‘In Londen bleek dat Les Misérables geen verzet duldt, noch symbolen ervan’

Hier in het theater maken we helden van wie we buiten criminaliseren.

‘Will you join in our crusade? Who will be strong and stand with me? Beyond the barricade is there a world you long to see, then join in the fight that will give you the right to be free.’

Dat zijn de woorden die mij jaren geleden aantrokken en eindeloos lieten luisteren naar de muziek van Les Misérables. Dat zijn de woorden die ervoor zorgden dat ik deze zomer op de eerste rij van een Londens theater plaatsnam voor een gezongen revolutie.

Omdat de wereld een griezelige plek is, en het Verenigd Koninkrijk zich de afgelopen weken in het bijzonder van zijn engste kant liet zien, waren wij op citytrip gepakt en gezakt met Palestijnse vlag. Op het theater van de straat heeft solidariteit soms de banale vorm van een stuk stof. Ongevaarlijk maar blijkbaar niet onschuldig, want bij de zakkencontrole aan de ingang werd ons vriendelijk doch kordaat gevraagd de vlag af te geven. Blijkt dat Les Misérables geen verzet duldt, noch symbolen ervan.

Die avond supportert het hele publiek voor de gewapende strijd van Valjean en zijn kameraden, de zaal keert zich met plezier tegen de onderdrukkers en moedigt het verzet aan. In fictie kiezen we vol overtuiging voor solidariteit met ‘de miserabelen’, duimen we voor het soort strijdvaardigheid waar we in de echte wereld vooral afkeurend over doen. Hier in het theater maken we helden van wie we buiten criminaliseren.

Het is een vreemde levensles: mensen lijken graag in waarden te geloven zolang ze er niets mee hoeven te doen. Je kunt, zo blijkt, zonder problemen zeggen vóór iets te staan waar je in realiteit nooit áchter zou willen staan.

We leren het misschien van onze politici, die na de verkiezingen liever niet gehouden worden aan hun luide, performatieve overtuigingen. Of van instellingen als de Europese Unie, die telkens weer pedant en theatraal zeggen hoe zij een baken van moraliteit en rechtvaardigheid zijn maar dan niet de moed vinden om te reageren op een genocide. Van spektakels als de Olympische Spelen, die zich verkopen als platformen voor wereldwijde solidariteit maar vrolijk Israël als deelnemer verwelkomen. We leren het van onze banken, die zich maar in de markt blijven zetten met slogans over een betere wereld, maar tegelijk investeren in alles wat die wereld kapotmaakt.

Wat ben je met een discours als het geen enkele belofte in zich draagt? Wat moeten we geloven van een overtuiging als ze geen implicaties heeft?

In een stad als Londen met een Palestijnse vlag rondlopen, is misschien iets louter symbolisch, en toch neem ik mij voor in het dragen ervan een engagement te zien. Om de stof en de kleuren serieus te nemen in hun eis, ze te zien als een verwijzing naar de zeer letterlijke barricades in Gaza. Waar over een paar eeuwen misschien musicals over bestaan, maar waar ze ons nu vragen om niet enkel te dromen maar ook te vechten voor de wereld beyond their barricade, de wereld waarop Palestina uitzicht geeft.