De Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman (beter bekend als MBS) heeft de goedkeuring gegeven voor een operatie om de Saoedische journalist Jamal Khashoggi ‘gevangen te nemen of te doden’. Dat blijkt uit een vrijdag uitgebracht Amerikaans inlichtingenrapport. Kort na de publicatie werden maatregelen afgekondigd tegen 76 Saoedi’s maar niet tegen de kroonprins.
Khashoggi werd op 2 oktober 2018 op het Saoedische consulaat in Istanboel vermoord. Zijn lichamelijke resten, klaarblijkelijk in stukken gesneden, zijn nooit teruggevonden.
Hij was in het consulaat binnengegaan om documenten te halen voor het huwelijk met zijn Turkse verloofde Hatice Cengiz, die hem buiten stond op te wachten.
Het vier pagina’s tellend document werd vrijgegeven door Avril Haines, de directeur van de nationale inlichtingendiensten, en bevat over de vier pagina’s verspreid hooguit twee pagina’s tekst.
‘We komen tot de conclusie dat dat de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman een operatie in Istanboel, Turkije, goedkeurde om de Saoedische journalist Jamal Khashoggi gevangen te nemen of te doden’.
‘We baseren ons voor deze beoordeling op de controle die de kroonprins heeft over de besluitvorming in het koninkrijk en de directe betrokkenheid van een belangrijke adviseur en leden van de beveiligingseenheid van Mohammed bin Salman bij de operatie’, zo gaat het rapport verder.
De columnist voor onder andere de Amerikaanse krant The Washington Post werd door MBS gezien als een ‘bedreiging voor het koninkrijk. De steun van de kroonprins voor het gebruik van gewelddadige maatregelen om dissidenten in het buitenland het zwijgen op te leggen’, wordt dan ook als een belangrijk argument voor de betrokkenheid van MBS gezien. ‘Sinds 2017 heeft de kroonprins de absolute controle over de veiligheids- en inlichtingendienst van het koninkrijk, waardoor het hoogst onwaarschijnlijk is dat Saoedische functionarissen een dergelijke operatie zouden hebben uitgevoerd zonder de toestemming van de kroonprins’.
Telefoon
Khashoggi, een lid van het establishment in Saoedi Arabië, verbleef officieel in de VS en was in zijn columns steeds kritischer geworden voor de heersende klasse in zijn land van oorsprong, en voor de hervormingen die de kroonprins doorvoerde. Die hervormingen werden in eerste instantie wél goed ontvangen in de VS.
Het rapport werd onder president Trump geheimgehouden, maar wordt nu vrijgegeven door de regering Biden. Het achterliggende bewijsmateriaal van de geheime diensten blijft nog wel geheim.
De inhoud van dit rapport is niet nieuw. De Turkse geheime diensten hadden eerder details over ondervraging en moord doorgespeeld. Maar nu dit de officiële Amerikaanse versie wordt, legt het wel druk op de betrekkingen tussen de VS en Saoedi-Arabië.
Volgens de woordvoerster van het Witte Huis, Jen Psaki, wordt de verhouding met Saoedi-Arabië ‘opnieuw gekalibreerd. En er zijn zeker terreinen waarover we bezorgdheid zullen uitdrukken en de mogelijkheid van rekenschap zullen openlaten’. Dat zei ze voor het rapportje werd vrijgegeven.
President Joe Biden heeft donderdag getelefoneerd met de 85-jarige Saoedische koning, de vader van de kroonprins (35). Beide partijen vermelden het rapport niet in hun officiële mededeling over het telefoongesprek, maar de VS-pers neemt aan dat het ten minste ter sprake kwam, en wellicht de aanleiding vormde voor het gesprek.
Maatregelen tegen 76 Saoedi’s
Kort na de publicatie van het rapport kondigde VS-minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken aan dat er een inreisverbod komt 76 Saoedische burgers.
De maatregel is gericht tegen Saoediërs die betrokken waren bij het bedreigen van dissidenten in het buitenland, onder wie Khashoggi. Er werd geen informatie gegeven over de identiteit of de functie van de 76 Saoedische burgers die getroffen worden door de maatregel. De sanctie wordt door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken omschreven als de ‘Khashoggi ban’. Wie in naam van hun regering ook tegen andere dissidenten of journalisten directe bedreigingen heeft geuit, zal niet langer worden toegelaten tot het Amerikaanse grondgebied.
Daarnaast heeft ook het Amerikaanse ministerie van Financiën vrijdag sancties ingesteld, onder meer tegen Ahmed al-Asiri, de voormalige nummer twee van de Saoedische inlichtingendienst. Al-Asiri wordt beschouwd als de leider van de operatie die in oktober 2018 aan Khashoggi het leven kostte, ook al werd hij vrijgesproken door het Saoedische gerecht. Zijn bezittingen in de VS worden nu bevroren en Amerikaanse burgers zullen niet langer zaken kunnen doen met hem. Diezelfde financiële sancties worden ook genomen tegen verschillende leden van de Saoedische snelle interventiemacht, die eveneens betrokken waren bij de operatie in het Saoedische consulaat in Istanboel.
Tegen de kroonprins werden geen maatregelen getroffen.