Rodrigo Duterte, de vuilgebekte voormalige president van de Filipijnen, is terug van weggeweest. Mindanao, het eiland waar hij woont, moet volgens hem onafhankelijk worden.
Net wanneer je denkt dat je eruit ligt, trekken ze je weer naar binnen. De oude wijsheid van Al Pacino uit het derde deel van The Godfather zou waarempel op de Filipijnse politiek kunnen slaan. Daar leek in 2022 een einde gekomen aan de politieke carrière van Rodrigo Duterte. De driftige populist die zowel paus Franciscus als Barack Obama ooit voor ‘hoerenzoon’ uitschold, zou aan het eind van zijn presidentiële ambtstermijn afzwaaien. Op 77-jarige leeftijd zou de volksmenner van een welverdiend pensioen genieten.
Maar de kranige Duterte lijkt nog niet toe aan een rustige oude dag. De voorbije maanden staat hij weer in het middelpunt van de belangstelling. Sinds januari 2023 is hij opnieuw de centrale gast van Gikan sa Masa, para sa Masa (Van de massa’s, voor de massa’s), de wekelijkse televisieshow waarin hij tijdens zijn presidentschap de lof zong van zijn regering. In november dreigde hij ermee zijn dochter op te volgen als vice-president als ze zou worden afgezet. Hij dreigt er zelfs mee om Mindanao, het op een na grootste eiland, onafhankelijk te verklaren.
Monsteralliantie
In 2022 leek alles nochtans in kannen en kruiken. In de aanloop naar de verkiezingen bundelden de familie Marcos en de familie Duterte, de twee machtigste families in de Filipijnse politiek die door familiedynastieën gedomineerd wordt, de krachten. Die monsteralliantie bracht Bongbong Marcos aan de macht, zoon van de voormalige dictator Ferdinand Marcos. Vice-president Sara Duterte is dan weer de dochter van Rodrigo Duterte, die zich in 2022 terugtrok naar Davao, de stad in Mindanao waar hij zijn politieke carrière opbouwde.
Marcos weet donders goed dat zijn vader door het leger is afgezet en wilde vermijden dat een politieke tegenstander dat leger onder controle zou krijgen.
Als president probeert Bongbong Marcos vooral de brokken van Duterte’s controversiële presidentschap te lijmen. Duterte oogstte internationale kritiek met zijn War on Drugs waarbij duizenden onschuldige burgers door politiegeweld om het leven kwamen. Waar Duterte de traditionele bondgenoot en voormalige kolonisator Amerika de rug toekeerde en zich expliciet naar China wendde, probeert Marcos opnieuw aansluiting te vinden bij Washington. Marcos wil de Filipijnse grondwet veranderen zodat buitenlandse bedrijven gemakkelijker kunnen investeren.
Mindanao onafhankelijk
Maar algauw kwamen er barsten in de alliantie. Sara Duterte, die als vice-presidente ook een ministerportefeuille najoeg, claimde het ministerie van Defensie maar kreeg nul op het rekest. ‘Marcos weet donders goed dat zijn vader indertijd door het leger is afgezet’, zegt Kris Vanslambrouck, Filipijnenkenner bij 11.11.11. ‘Hij wilde vermijden dat een politieke tegenstander het leger onder controle zou krijgen.’ Bovendien zou de familie Marcos ondertussen Martin Romualdez, de neef van Bongbong Marcos, als mogelijke presidentskandidaat naar voren schuiven.
Dat was voor Rodrigo Duterte het signaal om terug te keren. Naast zijn oude politieke talkshow meet hij zich opnieuw het aura aan van staatsman. In augustus 2023 reisde hij naar China voor een ontmoeting met president Xi Jinping. Zijn politieke stijl is nog altijd ongepolijst. Bij zijn publieke optredens schuwt hij de schuttingtaal niet. Zo noemde hij president Marcos ‘een drugsverslaafde’ en ‘een zwakkeling’ die de Filipijnen aan het buitenland wil uitverkopen.
De Filipijnse nationale veiligheidsadviseur kondigde al aan dat de regering ‘met resolute kracht’ zal reageren op ‘gelijke welke poging om een deel van de Filipijnen af te scheiden’.
Maar Duterte’s meest opmerkelijke move is zijn aankondiging dat Mindanao, het op een na grootste eiland van de Filipijnen, zal afscheuren. Mindanao, het eiland waar ook Duterte is geboren, is een achtergesteld gebied dat heel wat grondstoffen in de bodem heeft. ‘Mindanao heeft een lange geschiedenis van conflicten met de rest van de Filipijnen’, aldus Vanslambrouck. ‘Het is erg arm en krijgt nauwelijks steun vanuit Manila. Duterte speelde tijdens zijn campagne in 2016 in op dat ongenoegen, al heeft hij daar als president eigenlijk nauwelijks iets aan veranderd.’
Kwakkelende gezondheid
Voorlopig lijkt Duterte geen uitgekiend plan te hebben om zijn thuiseiland van de Filipijnen af te scheiden. Ook andere lokale leiders op Mindanao gaven al te kennen dat ze Duterte’s enthousiasme voor een onafhankelijk Mindanao niet delen. Toch is er ongerustheid over zijn strijdvaardige aankondigingen. Eduardo Año, de Filipijnse nationale veiligheidsadviseur, kondigde zondag aan dat de regering ‘met resolute kracht’ zal reageren op ‘gelijke welke poging om een deel van de Filipijnen af te scheiden’.
Vanslambrouck is skeptisch over Rodrigo Duterte’s kansen op een succesvolle comeback. ‘De geruchten gaan al langer dat hij ernstig ziek is. Aan het einde van zijn presidentschap verdween hij soms een hele week omdat hij niet functioneerde.’ Vanslambrouck wijst er ook op dat Duterte’s uitspattingen hem politiek niet noodzakelijk vooruit helpen. ‘Met dit soort uitspraken maakt hij meer vijanden dan vrienden. Voor veel Filipino’s had hij al langer zijn geloofwaardigheid verloren. Ik zie niet in hoe dit hem vooruit helpt.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier