Als ACA wordt ingetrokken, wil dat zeggen dat ook diensten die werken rond contraceptie en reproductieve geneeskunde gelimiteerd worden in hun werking.

‘De VS is een van de weinige landen ter wereld waar het aantal vrouwen dat sterft door zwangerschap of tijdens de geboorte van hun kind nog toeneemt’, zegt Varia. In Texas klom het aantal sterfgevallen per 100.000 levend geboren kinderen van 18,8 in 2010 naar 35,8 in 2014. De meerderheid van de slachtoffers waren Afro-Amerikaanse of Latino-vrouwen. Volgens de Wereldbank zijn deze cijfers het hoogste voor de groep van ontwikkelde landen.

Zustermarsen

De organisatoren van de Vrouwenmars op Washington benadrukken het belang van diversiteit en inclusie. Ze willen hun stem wereldwijd laten horen, ‘niet enkel in de VS’, zegt Huang. Daarom zullen morgen naast de Vrouwenmars op Washington zustermarsen georganiseerd worden in 60 andere landen van Argentinië tot Saudi-Arabië en Australië. ‘Vrouwen zijn bezorgd dat het verlies van een medestander in de Amerikaanse regering impact zal hebben op andere landen’, zegt Huang. De mars geldt als symbool voor de solidariteit onder vrouwen, maar is tegelijk ook slechts de eerste stap.

‘We voelen ons deel van een grotere beweging’, zegt Baden. ‘Zaterdag komen we samen in solidariteit, daarna zullen nog lange dagen, maanden en jaren volgen van hard werken.’

Ook in België is er een mars gepland, vrijdag om 17 uur om precies te zijn. 2.900 mensen gaven op Facebook aan aanwezig te zullen zijn en meer dan 7.000 mensen tonen interesse in de mars. Die krijgt ook steun van Brussels staatssecretaris voor Gelijke Kansen Bianca Debaets, die de manifestatie wel koppelt aan Trump. ‘Ik heb veel begrip voor de mensen die de straat willen opgaan. Trump heeft vrouwen uitgescholden, geïntimideerd en lastig gevallen. Dat verdwijnt niet zomaar wanneer je president wordt’, aldus Debaets aan Belga.