‘Verkiezingen Nederland: wat zeggen de belangrijkste politieke partijen over justitie en veiligheid?’

In Nederland worden op 22 november de verkiezingen gehouden voor de Tweede Kamer. Professor Herman Matthijs (VUB en UGent) overloopt de meest opvallende thema’s in de campagne. Deze week focust hij op de meest in het oog springende plannen in verband met veiligheid en justitie.  

In de campagne voor de verkiezingen van 22 november spelen de thema’s veiligheid en justitie een belangrijke rol. Alle partijen praten in hun programma’s over bijkomende investeringen voor het Openbaar Ministerie (OM) en de politie.

In Nederland is er één Minister voor veiligheid en Justitie, die zowel het gerechtelijke apparaat beheert alsook de politie. In deze ontslagnemende regering Rutte IV is dat Dilan Yesilgoz. Zij is de lijsttrekker voor VVD, en een belangrijke partijgenote van Mark Rutte.

De Nederlandse politie telt ongeveer 63.000 mensen en is opgedeeld in tien ‘zones’. (Bijvoorbeeld: Zeeland met het westelijk deel van de provincie Noord-Brabant, Limburg, Noord-Nederland dat ook Friesland-Groningen en Drenthe omvat, en nog zeven andere). Door die indeling vinden veel mensen de afstand tussen de politie en de burger te groot. Daarnaast is er nog de ‘Koninklijke Marechaussee’ (7.800 mensen), een militaire politie eenheid te vergelijken met onze vroegere Rijkswacht. Deze doet vooral de VIP-beveiliging en de grenscontroles. De burgemeesters, die in Nederland ambtenaren zijn, hebben in de grotere steden ook de beschikking over een niet-gewapende dienst ‘Handhaving’.    

De laatste jaren is er al heel wat te doen geweest over de invloed van de ‘narco-wereld’ op Nederlandse samenleving. Er zijn aanslagen geweest, (zoals die op journalist Peter R De Vries), en er zijn een aantal beruchte processen gepasseerd.

(Lees verder onder de preview.)

Programma’s

De zeven grootste partijen (NSC, BBB, PVV, VVD, CDA, D’66 en Pv/dA- GroenLinks) vinden allemaal dat er meer geld moet gaan naar de veiligheid. De visies over wat er precies moet gebeuren en hoe daar werk gemaakt van moet worden, lopen er uiteen.

Iedereen wil meer politiemensen, maar enkel de PVV plakt er een getal op: 10.000. De partij van Geert Wilders en de nieuwe partijen (BoerBurgerBeweging en Nieuw Sociaal Contract) willen ook terug naar een uitgebouwd systeem van wijkagenten. De BBB en deels ook het NSC vinden verder dat het overheidsgeld voor politie en justitie beter moet verdeeld worden over de provincies, omdat tot op heden te veel middelen naar de Randstad gaan. Dit idee wordt ook ondersteund door de linksliberalen van D66.

Het links kartel PvdA/GroenLinks wil een deel van het in beslag genomen geld van criminelen terug investeren in de wijk waar de delicten hebben plaats gevonden.

De PVV en BBB verzetten zich tegen het dragen van religieuze kentekens op politie-uniformen. Aan de andere staat het linkse kartel dat dit wel wil toelaten.

De BBB wil ook het Fries als officiële taal voor justitie en politie in de provincie Friesland.

De VVD, de PVV, de BBB en het NSC vinden dat er meer matregelen moeten komen tegen antisemitisme. Dit zijn ook de partijen die vinden dat er extra wetgeving moet gestemd worden in de strijd tegen het jihadisme.

Alle partijen vinden dat geweld tegen politiemensen harder moet bestraft worden. Maar de invoering van zwaardere straffen laat ook de scheidingslijn zien tussen links en rechts in de Nederlandse politiek. Zo pleiten de rechtsere partijen voor minder vervroegde vrijlatingen, het afschaffen van taakstraffen (PVV), en een regel at wie driemaal gestraft worden voor een geweld en/of zeden misdrijf, dan levenslang krijgt (BBB).

Ook de aanpak van drugsgerelatieerde problemen, laat een gelijkaardige scheidingslijn zien. Opvallend hier is dat het CDA voor een ‘hasj-heffing’ gaat, en van dat geld 100 miljoen euro wil investeren in een campagne om drugsgebruik te ontmoedigen. Deze partij, en de vier andere rechtsere partijen (VVD, PVV, BBB en NSC) willen softdrugs verder in het illegaal circuit houden.   

D66 is de enige partij die ingaat op de bescherming van de privacy en het toezicht op de politionele- en justitiële diensten. Voor de VVD mag de privacywetgeving niet in de weg staan van een strikter veiligheidsbeleid. Dat is een opmerkelijk verschil tussen beide liberale partijen.

Daarnaast zijn er nog zeer vele ‘one line items’ van deze zeven partijen. Het NSC wil een grondwettelijk Hof om de rechtsstaat te beschermen. Voor D66 moet er moet meer beleid komen in het kader van de financiële recherche (‘follow the money’). Voor de PVV moeten veroordeelde criminelen van buitenlandse komaf moeten het land uit ( PVV). En het NSC van Pieter Omtzigt wil meer aandacht voor waarden en normen in het onderwijs.

(Lees verder onder de preview.)

Conclusie

Justitie en veiligheid zullen nog taaie thema’s worden op de tafel van de regeringsonderhandelingen. Niet alleen omdat de visies tussen de politieke partijen zo ver uiteen liggen, maar ook omdat er veel dure plannen worden gelanceerd. Te verwachten is de Nederlandse politiestructuur met tien grote regio’s opnieuw ter discussie zal komen te staan.

Wellicht zullen de Vlaamse politieke partijen de nodige inspiratie vinden in deze Nederlandse programma’s, met het oog op juni 2024. Ook bij ons is er veel ongenoegen over de werking van het justitieel – en politioneel apparaat.