‘Vrijhandelsakkoorden deden in het verleden niet wat ze beloofden’

‘De winsten van bedrijven werden wellicht opgedreven, maar de gewone burger deelde daar niet in’, schrijft Bruno De Lille (Groen). Hij stelt dat het handelsakkoord waarover Europa en de VS nu over onderhandelen, overduidelijk op maat van de multinationals is geschreven.

Deze week werd in het Brussels Parlement gediscussieerd over het Transatlantic Trade & Investment Partnership (TTIP). Groen neemt daarbij de handschoen op en vraagt de stopzetting van de onderhandelingen over dit TTIP. Omdat we tegen handelsovereenkomsten zijn? Nee, integendeel.

Wij pleiten voor een ‘nieuw’ soort handelsakkoord, een overeenkomst die de sociale en milieuvoorschriften niet telkens weer naar beneden ‘harmoniseert’ maar die wereldwijd de standaard hoger legt. Klinkt dat als vloeken in de vrije-markt-kerk? Nochtans vertrekken we van net hetzelfde principe: hoe kunnen we de valse concurrentie tussen bedrijven de wereld uithelpen.

Vandaag lijkt het alsof we mordicus blijven vasthouden aan een systeem dat niet werkt. Het is duidelijk dat de bestaande vrijhandelsakkoorden voor de burgers niet de resultaten hebben opgeleverd die ze beloofden. De winsten van de bedrijven werden wellicht opgedreven maar gewone burger deelde daar niet in. Men zwaaide wel met extra jobs maar in de praktijk werd die belofte niet waargemaakt. En waar het fout liep, mocht de overheid (u en ik dus) de zaak komen redden.

Ook dit TTIP is weer overduidelijk op maat van de multinationals geschreven.

Het meest flagrante voorbeeld daarvan is natuurlijk de ISDS-clausule (investor-state dispute settlement). Deze clausule laat toe dat internationale investeerders de lokale rechtbanken omzeilen als die bedrijven vinden dat hun rechten (lees winsten) geschonden worden door nationale wetgeving ten gunste van het milieu, volksgezondheid of sociale bescherming. Het is zeer duidelijk: deze clausule is een gevaar voor elk beleid dat het algemeen belang dient. ISDS is aanfluiting van onafhankelijke rechtspraak.

Bij handelsakkoorden denken we in de eerste plaats aan het wegwerken van invoerheffingen. Maar hier gaat het nauwelijks over in het TTIP want die heffingen zijn immers al laag voor de handel tussen VS en EU. Deze overeenkomst wil de huidige en toekomstige regelgeving van EU en VS op elkaar afstemmen, wat – we moeten daar niet naïef in zijn – in de feiten zal neerkomen op een verlaging van de standaarden. Onze Europese verworvenheden op het vlak van sociale zaken, gezondheid en ecologie staan hier onder druk.

Duitse voorbeeld?

Wat dat oplevert hebben we recent gezien in Duitsland. Dat land heeft de voorbije jaren een aantal sociale verworvenheden afgebouwd. Het resultaat was inderdaad groei voor vooral de grote bedrijven maar tegelijk zag men de groep mensen in armoede sterk toenemen. Het aantal Duitsers dat zelfs met twee jobs nog steeds onder de armoedegrens leefde, was ontstellend groot. Intussen komen de Duitsers gelukkig terug op dit beleid (zo is er sinds januari 2015 een minimumloon ingevoerd).

Op milieuvlak kunnen we ons dat soort ‘experimenten’ zelfs niet permitteren: uitstoot die we naar de Verenigde Staten, dan wel China, India, Bangladesh enz … outsourcen heeft even veel effect op Europa en België als lokale uitstoot. Het klimaat zal niet enkel opwarmen boven deze landen, dat gebeurt wereldwijd. Door het bijhorend verlies aan werkgelegenheid en het extra transport dat deze outsourcing met zich meebrengt, is de algemene impact op ons land zelfs nog intenser.

Lat mondiaal een stuk hoger leggen?

Het klopt dat onze bedrijven vandaag een concurrentienadeel ondervinden door de sociale en milieu-eisen die we hier (terecht) stellen. Maar al te vaak worden bedrijven hier uit de markt geprijsd door concurrenten in lageloonlanden waar men weinig of geen milieu-eisen stelt. Het afzwakken van onze regels is echter geen optie: ethisch gezien is het niet aanvaardbaar dat wij systemen in stand houden waar men mensen uitbuit en op milieuvlak is het, gezien de mondiale effecten, niet aanvaardbaar dat sommige landen de klimaatopwarming mogen negeren.

Laten we het eens andersom doen door de lat mondiaal een heel stuk hoger te leggen. Je kunt de concurrentie voor onze bedrijven namelijk ook eerlijker maken door je markt enkel open te stellen voor wie het spel meespeelt volgens regels die goed zijn voor het milieu en mens.

Stel dat we zeggen: u mag nog steeds vrij leveren maar moet dan wel aantonen dat u bepaalde standaarden op het vlak van sociale en milieu-maatregelen naleeft. Doet u dat niet, dan leggen wij een taks op waarvan we de opbrengst gaan gebruiken om de negatieve gevolgen van dat beleid, te herstellen.

Gelijker en eerlijker

Zo slaan we meteen twee vliegen in één klap: onze bedrijven strijden met gelijke wapens zodat de nood om te delokaliseren verdwijnt (wat hier dus echte jobs oplevert) én we werken actief mee aan de verbetering van de leef- en werkomstandigheden van mensen in ontwikkelingslanden. De wereld zal er heel wat gelijker en vooral eerlijker op worden.

We hebben met de bankencrisis gezien hoe gevaarlijk het is om bepaalde sectoren steeds meer te dereguleren. Tijd dus om het eens drastisch anders aan te pakken. Daarom vragen wij met Groen om de onderhandelingen rond dit TTIP stop te zetten en werk te maken van een handelsakkoord dat wereldwijd de ambities hoger legt.