Uit documenten van de Syrische inlichtingendienst die Knack kon inkijken blijkt dat VRT-journalist Rudi Vranckx op een zwarte lijst stond van het gevallen regime van Bashar al-Assad.
Op 27 december 2024 stapt een journalist van het Syrische onderzoeksplatform Siraj het hoofdkwartier van de Syrische inlichtingendienst binnen, het General Intelligence Directorate. Het gebouw ligt in het Kafr Sousa-district van hoofdstad Damascus, waar rebellengroepen enkele weken eerder dictator Bashar al-Assad van de macht hebben verdreven.
De journalist heeft een speciale toestemming verkregen om het pand van de geheime dienst te betreden, én er foto’s te maken van de achtergebleven documenten. ‘Journalisten in Syrië’ is de titel van één map die hij fotografeert. Daarin zit een ‘Zwarte lijst’ van journalisten die Syrië illegaal waren binnengekomen om verslag uit te brengen van de oorlog.
Terroristische gewapende bendes
Het document dateert van 4 maart 2013 en is opgesteld door het Syrische ministerie van Informatie. De inlichtingendienst kreeg een kopie, met de melding om het verder op te volgen. Op de lijst staan verslaggevers van onder meer BBC, CNN de Spaanse krant El País en de Franse krant Le Monde. Knack kon de gegevens inkijken via het journalistencollectief OCCRP, een mediapartner van Siraj.
Op de lijst staat ook de Belgische oorlogsverslaggever Rudi Vranckx (65), die midden december met pensioen ging bij de openbare omroep. ‘Correspondent van Belgische VRT met uitzending in het Vlaams’, staat er in het Arabisch bij zijn naam. ‘Hij kwam Aleppo binnen met terroristische gewapende bendes.’ Ook de cameraman van Vranckx staat om dezelfde reden op de zwarte lijst.
Omdat ik hun officiële versie van de waarheid niet wou bevestigen, mocht ik Syrië niet meer binnen.
‘Heel simpel’
‘Het verbaast me niets. Ik wist dat ik op die zwarte lijst stond’, reageert Rudi Vranckx. ‘Ik was vlakbij toen de Franse journalist Gilles Jacquier begin 2012 in Homs om het leven kwam bij een granaataanval. Hij was de eerste buitenlandse journalist die werd gedood in het Syrië-conflict. Ik was toen in Syrië met een officieel visum van het regime. Ze hebben mij toen willen opvoeren als getuige, ik moest zeggen dat zijn dood de schuld van de rebellen was. Maar voor mij was dat niet zo duidelijk. En omdat ik hun officiële versie van de waarheid niet wou bevestigen, mocht ik het land niet meer binnen. Heel simpel.’
Pro-Syrische lobbygroepen kwamen flyeren aan de ingang van de zaal waar ik een lezing gaf. Om mij in diskrediet te brengen.
Maar dat belette Vranckx niet om toch naar Syrië terug te keren. ‘Ik wilde weten wat de verschillende groeperingen te vertellen hadden. Zo ben ik bijvoorbeeld nog in Aleppo en Idlib geweest. Ik heb altijd geprobeerd om via officiële weg te gaan, hoor. Een Britse producer had in Damascus eens voor mij nagevraagd of ik het land binnen mocht. De Syrische inlichtingendienst heeft toen een heel dik dossier op tafel gelegd. Daaruit bleek dat ze perfect wisten wat ik deed. En zo wist ik dus al dat ik op de zwarte lijst stond.’
Hield het Syrische regime Vranckx ook in België in de gaten? ‘Nee, daar heb ik niets van gemerkt. Wat me wel is bijgebleven, is een bericht dat op sociale media verscheen nadat we in het noorden van Syrië een raketaanslag hadden gefilmd. “We are watching you“, was toen de boodschap. Heel vreemd. En verder is het ook al gebeurd dat pro-Syrische lobbygroepen kwamen flyeren aan de ingang van de zaal waar ik die avond een lezing gaf. Om mij in diskrediet te brengen.’
Vermiste Amerikaanse journalist
Op de zwarte lijst staat ook de naam van Austin Tice, een Amerikaanse journalist van de Washington Post die in 2012 spoorloos verdween in Syrië.
Dat zijn naam zeven maanden later werd vermeld op de lijst, zou erop kunnen wijzen dat Tice op dat moment nog in leven was. Dat is geen onbelangrijk detail, want tot nu toe is maar weinig bekend over zijn verdwijning.
Uit de documenten blijkt verder ook dat onze Syrische mediapartner Siraj zélf werd opgevolgd door het inlichtingenapparaat van Bashar al-Assad. Dat bracht onder meer de identiteit van de journalisten en de financiering van Siraj in kaart.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier