Maandagnamiddag stelde de Britse premier Theresa May haar plan B voor om de huidige politieke impasse in Westminster over het brexitdossier te doorbreken. Nu ja, van een nieuwe strategie was eigenlijk geen sprake. De Britse premier deed geen enkel voorstel waarmee ze de politieke impasse kan doorbreken.
Maandagnamiddag stelde Brits premier Theresa May in het parlement een strategie voor die de nijpende brexitimpasse moet doorbreken. Maar tot grote verbazing van enkele parlementsleden viel een andere aanpak nergens te bespeuren. ‘Is this really Plan B?‘, klonk het schertsend op de achtergrond. May stelde enkel voor om deze week met de andere partijen rond tafel te zitten om samen naar een oplossing te zoeken – iets waar ze zich beter de afgelopen twee jaar mee had beziggehouden.
Vorige week werd het terugtrekkingsakkoord tussen de Britse regering en de Europese Unie door een overweldigende meerderheid in het Britse Parlement verworpen. Maar liefst 130 stemmen kwam Theresa May tekort om een einde te maken aan de slecht geschreven soap die het Verenigd Koninkrijk nu al meer dan drie jaar in de ban houdt. De premier heeft nog maar 36 parlementaire werkdagen over om tot een vergelijk te komen met alle kampen.
De backstop als gordiaanse knoop
De wind waait voorlopig in de verkeerde richting. Omdat de Labourpartij uit electoraal opportunisme niet aan tafel wil met de Britse premier, heeft May geen andere keuze dan met dissidente partijgenoten en de Noord-Ierse DUP te onderhandelen. Voor de meesten onder hen is de zogenaamde backstop het belangrijkste struikelblok. Dat noodmechanisme treedt in werking indien de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk na de overgangsperiode (die er enkel komt als er een akkoord wordt gevonden over de terugtrekking, nvdr.) geen overeenstemming vinden over de toekomstige handelsrelatie.
Pas wanneer het besef groeit dat maar één kamp aan het langste eind zal trekken, kan de huidige patstelling doorbroken worden.
Het huidige akkoord bepaalt dat Noord-Ierland voor een aanzienlijk deel in de interne markt blijft wanneer er geen handelsakkoord wordt gevonden. Groot-Brittannië blijft daarentegen enkel in de douane-unie. De reden voor dit onderscheid? De gevoelige grenskwestie tussen Noord-Ierland en Ierland. Goederen, diensten, personen en kapitaal die de Europese Unie binnenkomen, moeten voldoen aan een aantal standaarden waarover alle lidstaten het eens zijn. Dat vereist natuurlijk gedegen controle aan de buitengrenzen om bijvoorbeeld tarieven te heffen of nepproducten te voorkomen.
Maar het Goedevrijdagakkoord uit 1998 verbiedt controles aan de grens om de fragiele vrede tussen protestante Unionisten en de katholieke nationalistische Republikeinen te bewaren. De controles moeten daarom ergens anders plaatsvinden. Brussel stelde aanvankelijk voor om die op zee te laten plaatsvinden, maar dat voorstel werd door de regering May niet aanvaard. De enige andere oplossing is dus dat Noord-Ierland gewoon in de interne markt blijft. Dat kwamen de Europese Unie en de Britse regering ook overeen.
In het Brits parlement gruwen sommige partijen van die oplossing. De brexiteers menen dat het te veel macht bij de Europese Unie legt en de uitslag van het referendum niet respecteert. De Noord-Ierse Unionisten, die de minderheidsregering van May ondersteunen, vrezen er op hun beurt voor dat Noord-Ierland van de rest van het Verenigd Koninkrijk zal vervreemden. Zeker omdat ze de Europese Unie ervan verdenken dat het een handelsakkoord zal blokkeren om zo de ‘gunstige’ backstopregeling ‘eeuwig’ te laten voortduren. Daarom willen de DUP en de brexiteers een tijdslimiet op de noodoplossing plaatsen.
Gebrek aan speelruimte
Probleem is dat May geen politieke speelruimte heeft om toegevingen te doen aan deze twee kampen. Ze begeeft zich op een continuüm waarbij ze met elke manoeuvre stemmen wint én verliest. Zet ze een stap naar rechts, verliest ze steun op links. En omgekeerd. Hoe de Britse premier deze Gordiaanse knoop wil ontwaren, bleef maandag compleet onduidelijk.
May hoopt nog steeds dat de toenemende tijdsdruk toch voldoende de parlementaire steun zal genereren.
Bovendien wil men in Brussel niet weten van nieuwe onderhandelingen. Zeker omdat Ierland vreest dat een tijdelijke backstop op termijn fysieke controles aan de Ierse grens kan veroorzaken. Iers premier Leo Varadkar wees een tijdelijke backstop al meermaals van de hand, waarover hij – op de Poolse minister van Buitenlandse Zaken na – door alle lidstaten wordt gesteund. Dat is maar logisch ook: waarom zouden 26 lidstaten in godsnaam een permanente lidstaat in de steek laten ten koste van een land dat eind maart wil vertrekken? Theresa May heeft maandag een aanpak voorgesteld die bijzonder veel op de vorige lijkt. Enig verschil is dat de Europese Unie met het nieuwe niet akkoord zal gaan. Plan B is botweg de slechtere versie van Plan A.
Het toont aan dat May vooral haar oude aanpak wil behouden. Ze hoopt nog steeds dat de toenemende tijdsdruk voldoende parlementaire steun zal genereren. Ze zal de brexiteers ervoor waarschuwen dat haar akkoord de enige garantie is om geen brexit te voorkomen. Het omgekeerde doet ze met het remain-kamp: het is mijn akkoord of een harde brexit. Maar of die strategie in de toekomst goed zal uitpakken, is hoogst onzeker.
Momenteel zijn alle kampen in het Britse parlement er namelijk van overtuigd dat ze hun slag helemaal kunnen slaan, of dat nu een harde brexit of zelfs helemaal geen brexit is. Pas wanneer het besef groeit dat maar één kamp aan het langste eind zal trekken, kan de huidige patstelling doorbroken worden. Vraag is echter of dat besef op tijd zal komen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
