Het was half een farce half een machtsspel: eerst Elon Musk en vervolgens Donald Trump torpedeerden een compromis over de financiering van de overheid dat door de Republikeinse speaker Mike Johnson was onderhandeld. Musk kreeg wat hij wenste, Trump niet.
Dinsdag zag het ernaar uit dat het Huis van Afgevaardigden de overheidsfinanciering aan het huidig niveau tot 14 maart 2025 zou veiligstellen en zo zonder drama een shutdown van de overheid kon vermijden. Er werd een compromis onderhandeld tussen de meerderheid van Republikeinen en de minderheid van Democraten, waarin ook noodfinanciering ter waarde van plusminus 110 miljard dollar voor slachtoffers van natuurrampen en getroffen landbouwers was vervat. Dat alles werd gekoppeld aan een serie sociale en andere maatregelen, zoals de heropbouw van een brug in Baltimore, die door een vrachtschip werd geramd.
Het totaalpakket was gespreid over 1547 pagina’s, en zou veel meer kosten dan de 110 miljard voor noodhulp en de overbruggingsfinanciering van de overheid. Dergelijke brede pakketten van maatregelen zijn niet fraai, er zit altijd wel materiaal in dat één of enkele parlementsleden pleziert zonder dat het een breder belang dient. Zo gaat het traditioneel in de VS met parlementaire compromissen: overeenstemming kost geld.
In de woorden van Alexandria Ocasio-Cortez (AOC), Democratisch lid van het Huis, was er in de loop van dinsdag geen enkel probleem met dit compromis, dat een ruime meerderheid leek te gaan halen. De Democraten hadden een aantal slagen binnengehaald, maar ook de meeste Republikeinen zagen het compromis zitten.
Speaker Mike Johnson, Republikein uit Louisiana, had die dag twee stemmingen voorzien en aarzelde volgens AOC tussen een vroegere en een latere stemming over het compromis. Hij koos voor de latere mogelijkheid. Maar in de drie uur tussen de twee stemmingen maakte Elon Musk bezwaar. De rijkste mens ter wereld werd tijdens de verkiezingscampagne de voornaamste financier van Donald Trump – met een bijdrage van ruim 250 miljoen dollar – en is nu op weg om co-chef te worden van het ministerie voor Overheidsefficiëntie.
“Shutting down” the government (which doesn’t actually shut down critical functions btw) is infinitely better than passing a horrible bill https://t.co/jfFCVWd2T2
— Elon Musk (@elonmusk) December 18, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Op zijn platform X zette Musk zich schrap tegen het compromis van partijgenoot Johnson: ‘Deze wet (het compromis, red.) is crimineel’, scheef hij in de heel ochtendlijke uren van woensdag. Ten aanzien van zijn 207 miljoen volgers voegde hij toe: ‘Ooit een groter stuk varkensvlees gezien?’ Met varkensvlees (pork) worden in de VS uitgaven of subsidies aangeduid die er vooral op gericht zijn specifieke politici stemmen op te leveren. ‘Er komt ofwel een immense verandering ofwel gaat dit land failliet’, stelde Musk in een oprisping van ruim 100 tweets, ‘er moet dus een immense verandering komen’. Hij eiste dat het compromis geschrapt zou worden.
In zijn tweetstorm gaf hij ook valse informatie. Hij schreef of deelde dat het compromis een loonsverhoging van parlementairen met 40 procent voorzag, dat er 3 miljard dollar voor een sportstadion en 60 miljard voor Oekraïne was in opgenomen, allemaal onjuist.
Alweer in de woorden van AOC: na de tussenkomst van Musk wisten de Republikeinse volksvertegenwoordigers niet langer ‘wie hun daddy is’, Trump of Musk? ‘Ze liepen rond als kippen zonder kop.’
Kritische Republikeinen hadden het, zoals ook Democraten, over ‘president Musk’. Anderen suggereerden dat Musk misschien maar zelf speaker moest worden.
Trump dreigt
Enkele uren later schaarde de verkozen president, Donald Trump, wiens ego doorgaans geen schaduw gedoogt, zich achter de tussenkomst van Musk. Maar in een vergrote trap. Want behalve de overheidsfinanciering doemt ook de schuldendrempel op. In juni 2025 moet het Congres een verhoging van de schuldendrempel goedkeuren om de overheidsfinanciering via schulden mogelijk te houden. Trump liet weten dat niet alleen de tijdelijke overheidsfinanciering moet ontdaan worden van alle maatregelen behalve de noodhulp, maar dat tegelijk de schuldendrempel voor een periode van twee jaar moet worden opgeschort of zodanig verhoogd dat er geen financieringsproblemen zijn gedurende twee jaar. Hij zou zelfs te vinden zijn voor de totale afschaffing van schuldendrempel, liet hij ook weten.
