Of men het nu ‘initiatie’, ‘vrouwenbesnijdenis’ of ‘schending’ noemt. Feit is dat vrouwelijke genitale verminking (VGV) nog steeds een van de grootste vormen van kindermishandeling ter wereld is. Ook in België.
Op 6 februari is de Internationale Dag tegen Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV), een praktijk die vooral in Afrikaanse landen en in delen van Azië en het Midden-Oosten voorkomt en waarvan naar schatting zo’n 140 miljoen meisjes en vrouwen ter wereld ooit slachtoffer van werden. De prevalentie van VGV is het grootst in Somalië (97,9 pct), Egypte (91,1 pct) en Mali (85,2 pct).
Uit statistieken van het Kinderrechtenfonds van de Verenigde Naties Unicef blijkt dat momenteel bijna een op de vijf jonge meisjes in Sub-Saharisch Afrika, nog steeds wordt gedwongen om de marteling te ondergaan ondanks de steeds toenemende druk van de rest van de wereld om deze levensbedreigende praktijk af te schaffen.
‘Fysiek gewelddadig en sociaal gevaarlijk’
‘Vrouwenbesnijdenis is niet alleen fysiek gewelddadig, maar ook sociaal gevaarlijk’, liet de in Burkina Faso geboren coming lady bij de Franstalige partij MR Assita Kanko vorig jaar optekenen in Knack. ‘Het doet vrouwen geloven dat ze minderwaardig zijn omdat hen iets is afgenomen.’
Kanko werd zelf besneden toen ze vijf jaar oud was. Hoewel het erg pijnlijk was, kwam het echte dieptepunt naar eigen zeggen pas jaren later. ‘Toen ik voor het eerst verliefd werd op een man en niet wist of ik me anders moest gedragen omdat ik besneden was. Moest ik mijn verminking compenseren door extra lief en flexibel te zijn? Dat bange meisje kwam weer boven, gelukkig zag ik in dat wie ik ben losstaat van wat ik heb meegemaakt.’
Een andere bekende ervaringsdeskundige is het Somalische fotomodel Waris Dirie die op het toppunt van haar roem met haar verschrikkelijke verhaal naar buiten kwam: ze werd als 5-jarig nomadenmeisje zonder verdoving besneden.
Een zigeunervrouw sneed haar clitoris en haar grote en kleine schaamlippen met een vies en kapot scheermes weg terwijl haar moeder haar in bedwang hield op een steen. Ze werd geblinddoekt en kreeg een stuk van een afgebroken wortel in haar mond gepropt om te voorkomen dat ze haar tong zou afbijten van de pijn.
Het geluid van een bot mesje dat heen en weer zaagt…
‘Er zijn geen woorden voor deze pijn. Ik hoor het geluid van het botte mesje dat heen en weer zaagt door mijn huid. Ik denk aan hoe mijn benen trillen, en het vele bloed. Dan val ik flauw. Als ik weer bijkom, is mijn eerste gedachte dat het ten minste voorbij is’, schreef Dirie in 2005 in haar boek Onze verborgen tranen.
In tegenstelling tot haar zus en twee nichtjes overleefde Dirie de ingreep. De verminking werd op latere leeftijd zo goed als mogelijk ongedaan gemaakt zodat de pijn tijdens het plassen en de menstruatie verminderde.
Dirie werd wereldwijd actief in de strijd tegen vrouwenbesnijdenis, net als haar landgenote , Ayaan Hirsi Ali, die naar eigen zeggen ‘meer geluk’ had toen ze eveneens op 5-jarige leeftijd werd besneden.
‘De ingreep is bij mij in het ziekenhuis door een professionele arts uitgevoerd, onder verdoving. Mijn moeder hield mijn hand vast, terwijl de arts zei dat het bijna klaar was en dat ik mij geen zorgen hoefde te maken’, aldus Hirsi Ali in 2007 in De Volkskrant. ‘Na de besnijdenis zijn mijn benen twee weken tegen elkaar aan verbonden geweest, zodat ik kon helen. Ik kon een maand niet lopen. De pijn was hels.’
Besnijdenis in België
Het zijn drie bekende vrouwen met drie verhalen uit het verleden. Helaas is de barbaarse praktijk zelf nog steeds geen verleden tijd. Volgens Assita Kanko is de grootste uitdaging van deze tijd andere ouders ervan te overtuigen dat ze in hun tradities en geloof een totaal foute definitie hebben van het begrip vrouw.
Dat geldt ook voor ons land, waar zo’n 4.000 meisjes het gevaar lopen besneden te worden. 2.493 van die meisjes zijn jonger dan 5 jaar, zo blijkt uit een studie van het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen. Zij lopen de grootste kans om ofwel in België ofwel tijdens een vakantie in het land van herkomst besneden te worden.
