VS-speaker Kevin McCarthy afgezet, chaos in Republikeinse Partij

Drie dagen nadat hij met steun van Democraten de financiering van de overheid verzekerde, is speaker Kevin McCarthy door hardliners in de Republikeinse Partij afgezet als leider van het Huis van Afgevaardigden. Hij is de eerste speaker in de geschiedenis die wordt afgezet door zijn eigen meerderheid.

De Republikeinen leggen nu het werk van het Huis gedurende een week stil om mogelijke opvolgers van McCarthy de kans te geven zich voor te bereiden op hun kandidatuur. De speaker is een van de machtigste personen van het land, en komt op de tweede plaats in de opvolging van de president, na de vicepresident.

Matt Gaetz, Republikeinse verkozene in Florida, had eerder gezegd dat hij de afzetting van McCarthy zou eisen als de speaker Democraten betrok bij zijn poging om de financiering van de overheid te garanderen en een zogenaamde ‘shutdown’ te voorkomen. Dat was een van vier eisen die hardliners hadden gesteld bij pogingen om de shutdown van de overheid te vermijden. De andere drie eisen waren: drastische besparingen, meer geld voor ‘beveiliging van de grens’ en geen nieuw geld voor Oekraïne. Op een van de punten kregen ze zaterdag gelijk: in de overbruggingsbegroting voor 45 dagen die McCarthy met hulp van Democraten goedgekeurd kreeg, zat geen geld voor Oekraïne. Maar op de andere punten werden de eisen van de kleine groep hardliners rond Gaetz genegeerd.

(lees verder onder de preview)

Zondag al kondigde Gaetz een afzettingsprocedure aan. Dinsdag was het zover. Gelet op de kleine Republikeinse meerderheid in het Huis – vier zetels op een totaal van 435 – leek een nederlaag van McCarthy verzekerd, tenzij de Democraten hem  opnieuw te hulp zouden snellen.

Na een fractievergadering bleken de Democraten unaniem tegen zo’n nieuwe reddingsoperatie gekant. Hem helpen om ervoor te zorgen dat ambtenaren en soldaten betaald worden, vonden ze perfect verdedigbaar. Hem helpen om zijn hachje te redden, was voor hen echter een brug te ver. McCarthy heeft zich niet populair gemaakt bij de Democraten en Republikeinen door geregeld terug te komen op zijn beloftes, of door met modder te gooien naar degenen die hem net uit de rats hadden geholpen – met name naar de Democraten een dag nadat ze de financiering van de overheid hadden helpen realiseren.

Ook zit het bij Democraten nog altijd niet lekker hoe McCarthy – toen fractieleider van de Republikeinen in het Huis – na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 eerst kritisch was voor de rol van Donald Trump om korte tijd later een knieval te gaan doen voor de ex-president in Mar-a-Lago.

In zijn eigen partij lag McCarthy niet veel beter sinds de bewogen speakerverkiezing van begin januari van dit jaar. McCarthy had 15 rondes nodig alvorens hij de meerderheid van stemmen verkreeg, en bij elke ronde deed hij meer toezeggingen, in de vorm van procedures, programmapunten en prestigieuze commissieposten. Een van de toegevingen was dat één verkozene van zijn partij een afzettingsprocedure tegen de speaker in gang kon zetten.

Sindsdien heeft hij ook beloftes gedaan rond acties ten voordele van voorbehoedsmiddelen tegenover de gematigde Republikein Nancy Mace (en ze, volgens haar, niet gehouden, McCarthy ontkent dat). En om onder meer de hardliners rond Matt Gaetz te paaien introduceerde hij een afzettingsonderzoek tegen president Biden – zonder bewijs dat Joe Biden betrokken was bij het lobbywerk van zijn zoon Hunter, of deelde in diens winst.

Maar die hardliners, en in het bijzonder Gaetz, waren niet te paaien. Volgens McCarthy speelde mee dat hij een ethisch onderzoek naar Gaetz had geopend, rond (intussen zonder gevolg geklasseerde) beschuldigingen tegen Gaetz wegens mogelijk betaalde seks met een minderjarige, het ‘delen van ongepaste beelden en video’s’ in het huis en nog enkele andere zaken.

Opmerkelijk: Donald Trump, toch de toonaangevende figuur binnen de Republikeinse Partij, kwam niet tussen in het dispuut. Hij is, liet hij weten, bevriend met zowel Gaetz als McCarthy.

‘Kwaad en chaotisch’

Gaetz is geen geliefde figuur in Washington. Hij duikt veelvuldig op in het recente Trumpboek van Cassidy Hutchinson – waarin hij de rol krijgt van kwal van dienst. Hij wurmde zich in vergaderingen met Trump, hij deed steevast amoureuze toenaderingspogingen tot haar, en toen dat geen resultaat gaf, deed hij alsof ze kortstondig een relatie hadden gehad. ‘Ik heb wel hogere maatstaven qua mannen’, liet Hutchinson sindsdien weten.

Gaetz werpt zich op als een baken van conservatisme, heeft de mond vol over de staatsschuld van 33.000 miljard dollar die naar beneden moet, maar hij probeert tegelijk munt te slaan uit zijn oppositie tegen McCarthy, door zijn kiezers om geld te vragen om de strijd tegen de nu ex-speaker gaande te houden.

Volgens tegenstanders is het Gaetz vooral om zelfpromotie en publiciteit te doen. ‘Zijn eisen hebben niets te maken met besparen’, aldus McCarthy, ‘Het was hem om de aandacht te doen’.

(lees verder onder de preview)

Maar hij slaagde er dinsdag in zeven andere Republikeinse verkozenen te overhalen om tegen McCarthy te stemmen, daarbij de gematigde Nancy Mace. De stemming kwam uit op 210 voor het behoud van McCarthy, en 216 tegen (208 Democraten en 8 Republikeinen). Negen stemmen werden niet uitgebracht.

Na afloop was de consternatie binnen de Republikeinse fractie groot. Enkele leden eisten dat Gaetz uit de fractie zou gezet worden. Gematigde Republikeinen waren niet te spreken over de gematigde Democraten, die geen hulp tegen Gaetz hadden geboden. Er was vooral radeloosheid omdat er niet meteen een alternatieve figuur voorhanden was.

McCarthy, die een leven lang speaker wilde worden, kondigde aan dat hij niet opnieuw kandidaat zal zijn voor de baan. De fractie besliste dat de activiteiten van het Huis een week onderbroken worden, zodat kandidaten zich kunnen voorbereiden op een campagne. Gelet op de financiering van de overheid, die maar voor 45 dagen is verzekerd, is het oponthoud in de activiteiten problematisch.

Na de fractievergadering gaf een ‘optimistische’ McCarthy een persconferentie, waarin hij onder meer Gaetz en de zijnen op de korrel nam als nep-conservatieven. ‘Het is niet omdat ze kwaad zijn en chaotisch dat ze zich conservatief mogen noemen’.

Kwaad en chaotisch was volgens commentatoren ook de atmosfeer in de bredere fractie.