Hij bedreigde Republikeinen die zijn voorstel rond de schuldendrempel niet zouden ondersteunen in hun electorale toekomst: hij zou tijdens hun volgende primary een tegenstander ondersteunen, kondigde hij aan. Als er dan toch een shutdown van de overheid moet komen, liet Trump ook weten, laat die dan doorgaan onder president Biden.
Volgens medewerkers is Trump vooral beducht dat de schuldendrempel een wapen wordt voor de Democraten. In de huidige situatie moet hij ten laatste tegen juni volgend jaar met hen onderhandelen en toegevingen doen om zijn projecten, zoals een permanente belastingvermindering, gefinancierd te krijgen.
De insteek van Musk en Trump verschilde: Musk wilde de ‘pork’ uit het huidige compromis kwijt, Trump wil in de toekomst ongebonden geld kunnen uitgeven en schulden kunnen aangaan.
De pineut van deze affaire leek in eerste instantie speaker Johnson te worden. Zijn compromis was door de twee machtigste mensen in zijn partij aan flarden geschoten. Hij zei, wat meewarig, dat hij Musk op de hoogte gehouden had van zijn onderhandelingen. Trump, Musk en Johnson hadden enkele dagen eerder samen een voetbalwedstrijd bijgewoond (American Football). Of daar over de financiering van de overheid of de schuldendrempel werd gesproken, is niet duidelijk.
Donderdag probeerde Johnson Trump te plezieren door diens voorstel (met opschorting of optrekking van de schuldendrempel tot 2027, en beperking van de extra uitgaven tot de noodhulp en tot 118 pagina’s) in een spoedprocedure aan het Huis voor te leggen.
Trump betitelde dit voorstel op Truth Social als een ‘SUCCES’, ‘een heel goede overeenkomst’.
Voor zo’n spoedstemming is een buitengewone, tweederde meerderheid nodig, maar Johnson wist zelfs geen gewone meerderheid te vinden. Naast het gros van Democraten stemden ook 38 Republikeinen tegen Trumps poging om de schuldendrempel op te schorten of te verhogen zonder besparingen te voorzien. De meeste van de 38 Republikeinse tegenstemmers zijn lid van de fiscaal conservatieve Freedom Caucus en lieten zich niet afschrikken door Trumps primary-dreigement. De stemming van donderdag viel nog slechter uit voor Trump dan voor Johnson. Hij moest constateren zijn almacht niet gegarandeerd was, zelfs niet met de (kleine) Republikeinse meerderheden in Huis en Senaat.
‘Gelet op de omstandigheden’
Vrijdag sleepte Johnson dan toch een compromis door het Huis. Opnieuw via een spoedprocedure wist hij met ruime meerderheid de financiering van de overheid en de spoedhulp voor getroffen burgers en landbouwers veilig te stellen, zonder de opschorting/verhoging van de schuldendrempel.
Na afloop kon Elon Musk zich grootmoedig tonen voor Johnson. De speaker, schreef Musk, had ‘het goed gedaan, gelet op de omstandigheden.’ Trump reageerde niet meteen, en was ‘gelaten’, volgens de bronnen van CNN-journalist Lauren Fox.
The Speaker did a good job here, given the circumstances.
— Elon Musk (@elonmusk) December 20, 2024
It went from a bill that weighed pounds to a bill that weighed ounces.
Ball should now be in the Dem court. https://t.co/KnSwLEjvjd
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Officieel moest het nieuwe voorstel voor middernacht Washington tijd ook nog door de Senaat geraken en via de handtekening van president Biden officieel tot wet verklaard worden. Anders viel de overheid zonder geld. Die deadline werd niet helemaal gehaald. De Senaat beëindigde haar stemming kort na middernacht. Het Witte Huis liet weten dat die korte technische breuk in de financiering niet zou leiden tot een onderbreking van de overheidsdiensten.
Voor Johnson, die de grote favoriet was om ook in 2025 speaker te blijven, is de steun binnen zijn partij in deze woelige week getaand. Hij kan zich maar een of twee Republikeinse dissidenten permitteren zonder zijn meerderheid te verliezen, en het gemor onder zijn leden is groot, vooral omwille van het compromis dat hij dinsdag zou doordrukken.
Trump, Musk en Johnson willen de speerpunten zijn van de nieuwe regering. Deze week toonde dat de onderlinge communicatie op zijn minst niet optimaal is.
Amerikaanse verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier