VN-verdrag tegen kernwapens treedt in werking na ratificatie Honduras

Honduras heeft als 50e land het Verbodsverdrag op Nucleaire Wapens geratificeerd. Dat betekent dat het verdrag in werking treedt en kernwapens officieel verboden worden onder het internationaal recht.

Het Verbodsverdrag op Kernwapens werd op 20 september 2017 door de Verenigde Naties in New York geopend voor ondertekening. Het zou in werking treden zodra het door vijftig landen werd geratificeerd. Dat is sinds afgelopen weekend een feit.

Op zaterdag 24 oktober 2020 ratificeerde Honduras immers als vijftigste staat het verdrag. Dit betekent dat het negentig dagen na de vijftigste ratificering, op 22 januari 2021, in werking zal treden en kernwapens illegaal zullen zijn onder internationaal recht.

Verbod op ontwikkeling, bezit en gebruik

Het Verbodsverdrag werd op 17 juli 2017 door 122 landen aangenomen in de Algemene Vergadering van de VN. De Internationale Campagne voor de Afschaffing van Kernwapens (ICAN) kreeg hiervoor in 2017 de Nobelprijs van de Vrede.

Het verdrag verbiedt het gebruik, het dreigen met gebruik, de ontwikkeling, het testen en de aanmaak, de verwerving, het bezit, de opslag en transfer van kernwapens in de landen die het verdrag ratificeerden. Het erkent daarbij het belang van het Non-Proliferatie Verdrag (NPV) en is de concrete uitwerking van NPV Artikel VI.

Non-proliferatie

Het NPV trad in 1970 in werking en vormde aanvankelijk het begin van nucleaire ontwapening en non-proliferatie. De vijf landen die toen kernwapens bezaten (VS, Rusland, Frankrijk, het VK en China), beloofden hun kernwapens te vernietigen als de niet-kernwapenstaten nooit kernwapens zouden ontwikkelen.

Vijftig jaar later werd een groot deel van het kernwapenarsenaal vernietigd, maar zijn er nog steeds iets van een 14.000 kernwapens aanwezig wereldwijd. Bovendien hebben ondertussen vier extra landen kernwapens ontwikkeld: India, Pakistan, Noord-Korea en Israël.

Ook impact voor België

De inwerkingtreding betekent dat het Verbodsverdrag geïmplementeerd moet worden door de verdragspartijen, maar het zal ook een impact hebben op landen die het verdrag (nog) niet tekenden.

Het is namelijk een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van een internationale norm tegen kernwapens, zegt Emmelien Lievens van Vrede vzw. ‘Het feit dat kernwapens officieel illegaal worden, verhoogt de morele en politieke druk op de kernwapenstaten en hun bondgenoten om hun ontwapeningsbelofte onder het NPV eindelijk na te komen. De impact zal ook voor België̈, dat nog steeds Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel stationeert, voelbaar zijn’, zegt Lievens.

De Belgische coalitie tegen Kernwapens, een partnerorganisatie van ICAN, zegt dat België in 2017 nog weigerde om deel te nemen aan de onderhandelingen van het Verbodsverdrag, maar ziet in het nieuwe regeerakkoord van 30 september 2020 een voorzichtige opening. Het regeerakkoord stelt dat “België zal … nagaan hoe het VN Verdrag op het Verbod op Nucleaire Wapens een nieuwe impuls kan geven aan multilaterale nucleaire ontwapening.”

Financiële wereld

‘Eerder zagen we ook al dat de financiële wereld gevoelig is voor dit soort verdragen. Zo trok KBC, in opvolging van verschillende financiële instellingen wereldwijd, zich volledig terug uit bedrijven die bijdragen aan de productie, het onderhouden of moderniseren van kernwapens’, zegt De Belgische coalitie tegen Kernwapens, dat 67 organisaties samenbrengt, in een communiqué.

‘Dat het Verbodsverdrag wel degelijk een nieuwe impuls geeft aan de multilaterale nucleaire ontwapening, lijkt nu wel duidelijk’, zegt Merel Selleslach van Pax Christi Vlaanderen. ‘Hoewel kernwapens nog niet meteen zullen verdwijnen, is het toch uitkijken naar hoe dit het nationaal debat in België zal beïnvloeden’, zegt ze.