Voormalig Eurocommissaris Kroes gaf offshorefunctie op de Bahama’s niet aan

De Nederlandse politica Neelie Kroes (75), voormalig Eurocommissaris voor Mededinging en Digitale Agenda, was directeur van een offshore op de Bahama’s. Dat blijkt uit de Bahamas Leaks, een nieuw datalek dat het Internationaal Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) vandaag publiek maakt. Opmerkelijk: Kroes meldde het directeurschap niet aan de Europese Commissie, hoewel dat volgens de gedragscode wel moest.

Neelie Kroes is de bekendste naam die opduikt in de Bahamas Leaks, een nieuw lek van 1,3 miljoen documenten afkomstig van het bedrijfsregister op de Bahama’s, een notoir belastingparadijs. De Duitse krant Süddeutsche Zeitung deelde de documenten met ICIJ. In België werkten Knack, De Tijd en Le Soir mee aan het onderzoek.

De gelekte documenten tonen dat Neelie Kroes van juli 2000 tot oktober 2009 directeur was van Mint Holdings Ltd. Het offshore bedrijf was in april 2000 opgericht op de Bahama’s en is vandaag nog steeds actief. Voor alle duidelijkheid: het is an sich niet illegaal om directeur te zijn van een offshore.

Opmerkelijk is wel dat Kroes haar rol in het bedrijf niet bekend maakte in haar verklaringen van financiële belangen, noch in 2010 toen ze Europees commissaris van Mededinging was (november 2004 – februari 2010), noch in 2014 toen ze Eurocommissaris was voor Digitale Agenda (februari 2010 – november 2014).

Europese regels stellen dat Eurocommissarissen al hun economische belangen van de voorgaande tien jaar moeten aangeven, met inbegrip van bestuurs-, toezichts- en adviesfuncties in bedrijven die commerciële en economische activiteiten ontplooien.

Als Europees Commissaris voor Mededinging van 2004 tot 2010 nam het zakenblad Forbes haar liefst vijf keer op in de jaarlijkse lijst met De 100 Machtigste Vrouwen Ter Wereld. Jarenlang reisde Neelie Kroes door Europa als toppolitica die grote bedrijven ervoor waarschuwde dat ze zich aan de Europese regels moesten houden. De Nederlandse sympathiseerde met de gewone burgers die ongerust waren dat zij de rekeningen moesten betalen aangezien ‘inbreukmakers de extra winsten afroomden’.

En in juli 2008 werd aan Kroes de European Taxpayers’ Award uitgereikt. ‘Deze award is een goede herinnering aan onze echte doelstelling bij de Europese instellingen: de belastingbetalers en consumenten in Europa ten dienste staan’, zei ze tijdens de awardspeech in Brussel.

Via haar advocaat liet Kroes aan ICIJ en mediapartners The Guardian, Trouw en het Financieel Dagblad weten dat ze het directeurschap van Mint Holdings Ltd. nooit had aangegeven omdat het bedrijf nooit operationeel werd. Volgens haar advocaat bleef de naam van Kroes op de bedrijfsdocumenten staan ten gevolge van een ‘administratieve onoplettendheid die pas in 2009 werd rechtgezet’.

Kroes’ advocaat zegt dat de offshore was opgericht om de mogelijkheid te onderzoeken geld in te zamelen om activa te kopen van de Amerikaanse energiereus Enron Corp. De deal ging echter nooit door, en Enron ging failliet na een groot boekhoudschandaal.

De aangiften van haar zakenbelangen die Kroes bij de EU deed, en waarin Mint Holdings niet werden vermeld, gebeurden volgens haar advocaat ’te goeder trouw’ en ‘naar best vermogen’. ‘De veronderstelling was dat ze niet langer directeur was nadat het bedrijf niet langer nodig was.’

‘Mevrouw Kroes zal de voorzitter van de Europese Commissie informeren over deze onoplettendheid en er de volle verantwoordelijkheid voor opnemen’, aldus de advocaat.

Jordaanse zakenman

Eveneens op de lijst met directeurs van Mint Holdings staat de Jordaanse zakenman Amin Badr-El-Din. Volgens een gelekt document van juli 2015 was hij op dat moment nog steeds in functie.

Badr-El-Din is oprichter van de UAE Offsets Group, een bedrijf dat inkomsten uit wapenverkoop herinvesteert in de Verenigde Arabische Emiraten. UAE Offsets Group deed in het verleden zaken met wapenfabrikant Lockheed Martin Corp.

Neelie Kroes werkte in 1996 en 1997 als lobbyist voor Lockheed; ze moest de producten van het bedrijf promoten bij de Nederlandse luchtmacht.

Badr-El-Din reageert dat ‘Mint Holdings werd opgericht als een vehikel met een speciaal doel, namelijk het managen van de verwerving van internationale energie-activa, voornamelijk van Enron. In de zomer van 2000 ging die deal uiteindelijk niet door.’

The New York Times schreef eerder al over de rol van Badr-El-Din in de plannen om wereldwijde activa van Enron te kopen, maar over de betrokkenheid van Kroes in de potentiële deal was nog nooit gerapporteerd.

Kroes bleef opgelijst als directeur van Mint Holdings tot 2009 omdat ‘de betrokken advocaten niet alle instructies opvolgden en Kroes’ bestuursfunctie bij Mint Holding niet hadden beëindigd’, aldus Badr-El-Din. ‘Eens die administratieve onoplettendheid in 2009 aan het licht kwam, werd ze rechtgezet.’

Steely Neelie

Toen ze werd aangesteld als Europees commissiaris voor Medediging, bracht Kroes haar geld onder in een “blind trust” en beloofde ze om geen beslissingen te nemen over bedrijven waar ze zelf banden mee had. Haar tegenstanders vreesden dat ze te zacht zou zijn voor de zakenwereld, maar Kroes kreeg net de bijnaam “Steely Neelie” omdat ze recordboetes oplegde aan bedrijven die prijsafspraken hadden gemaakt en oneerlijke monopolies hadden georganiseerd.

Onlangs bekritiseerde Kroes de Eurocommissaris die haar opvolgde, Margrethe Vestager, omdat die eist dat Apple 13 miljard euro achterstallige belastingen terugbetaalt aan Ierland.

‘In plaats van een paar landen en bedrijven te achtervolgen voor het verleden, zouden we beter focussen op het opzetten van een eerlijk belastingsysteem voor de toekomst’, stelde Kroes begin september in een artikel in The Guardian. ‘De controverse over overheidssteun en belastingrulings gaat niet over de vraag of bedrijven hun eerlijk deel betalen, maar waar dat deel betaald moet worden.’

Kroes is momenteel directeur of bestuurder bij verschillende bedrijven en is tevens adviseur van de Bank of America Merrill Lynch en van Uber. Ze blijft bovendien een invloedrijk lid van de Nederlandse Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD).

Kroes verwerpt de kritiek op haar zakenactiviteiten. Volgens haar advocaat ontkent Kroes dat ‘ze ooit in conflict geraakte door haar banden met de privésector’.

Kristof Clerix, Will Fitzgibbon en Emilia Díaz-Struck