Waarom Bloomberg en Trump de winnaars van de Democratische voorverkiezingen in Iowa zijn

Dinsdag vinden in de Amerikaanse staat New Hampshire opnieuw voorverkiezingen voor de nominatie van de Democratische presidentskandidaat plaats. Na het fiasco in Iowa vorige week lijken er drie winnaars te zijn: ‘Super Tuesday, Michael Bloomberg en Donald Trump’, zegt politicoloog David McCuan.

De Democratische presidentskandidaten Pete Buttigieg en Bernie Sanders hebben gevraagd om een gedeeltelijke hertelling in Iowa. Dat maakten beide campagnes maandagnacht bekend. Na het rampzalige verloop van de eerste voorverkiezingen vorige week maandag -waarbij de definitieve resultaten dagenlang uitbleven vanwege problemen met een app en een ingewikkelde berekening van het aantal kiesmannen- werd Buttigieg uiteindelijk tot ‘winnaar’ van Iowa gekroond met dertien kiesmannen. Sanders volgde op de voet met twaalf, Elizabeth Warren acht, Joe Biden zes en Amy Klobuchar één.

Sanders vroeg maandag een ‘recanvass’ van de resultaten van 28 kiesdistricten, Buttigieg van 66 districten. ‘Bij zo’n recanvass wordt gekeken naar een percentage van het totale aantal stemmen’, legt politicoloog aan Sonoma State University in Californië David McCuan uit. ‘Daarmee krijgen de kandidaten een idee van hoe juist de telling is verlopen en of ze een volledige hertelling moeten aanvragen.’

Dat het verschil om één kiesman gaat, die in de totale eindtelling van zo’n 4700 kiesmannen op de nationale conventie in juli waarschijnlijk weinig zal uitmaken, doet er niet zo toe, zegt McCuan. ‘Het gaat om een momentum en om het zenden van een boodschap aan de staten die hierna voorverkiezingen houden en de kiezers aldaar.’

New Hampshire

Dinsdag staan de voorverkiezingen in New Hampshire op het programma. In tegenstelling tot Iowa gaat het hier om een traditioneel kiesproces, waarbij kiezers hun keuze op een stembiljet aankruisen. Kandidaten die de kiesdrempel van 15 procent halen, krijgen proportioneel kiesmannen toebedeeld. New Hampshire heeft in totaal 24 kiesmannen te verdelen.

De reden dat New Hampshire en Iowa als belangrijk gezien worden, is niet het aantal kiesmannen dat ze meegeven. Californië heeft er 494, Texas 261. Sterker nog: Californië, dat op 3 maart voorverkiezingen houdt tijdens Super Tuesday, heeft al meer stembiljetten voor early voting uitgestuurd (stemmen die per post teruggestuurd en vervolgens geteld worden) dan het totaal aantal kiezers in de vier staten die als eerste voorverkiezingen houden -Iowa, New Hampshire, Nevada en South Carolina- samen. Als het op aantallen aankomt zijn Iowa en New Hampshire dus peanuts, maar de publiciteit is cruciaal. Wie wint in een of beide vroege staten, krijgt enorm veel media-aandacht, en dat gaat dan gepaard met veel donaties. Dat is in feite wat ze het momentum, the big Mo, noemen in de VS.

Zowel Sanders als Buttigieg lijken goede kaarten te hebben in New Hampshire. Sanders zou kunnen profiteren van het feit dat hij uit het nabijgelegen Vermont komt. En Buttigieg heeft in Iowa laten zien dat hij voor veel mensen een tweede keus is. Na Iowa zullen sommige kiezers mogelijk hun eerste keus die ondermaats gepresteerd heeft laten vallen en voor hun tweede keus Buttigieg gaan.

Maar McCuan sluit ook zeker Elizabeth Warren niet uit. ‘Drie maanden terug was zij de grote ster in Iowa. Ze werd nu derde en heeft daarmee minder dan verwacht gepresteerd. Maar tegelijkertijd heeft zij nu de kans te profiteren van de mano a mano die Buttigieg en Sanders laten zien.’ Bovendien komt ook Warren uit een naburige staat, Massachussetts. ‘Als Warren tweede wordt in New Hampshire is dat een grote overwinning voor haar, maar ook als ze derde wordt doet ze nog mee in de race.’

