Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen heeft maandag de onderdrukking van de demonstraties in Wit-Rusland veroordeeld en eist een ‘exacte’ telling van de uitgebrachte stemmen voor de presidentsverkiezingen.
‘Intimidatie en gewelddadige onderdrukking van vreedzame demonstranten horen niet thuis in Europa. Ik roep de Wit-Russische autoriteiten op ervoor te zorgen dat de stemmen bij de verkiezingen van gisteren (zondag) nauwkeurig worden geteld en gepubliceerd’, zei ze in een bericht op haar Twitter-account.
De verkiezingscommissie in Wit-Rusland riep het huidige staatshoofd Alexander Loekasjenko uit tot winnaar van de presidentsverkiezingen. De 65-jarige president heeft 80,23 procent van de stemmen behaald, zo maakte commisievoorzitter Lilija Jermoschina maandag in Minsk bekend.
Het zou Loekasjenko’s zesde ambtstermijn worden. Hij heerst sinds 1994 autoritair over het land en deze keer waren er opvallend veel tegenstanders van hem op de been om het hem lastig te maken in de presidentsverkiezingen.
Vladimir Poetin heeft heeft zijn Wit-Russische ambtsgenoot al gefeliciteerd. ‘Ik reken erop dat uw optreden als staatshoofd de toekomstige ontwikkeling van wederzijds voordelige Russisch-Wit-Russische betrekkingen mogelijk zal maken’, schreef de Russische president volgens het Kremlin. Nochtans had Loekasjenko de afgelopen weken zijn traditionele Russische bondgenoot ervan beschuldigd dat hij de oppositie wilde steunen en het land had willen destabiliseren.
Loekasjenko’s tegenstander, Svetlana Tichanovskaja, kwam uit op 9,9 procent van de stemmen. Aanhangers van Tichanovskaja menen echter dat deze 37-jarige kandidate heeft gewonnen. In Minsk zou ze volgens waarnemers van de oppositie in zeker twintig stembureaus hebben gewonnen. Zelfs uren na het einde van de stemming waren er geen eerste officiële resultaten van de verkiezingscommissie. De website van de centrale verkiezingscommissie was niet meer beschikbaar. Maar individuele lokale verkiezingscommissies verschenen voor de menigte en maakten de resultaten bekend waaruit bleek dat president Loekasjenko een forse nederlaag had geleden.
Protesten
Tijdens en na de presidentsverkiezingen kwam het op tal van plekken in Wit-Rusland tot confrontaties tussen de politie en demonstranten. Er zijn ongeveer 3.000 betogers opgepakt. Ook zou een demonstrant zijn omgekomen en zouden er tientallen gewond zijn geraakt. Het ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde de inzet van speciale middelen en verdovingsgranaten tegen de demonstranten.
In een reactie op de bloedige schermutselingen riep Tichanovskaja de veiligheidsdiensten op om geen geweld te gebruiken. ‘Ik wil de politie en de militairen eraan doen herinneren dat ze deel uitmaken van de bevolking’, verklaarde zij in de nacht van zondag op maandag. Aan haar aanhangers vroeg ze om niet te provoceren. ‘Ik weet dat de inwoners van Wit-Rusland morgen in een nieuw land wakker worden’, klonk het voorts.
EU-buitenlandchef Josep Borrell en EU-commissaris Olivér Várhelyi (Nabuurschap) spreken in een verklaring van ‘onevenredig en onaanvaardbaar geweld van de staat tegen vreedzame demonstranten’. Zij roepen op tot hun onmiddellijke vrijlating. Onder meer de liberale fractie in het Europees Parlement hekelt de ‘politieke repressie’ en wil sancties tegen Wit-Russische functionarissen. De EU haalde in 2016 170 Wit-Russen onder wie Loekasjenko van de sanctielijst.
Polen roept op tot buitengewone EU-top
Polen doet een oproep om een buitengewone top van de Europese Unie te houden over de situatie in Wit-Rusland. ‘De autoriteiten hebben geweld gebruikt tegen hun burgers, die verandering in het land eisen. We moeten het Wit-Russische volk steunen in hun zoektocht naar vrijheid’, zei de Poolse premier Mateusz Morawiecki in een verklaring.
Ondertussen is de situatie in het land tijdelijk gekalmeerd. De mensen zijn maandagochtend vroeg teruggekeerd naar huis, zelfs in de hoofdstad Minsk was het stil, meldden staatsmedia.
Activisten plaatsten op sociale netwerken nieuwe protesten tegen de verkiezingsfraude en tegen de vermeende overwinning van Loekasjenko.