In Sortir du chaos ontleedt arabist Gilles Kepel het kluwen van de Syrische burgeroorlog.
Gilles Kepel is een onvermoeibare reiziger. De voorbije decennia heeft hij zowat de hele Arabische wereld bezocht. In Sortir du chaos, zijn nieuwe boek, gaat hij op zoek naar een uitweg uit de conflicten in de Arabische wereld.
Gilles Kepel: ‘Het lijkt er nu op dat Rusland het Westen te slim af is in Syrië, maar dat is slechts schijn. Rusland is dankzij zijn interventie in Syrië een grootmacht geworden die weegt op de wereldpolitiek, maar het kreunt onder de westerse sancties die na de annexatie van de Krim zijn uitgevaardigd. In het Midden-Oosten moet het omgaan met vier bondgenoten die onderling in ruzie liggen: Iran, Turkije, Israël en Saudi-Arabië.’
Bent u verrast dat Saudi-Arabië de Syrische rebellengroepen niet langer steunt?
Het is mogelijk dat de militairen in Iran binnenkort de bovenhand halen op de religieuze leiders.
Gilles Kepel: Saudi-Arabië is een oliemonarchie, net als Rusland. Sinds de olieprijzen zo sterk gedaald zijn, hebben die landen dezelfde belangen, terwijl ze voorheen concurrenten waren. De Saudi’s hebben in oktober 2017 een grote toegeving gedaan door aan te kondigen dat ze er geen bezwaar meer tegen hadden dat Assad aanblijft. In ruil daarvoor beteugelt Rusland de opmars van Iran in de regio. Opmerkelijk genoeg hebben de Saudi’s daarin dezelfde positie als Israël. Iran probeert toegang tot de Golanhoogten te krijgen om zo het Israëlische grondgebied te kunnen bedreigen. Daarom blijft Israël Iraanse posities bestoken. Tegelijk heeft premier Benjamin Netanyahu toenadering gezocht tot de Russen om de druk op Iran te bewaren.
Het is verrassend dat Jeruzalem en Riyad zo vaak op dezelfde lijn zitten.
Kepel: Op 14 mei 2018, de dag waarop de Verenigde Staten hun ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem verhuisden, zijn 69 Palestijnse betogers gedood omdat ze te dicht bij de grens kwamen. Daarop is in de Arabische wereld amper reactie op gekomen, terwijl men daar tot voor kort moord en brand over zou hebben geschreeuwd.
Hoe kijkt u naar de relaties tussen Iran en Rusland?
Kepel: De Russen willen een politieke transitie in Syrië. Ze willen dat Assad leden van de oppositie in zijn regering integreert. Dat zorgt voor wrevel in de relatie tussen Poetin en Assad. Als er geen stabiele en duurzame regering in Damascus komt, zal het land gedestabiliseerd blijven worden door guerrilla’s. Daardoor zou Rusland gedwongen worden om een constante aanwezigheid te behouden, en daarvoor heeft het de middelen niet. Iran en Assad zien meer in de totale eliminatie van de rebellen.
In welke mate is er onenigheid binnen het Iraanse regime?
Kepel: Iran heeft veel te lijden van de sancties die Trump uitvaardigde nadat Amerika de nucleaire deal had opgeblazen. De petroleuminkomsten zijn in vrije val. De zogenaamd gematigde groep van president Hassan Rohani en minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif wordt er nu van beschuldigd dat ze een zinloze politiek van onderhandelen met het Westen heeft gevoerd. Door het discrediteren van die gematigden zie je figuren als Qasem Soleimani naar voren komen, de leider van de Revolutionaire Garde. Het is dus een mogelijkheid dat de militairen binnenkort de bovenhand halen op de religieuze leiders. Voor Amerika is Soleimani de baarlijke duivel. Amerika en Israël doen er alles aan om Iran op de knieën te krijgen.