McCuan verwacht dat Sanders wint in New Hampshire. ‘Maar ik kijk met interesse naar de tweede en derde plaats, waarschijnlijk Buttigieg en Warren. Het wordt heel interessant om te zien hoe groot het verschil tussen die twee zal zijn.’

Maken Joe Biden en Amy Klobuchar nog kans?

Joe Biden, tot voor kort de grote favoriet voor de nominatie, heeft een moeilijkere weg voor de boeg, denkt McCuan. ‘De campagne heeft al cashflow-problemen en na Iowa is hij niet langer de kandidaat met de beste kansen. Zijn campagne zet nu vol in op het winnen van South Carolina, maar dat is geen strategie, dat is hoop’, zegt hij. Biden heeft van alle Democratische kandidaten de meeste steun onder Afro-Amerikanen, die een belangrijk deel van de kiezers in South Carolina vormen. ‘Maar om die hoop waar te maken, moet Biden eerst New Hampshire en Nevada overleven. Als hij vierde wordt, kan hij het misschien uitzingen tot South Carolina. Als hij vijfde wordt, is het over en uit.’

Tenslotte is er Amy Klobuchar, die een kiesman won in Iowa. ‘Ze had het momentum aan haar kant in de laatste weken van de campagne, maar de impeachmentprocedure in de Senaat, waar ze bij aanwezig moest zijn, gooide roet in het eten’, zegt McCuan. ‘Ze krabbelt nu in New Hampshire langzaamaan weer omhoog, maar ze heeft nog een week nodig om echt weer op haar oude niveau te komen. Als ze substantieel stemmen wint, zullen die ten koste gaan van Biden.’ Als Klobuchar derde wordt in New Hampshire, is ze een van de grote winnaars. Wordt ze vierde, dan leeft haar campagne nog, maar is ze een nagel aan de doodskist van Joe Bidens politieke carrière’, aldus McCuan.

Super Tuesday

Na New Hampshire volgen Nevada (22 februari) en South Carolina (29 februari). Die zijn interessant om verschillende redenen: beide staten zijn veel diverser dan het witte Iowa en New Hampshire. In Nevada zijn er veel latino kiezers, in South Carolina veel Afrikaans-Amerikaanse kiezers. De uitslag van beide staten zal dus een idee geven van de steun van die kiezersgroepen voor de verschillende kandidaten. ‘Na Nevada zullen we wat meer duidelijkheid hebben’, zegt McCuan. ‘Er zullen een aantal kandidaten, zoals Andrew Yang of misschien zelfs Klobuchar, afvallen.’

En dan is het tijd voor Super Tuesday. Op 3 maart houden veertien staten voorverkiezingen en worden in totaal 1344 kiesmannen, 33 procent van het totaal, verdeeld. Het is ook de eerste keer dat Michael Bloomberg, de voormalige burgemeester van New York, op de stembiljetten staat.

Bloomberg gooide pas laat zijn hand in de strijd voor de nominatie en was zodoende te laat voor de voorverkiezingen van de vroege staten. Maar hij hoopt op Super Tuesday goed te scoren. Dat is te merken: op televisiekanalen in bijvoorbeeld Californië gaat geen half uur voorbij zonder reclamespotje van Bloomberg. De miljardair heeft naar verluidt al 250 miljoen dollar aan zijn campagne uitgegeven.

En de Democratische partij maakte in januari bekend de regels voor het volgende debat te versoepelen. Voorheen moesten kandidaten een aantal donoren kunnen laten zien om te kwalificeren voor het debat. Bloomberg betaalt alles uit eigen zak (hij is 55 miljard dollar waard) en heeft dus geen donoren. Met het laten vallen van de donoren-kwalificatieregel kan Bloomberg eind februari wel mee doen aan het debat. ‘Bloomberg haalt nu zo 14 tot 15 procent van de stemmen in peilingen, deels omdat hij kiezers in de Super Tuesday-staten gebombardeerd heeft met advertenties’, zegt McCuan. ‘Maar als hij eenmaal op het debatpodium staat, zullen kiezers hem beter leren kennen. Hij moet dan bewijzen dat hij hun stem waard is.’