Het aantal vrouwen dat ‘heel waarschijnlijk reeds besneden’ is, is in ons land gestegen van 6.260 in 2007 tot 13.112 in 2012. Een verdubbeling die te wijten is aan de stijging van het aantal vrouwen die naar België komen uit landen waar VGV wordt toegepast
Hoewel vrouwenbesnijdenis in België sinds 2001 strafbaar is – uitvoerders van genitale mutilatie riskeren vijf tot tien jaar celstraf, is het aantal veroordelingen tot nog toe vrijwel onbestaand. De voorbije jaren heeft het gerecht slechts één dossier over een mogelijke vrouwenbesnijdenis opgesteld. In 2008, 2009 en in 2012 werd zelfs geen enkele zaak behandeld.
Besneden vrouwen zwijgen vaak over de praktijk omdat ze zich schamen, maar ook omdat ze er oprecht van overtuigd zijn dat deze culturele praktijk nodig is. Bovendien gebeuren besnijdenissen clandestien.
Argument voor vluchtelingenstatuut
Ondanks het taboe roepen vrouwelijke asielzoekers in België de besnijdenis wel steeds vaker in als argument om het statuut van vluchteling te bekomen. Het aantal beslissingen van het Commissariaat-generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen waarbij genitale verminking werd ingeroepen steeg in de periode 2007-2012 van 83 tot 490. In 2012 werd in 42 procent van de gevallen positief geantwoord.
Er gaan steeds meer stemmen op om ook het aanzetten tot genitale verminking bij vrouwen (bijvoorbeeld door imams) strafbaar te maken. CD&V-senatrice Els Van Hoof diende daarover vorig jaar een wetsvoorstel in. De straf die ze voor ogen heeft, zou acht dagen tot een jaar celstraf bedragen. ‘Hierdoor heeft de rechter voldoende mogelijkheden om een straf op te leggen die in verhouding staat tot de feiten’, zegt ze.
Vrouwenbesnijdenis – of het iets accurater uitgedrukte vrouwelijke genitale verminking – is het op primitieve wijze gedeeltelijk of volledig wegsnijden van de kleine én de grote schaamlippen en/of de clitoris met een (verroest) scheermesje of stuk glas.
De procedure, die internationaal beschouwd wordt als een schending van de mensenrechten van meisjes en vrouwen, wordt doorgaans, maar niet altijd, uitgevoerd op jonge meisjes tussen vijf en veertien jaar oud. In Mali en Mauritanië wordt het merendeel van de meisjes zelfs besneden vóór hun 5 jaar.
Seksueel genot ontnemen
De besnijdenis is bedoeld om vrouwen seksueel genot te ontnemen, en zo te voorkomen dat ze vreemdgaan, om meisjes in te wijden in het vrouw worden of om de vruchtbaarheid en de overlevingskansen van kinderen te bevorderen, al berust dat laatste uiteraard op een complete misvatting. Ook in de Koran komt het begrip vrouwenbesnijdenis niet voor. De praktijk is dus niet alleen medisch onnodig, maar bovendien waanzinnig pijnlijk.
In de ergste gevallen wordt na het volledig wegsnijden van de genitaliën de wonde aan elkaar gehecht (soms met visdraad) met een kleine genitale opening om de menstruatie en urine te laten wegstromen. Deze bijkomende marteling heet infibulatie.
Voor veel besneden vrouwen is de huwelijksnacht door de infibulatie een hel. De vrouwen worden ofwel ‘opengemaakt’ door een vroedvrouw met een mesje of door de man die zich naar binnen duwt. Sommige vrouwen worden na een bevalling opnieuw ‘dichtgenaaid’.
De gevolgen van zo’n genitale verminking zijn niet te overzien, gaande van ernstige inwendige bloedingen, pijn bij het vrijen en incontinentie, tot cysten, gecompliceerde infecties en onvruchtbaarheid. Voor de meeste vrouwen is een normaal seksleven haast onmogelijk en is plassen elke keer weer een heuse opdracht. Besnijdenis kan uiteindelijk ook leiden tot complicaties bij de bevalling en een verhoogd risico op doodgeboortes.
Meisjes en vrouwen die een vrouwenbesnijdenis ondergingen, lopen daarenboven ernstige psychologische schade op. Zo blijkt uit onderzoek in Afrikaanse gemeenschappen dat vrouwen die besneden zijn in een gelijkaardig posttraumatisch stresstoornis vertoonden als volwassenen die als kind misbruikt werden. Besneden vrouwen voelen zich daarenboven ook nog eens verraden door hun eigen ouders die hen dit deden ondergaan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier