Van Pence tot DeSantis: deze 11 Republikeinen dagen Donald Trump uit voor presidentschap

Deze week stappen nog eens drie Republikeinen in de arena. Ze hopen de nominatie van hun partij voor de presidentsverkiezingen in de wacht te slepen. In totaal bekampen dan elf kandidaten Donald Trump, in de hoop dat hij op de een of andere manier door de grond zakt. De lijsten zijn nog niet afgerond, dus er is nog ruimte voor uitbreiding.

Vandaag, dinsdag, zal Chris Christie, de gewezen gouverneur van New Jersey, zijn kandidatuur stellen, morgen, woensdag, begint gewezen vicepresident Mike Pence aan zijn campagne, en ergens in de loop van de week komt ook gouverneur Doug Burgum van North Dakota aan de beurt voor zijn aankondiging.

Niet dat je een van die drie meteen als volgende presidentskandidaat van de Republikeinen moet verwachten.

Als we de recentste peilingen mogen geloven, zit Donald Trump wat dat betreft op rozen.

Hij was de eerste Republikein die zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen stelde en hij ligt een straat voor op de concurrentie. Hij haalt in de recente CNN-peiling met 53 procent van de kiespeilingen ongeveer dubbel zoveel stemmen als zijn naaste belager, Ron DeSantis, de gouverneur van Florida (26 procent).

De andere topkandidaten, Nikki Haley en Mike Pence, halen plusminus 6 procent, zij het meer als andere kandidaten zouden wegvallen.

Het idee bij die andere kandidaten lijkt te zijn: Trump kan elk moment een duik nemen in de peilingen, naarmate de rechtszaken tegen hem op snelheid komen. In maart volgend jaar komt de rechtszaak in New York voor rond het zwijggeld dat Trump aan pornoactrice Stormy Daniels liet betalen. De rechtszaak zal, als ze niet wordt vertraagd, in volle primary-seizoen het nieuws beheersen. Terwijl tegenkandidaten campagne voeren, zal Trump op de beklaagdenbank zitten. Andere rechtszaken, rond beïnvloeding van verkiezingen en het achterhouden van vertrouwelijke documenten, behoren ook tot de mogelijkheden. Hij is eerder aansprakelijk gesteld voor seksueel misbruik en veroordeeld tot een schadevergoeding.

Tot nu toe hebben de juridische perikelen Trump eerder geholpen in de peilingen, maar het kan verkeren. Sommige kandidaten geloven dat de opeenstapeling van juridische bezwaren uiteindelijk de aanhang van Trump zal beïnvloeden, of ten minste het geloof zal ondermijnen dat Trump in november 2024 de Democratische kandidaat kan verslaan. En als Trump zou wegvallen, om welke reden ook, staan kiezers wel open voor de alternatieve kandidaten, blijkt uit de peilingen. DeSantis is dan een minder formidabele tegenstander dan Trump zou zijn. Velen zien hun kans schoon.

Het probleem met de redenering is: als Trump niet wegvalt, wordt hij geholpen door het groot aantal tegenkandidaten.

In 2016, toen er zeventien kandidaten opdaagden, wist Trump met een derde van de stemmen de nominatie binnen te halen. Hoe meer kandidaten hoe beter voor koploper Trump. Niet toevallig is Trump tot dusver heel lief voor de meeste gegadigden, met notoire uitzondering van Ron DeSantis.

Trampoline?

Niet alle elf tegenkandidaten hebben een reële kans. De gouverneur van New Hampshire, Chris Sununu, kondigde maandag aan dat hij dit jaar géén presidentskandidaat zal zijn. Hij hekelde daarbij degenen (zonder namen te noemen) die hun kandidatuur stellen omdat ze een ministerschap of het vicepresidentschap op het oog hebben. Zij, en de kandidaten die niet uit de laagste percentages in de peilingen weggeraken, moeten zich volgens hem voor het einde van 2023 terugtrekken zodat de oppositie tegen Trump geconcentreerd kan worden.

De prille trampoline voor de minder bekende kandidaten wordt het eerste debat, dat op 23 of 24 augustus is voorzien. Deelname aan dat debat is beperkt tot kandidaten die in drie peilingen boven één procent uitkomen, die geld ontvingen van ten minste 40.000 mensen en die zich ertoe verbinden de uiteindelijke genomineerde van de partij te zullen ondersteunen.

Er wordt druk onderhandeld met koplopers Trump en DeSantis over de modaliteiten. Trump is niet tuk op de loyauteitsclausule. Het zou best kunnen dat hij hoe dan ook niet deelneemt: wat heeft hij te winnen bij een debat? Als hij niet opdaagt, is de kans reëel dat ook DeSantis niet meedoet. In dat geval wordt het voor de andere geselecteerden een weinig bekeken onderonsje en niet langer een trampoline.

Wie zijn de kandidaten?

De topfavoriet: Donald Trump

Donald Trump (76) is de gewezen president, en was de verliezende Republikeinse presidentskandidaat in 2020. Hij heeft zijn fanatieke aanhang, die geschat wordt op een derde van de Republikeinse primary-kiezers.

Sterkte: in een verdeeld veld is hij de gedoodverfde winnaar. Als hij toch zou verliezen, maakt hij naderhand brandhout van de winnaar, claimt hij fraude of overweegt hij een onafhankelijke kandidatuur.  

Zwakte: vele Republikeinse kiezers en verkozenen vrezen dat hij ook in 2024 het onderspit zal delven tegen Joe Biden, en dat een jongere kandidaat betere kansen heeft. Bij vele onafhankelijke kiezers is Trump een onverteerbare kandidaat. Trump heeft ’te veel bagage’.

De eerste caucus (een bijeenkomst waarbij leden van een politieke partij een kandidaat kiezen, nvdr) vindt plaats in het erg christelijke Iowa. In 2016 kwam Ted Cruz als overwinnaar uit deze caucus, en niet Donald Trump. Een vroeg verlies kan de campagne van Trump ondermijnen. Hij wordt achtervolgd door gerechtszaken.

De grote uitdager: Ron DeSantis

Ron DeSantis (44) is de huidige gouverneur van Florida.

Sterkte: hij won zijn herverkiezing als gouverneur van Florida in 2022 met bijna 20 procent voorsprong, terwijl Republikeinen elders in de midterms van 2022 belabberde resultaten boekten. Hij heeft geld en een uitgebreid team. Hij wordt almaar heftiger en specifieker in zijn kritiek van Trump.

Zwakte: hij is humeurig, voerde tot dusver geen al te sterke campagne, en wil Trump op zijn rechterflank passeren. Dat laatste helpt hem misschien in de primary’s, maar sommige initiatieven in Florida tegen lgbtq+, boeken en abortus (verbieden na 6 weken) zijn problematisch als hij een breder publiek wil aanspreken.

Kandidaten van de tweede lijn (minder dan 10 procent)

Mike Pence (64) is gewezen vicepresident van Donald Trump en gewezen gouverneur van de staat Indiana. Hij diende maandag de formulieren in waardoor hij officieel kandidaat is. Hij wacht tot woensdag om zijn campagne officieel op gang te trekken.

Sterkte: hij heeft een basis bij conservatieve christenen, waardoor hij enige hoop koestert voor de caucus in Iowa. Het is een curiosum: een gewezen vicepresident die campagne voert tegen zijn gewezen president.

Zwakte: hij was bijna karikaturaal onderdanig aan Trump als vicepresident. Dat hield hij vol tot hij op 6 januari 2021 niet meestapte in Trumps plannen om de kiesuitslag tegen te houden. Hij wordt sindsdien uitgejouwd door Trumpaanhangers, terwijl degenen die hem dankbaar zijn voor zijn tussenkomst doorgaans niet stemmen in Republikeinse primary’s. Bovendien blijft hij ook nu vriendelijk voor Trump. Dat maakt het onduidelijk waarom men op Pence zou stemmen.

Nikki Haley (51) is de gewezen gouverneur van South Carolina en was VS-ambassadeur bij de Verenigde Naties onder Donald Trump.

Sterkte: Haley is geducht als campagnevoerster, ze is iets gematigder inzake abortus dan andere Republikeinen en is de enige vrouw in het gezelschap. Zij kan een breder kiespubliek aanspreken tijdens algemene verkiezingen.

Zwakte: haar mogelijke kansen tijdens algemene verkiezingen helpen haar niet tijdens de primary’s. Ze is een klassieke Republikein, ze leunt inzake buitenlands beleid dicht aan bij de neoconservatieven. Maar dat ze deel uitmaakte van Trumps kabinet, tast haar geloofwaardigheid aan. Volgens eeen peiling ligt ze in haar eigen staat, South Carolina, achter op Trump.

Zowel Pence als Haley hopen dat Trump en DeSantis mekaar zodanig onder kritiek bedelven dat er een opening ontstaat voor een derde kandidaat.

De derde lijn (minder dan 5 procent):

Tim Scott (57) is senator namens de staat South Carolina.

Sterkte: zijn levensverhaal. Als zoon van een gescheiden zwarte vrouw, die meerdere banen had om het gezin boven water te houden, bereikte hij de Senaat. Zijn politiek straalt Reagan-achtig optimisme uit. Hij ontkent, zoals Nikki Haley, die van Indiase komaf is, het bestaan van ‘systemisch racisme’ in de VS. Hij is conservatief-religieus, wat aanslaat in Iowa, de staat van de eerste caucus. Zijn campagne is goed gefinancierd. Zijn optimisme steekt schril af bij de nogal zurige boodschappen van Trump en DeSantis. Bij Scott zijn er weinig slachtoffers in de samenleving.

Zwakte: hij is vrij onbekend, en moet behalve met de topkandidaten ook de concurrentie aangaan met de gewezen gouverneur van zijn staat, Nikki Haley, die tot op zekere hoogte een gelijkaardige boodschap verkondigt.

Vivek Ramaswamy (37) is een ondernemer met tech- en farmaceutische bedrijven.

Sterkte: het is een outsider, en de jongste van de kandidaten. Hij voert campagne met een excentriek programma, waarin hij onder meer de kiesleeftijd naar 25 jaar wil optrekken, behalve voor een aantal groepen, zoals militairen. Hij heeft bakken geld.

Zwakte: hij is onbekend, en het is de vraag of zijn excentriek programma, en zijn uitspraken tegen woke gedrag in bedrijven en instellingen, hem aan veel kiezers zullen helpen.

Chris Christie (60), zijn entourage heeft aangekondigd dat de gewezen procureur en gouverneur van New Jersey dinsdag zijn kandidatuur stelt.

Sterkte: hij zorgt voor vuurwerk in debatten. Hij haalde in 2016, toen hij ook al presidentskandidaat was, Marco Rubio onderuit tijdens een debat. Dit keer heeft hij Donald Trump in het vizier, die hij sinds de verkiezingsnacht van 2020 en diens eindeloze uitspraken over kiesfraude meedogenloos bekritiseert. Als hij inderdaad ‘als enige, onbevreesd’ Trump onderuit wil halen, zal dat voor spektakel zorgen. Tenzij Trump wegblijft uit het debat/de debatten.

Zwakte: hij werkte voor Trump tot de verkiezingen van 2020, hielp hem om de debatten met Biden voor te bereiden. Er is, behalve politieke, ook menselijke bagage tussen de twee. Trump zou Christie het vicepresidentschap en later een ministerpost beloofd hebben. Uiteindelijk kreeg Christie noch het een noch het ander, mogelijkerwijs omdat hij als procureur de vader van Trumps schoonzoon, Jared Kushner, had laten veroordelen.

De vierde lijn (minder dan één procent):

Ryan Binkley (41) is zakenman en predikant uit Dallas.

Sterkte: hij wil boodschap van verbinding brengen in een verdeeld land en in een verdeelde partij.

Zwakte: onbekend. Hij zet alles op Iowa in de hoop daar een doorbraak te forceren. Zo niet wordt zijn campagne geen lang leven voorspeld.

Larry Elder (71) is een conservatieve radiofiguur.

Sterkte: als radiofiguur zou hij zich staande moeten kunnen houden in een debat.

Zwakte: hij is grotendeels onbekend, en als hij al bekend is, dan omwille van zijn mislukte poging om de gouverneur van Californië, Gavin Newsom, uit zijn job te werken via een ‘recall’-verkiezing. Zijn boodschap als presidentskandidaat is ‘de VS redden’, wat niet zo verschilt van de boodschap van Trump.

Asa Hutchinson (72) was tot voor kort gouverneur van Arkansas.

Sterkte: hij bewandelt vrij voorzichtig de anti-Trumpweg. Hij vindt dat Trump uit de race moet stappen nadat hij in New York in beschuldiging is gesteld.

Zwakte: hij is een grijze muis. Hutchinson heeft vrij veel tv-interviews weggegeven als gouverneur, maar daar komt geen duidelijke boodschap uit voort. Hij wil terug naar de Republikeinse Partij van de vorige eeuw.

Perry Johnson (75) is een zakenman uit Michigan.

Sterkte: ?

Zwakte: wilde in 2022 een gooi doen naar het gouverneurschap van Michigan, maar raakte verstrikt in de administratie. Nadat hij al miljoenen dollar aan publiciteit had besteed, werd hij gediskwalificeerd als kandidaat omdat hij niet op de correcte manier aan de vereiste 15.000 handtekeningen was geraakt. Hij had het over een misverstand, anderen gewaagden van fraude. Hij concentreert zich voor zijn presidentscampagne op Iowa.

Doug Burgum (66) is gouverneur van North Dakota. Hij zal zich volgens zijn entourage deze week kandidaat stellen.

Sterkte: nobele onbekende. North Dakotea is qua bevolkingsaantal een piepkleine staat, met een conservatief platteland. Burgum heeft als gouverneur de wet ondertekend die abortus in de staat verbiedt, wat allicht goed valt bij het Republikeins kiespubliek in Iowa.

Zwakte: nobele onbekende.