Daarmee zou Bloomberg nog wel eens moeite kunnen krijgen, zegt McCuan. ‘Hij is een multimiljardair en die zijn niet per se geliefd bij Democraten.’ Aan de andere kant kan de miljardair zo lang campagne blijven voeren als hij wil, want hij heeft geld genoeg. En hij kan zichzelf presenteren als outsider. ‘Dat is aantrekkelijk voor een partij die maar niet kan besluiten of ze de progressief-linkse kant op wil of het conservatievere midden wil behouden’, zegt McCuan.

En de outsiderrol kan Bloomberg helpen na Iowa. ‘Er zijn drie winnaars na het fiasco in Iowa’, zegt McCuan. ‘De Super Tuesday-staten, die veel belangrijker zijn geworden omdat Iowa geen momentum heeft gegeven aan een enkele kandidaat. Mike Bloomberg, omdat hij er als outsider niets mee te maken had. En Donald Trump.’

Trumps argument

In het Witte Huis en op het hoofdkantoor van de Republikeinse partij moet men in de handen gewreven hebben toen het helemaal misliep in Iowa. De chaos bij de Democraten staat in schril contrast met de eenheid van de Republikeinse partij die zich vrijwel unaniem achter de president schaarde tijdens de impeachmentprocedure. Trump zal absoluut een slag proberen te slaan uit Iowa, zegt McCuan. ‘Het valt binnen zijn grotere argument dat de Democratische partij incompetent is. Hij zal zeggen: “Als ze al niet eens een caucus kunnen organiseren, waarom zouden ze dan het land kunnen besturen?” Op die manier leidt hij af van zijn eigen zwakheden en zet hij het zoeklicht op die van de Democraten.’

Dat zal weinig uitmaken bij de overtuigde Democraten, zegt McCuan. ‘Maar het kan een wereld van verschil maken voor onafhankelijke kiezers. Bijvoorbeeld in swingstaten als Minnesota, Wisconsin of Michigan. Maar ook in New Hampshire of Nevada. Staten waar Trump nu opeens aandacht voor heeft, omdat hij denkt dat hij er misschien kan winnen deze keer.’

‘The whole enchilada’

Daarnaast is er nog een specifieke doelgroep waar Trump achteraan gaat: Afro-Amerikaanse mannen. ‘Hij heeft nu 15 procent steun onder hen’, zegt McCuan. ‘Als hij 20 procent haalt, is het gedaan. It’s the whole enchilada.Geen enkele Democraat kan de nationale verkiezingen winnen met minder dan 80 procent steun onder die doelgroep.’

En McCuan voorziet dat het wel eens zover zou kunnen komen. ‘Aan de ene kant zal je Trump veel toegevingen zien doen aan die gemeenschap. Je zag het al in de State of the Unionvorige week. Aan de andere kant zijn geen van de Democratische voorlopers erg geliefd onder de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap.’

Bernie Sanders had in 2016 moeite met die groep kiezers en dat lijkt zich dit jaar te herhalen. ‘Hij heeft te weinig gedaan om zijn kiezersbasis de afgelopen vier jaar uit te breiden’, zegt McCuan. Met andere woorden: Sanders heeft te weinig gedaan om meer zwarte kiezers aan te trekken om zo zijn achterban te diversifiëren. Pete Buttigieg is ook niet erg populair, vanwege zijn aanpak van politiegeweld tegen zwarte Amerikanen als burgemeester in South Bend, Indiana. ‘En Michael Bloomberg introduceerde als burgemeester van New York stop and frisk, waarbij zwarte Amerikanen overmatig werden staande gehouden door de politie om gefouilleerd te worden,’ vertelt McCuan. Het beleid was racistisch en is in 2013 afgeschoten door een federale rechtbank omdat het op ongrondwettelijke manier werd uitgevoerd.

De enige Democraat die veel steun heeft in de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap is Joe Biden, maar zijn teleurstellende resultaat in Iowa stemt weinig hoopvol dat hij de nominatie zal krijgen. Daarmee lijkt een herverkiezing van Trump, die als zittende president sowieso al een streepje voor heeft, net wat waarschijnlijker te worden.