Goed een jaar geleden peilde Ron DeSantis beter dan Donald Trump en stuwden enthousiaste supporters hem naar een presidentscampagne. The New York Post herdoopte hem op dat moment tot DeFuture. Nog voor er een primarystem is uitgebracht haasten commentatoren zich nu om zijn campagne te begraven. Wat is er misgegaan?
Dat begraven van de verkiezingscampagne kan men vrij letterlijk begrijpen. The New York Times citeert een naaste adviseur van DeSantis, Ryan Tyson, die aan meerdere mensen in zijn omgeving uitlegde dat de campagne aanbeland is op een punt ‘waarbij de patiënt in comfortabele toestand moet gehouden worden’, een verwijzing naar stervensbegeleiding. De campagne ontkent in een mededeling dat Tyson deze uitspraak gedaan heeft, maar op basis van de meerdere bronnen houdt de Times het tegenovergestelde staande.
De uitspraak kan nog ontkend worden. Veel moeilijker is het om de duik in de nationale en plaatselijke peilingen weg te praten, of de financiële en persoonlijke problemen waarmee de campagne worstelt.
Enkele voorbeelden: de grootste financier van DeSantis, SuperPAC Never Back Down, heeft zopas alle tv-advertenties in de vroege staten Iowa, New Hampshire en South Carolina geschrapt. Het gaat om een besparing van 2,5 miljoen dollar, maar het is onuitgegeven dat de tv-spotjes worden geschrapt op – in het geval van Iowa – minder dan drie weken van de caucus, terwijl kandidaat DeSantis bij hoog en laag blijft zweren dat hij in Iowa zal winnen.
Nationaal is hij volgens gespecialiseerde website fivethirtyeight gezakt van 40 procent Republikeinse aanhang in maart naar 11,7 procent nu, terwijl zijn grootste rivaal voor de tweede plaats, Nikki Haley, over dezelfde periode gestegen is van 3 naar 11 procent. In Iowa, waar DeSantis zijn schoenen heeft versleten in alle 99 kiesdistricten, komt hij nog nauwelijks boven Haley uit. Ook daar zakt hij weg, en lijkt koploper Donald Trump niet langer bij te benen.
Trump zonder bagage
Wat liep er mis?
Na de verkiezingen van november 2022, toen DeSantis met vergrote meerderheid werd herkozen tot gouverneur van Florida, leek hij de ideale figuur te zijn om Trump en Biden te verslaan. Hij had gewonnen in een jaar dat de meeste andere Republikeinse kandidaten slechter hadden gescoord dan verhoopt. Hij was jong. Hij profileerde zich als ‘Trump zonder de bagage’, zonder de chaos en zonder verloren verkiezingen. Hij had twee grote groepen die hem ondersteunden: rijke Republikeinse financiers, en het persimperium van Rupert Murdoch, met behalve nieuwszender Fox News ook kranten The Wall Street Journal en The New York Post.
De Post bedacht ‘DeFuture’, een omschrijving die de kandidaat een tijdje gebruikte in zijn campagne. De Wall Street Journal roemde zijn verkiezing als ‘een tsunami’ (het was een duidelijke overwinning maar geen tsunami). Even leek het alsof DeSantis onoverwinnelijk zou worden. Hij kreeg vrije zendtijd bij Fox. In enkele peilingen stak hij Trump voorbij. Trump werd op dat moment gedeeltelijk aansprakelijk gesteld voor de kiesnederlaag van de Republikeinen, en stond op een dieptepunt in de peilingen.
Dat duurde maar even. Trump stelde snel zijn nieuwe presidentskandidatuur, terwijl de vers herkozen gouverneur wachtte tot het parlement van Florida in het voorjaar van 2023 zijn zitting hield. Trump mikte met DeSanctimonious op een ander alias voor DeSantis, dat beter scoorde dan DeFuture. DeSanctimonious kon slaan op de boekverboden voor schoolbibliotheken die DeSantis uitvaardigde, zijn censuur op zwarte geschiedenis of seksueel onderricht, zijn verbod op abortus na 6 weken, of gewoon op een algemene heiliger-dan-heilig-houding.
Privévliegtuigen en droog zaad
Toen DeSantis in mei van dit jaar zijn campagne lanceerde, wilde hij dat los van de traditionele media doen. Hij werd op wat toen nog Twitter heette, geïnterviewd door Elon Musk. De uitzending liep technisch in het honderd. Maar op dat moment had de kandidaat al een slag verloren. Hij had het terrein opengelaten voor Trump, en Trump ongemoeid gelaten toen hij laag stond in de peilingen. Bij het begin van zijn campagne was hij al gezakt tot iets meer dan twintig procent van de Republikeinse kiesintenties. En het zou alleen maar erger worden.
Ja, hij beschikte over rijke vrienden die hem van heel veel geld voorzagen. Maar het boterde niet tussen zijn eigen campagne en de SuperPAC Never Back Down. Een SuperPAC, die officieel niet coördineert met de campagne van de kandidaat, kan onbeperkte sommen geld binnenhalen, terwijl de campagne zelf beperkt wordt tot maximum enkele duizenden dollar per schenker. Het grote geld zat in de SuperPAC, maar de leiding ervan was het vaak en vrij luidruchtig oneens met wat DeSantis als koers koos. Er verdween geld in onverklaarde richtingen. Los daarvan liet DeSantis de uitgaven escaleren. Er werd in elk geval meer uitgegeven dan er binnenkwam. Volgens The New York Times zal hij tegen de caucus in Iowa meer uitgegeven hebben aan privévliegtuigen dan aan tv-advertenties.
Na enkele maanden werden de geldschieters het beu om de neergang in de peilingen te blijven financieren, en velen haakten af. De geldstroom droogde op.
Ongeveer iedereen in de top van de SuperPAC heeft intussen ontslag genomen, of werd ontslagen. En ook de beate bewondering in de media van Rupert Murdoch viel grotendeels weg.
Maar bovenal koos DeSantis volgens velen de verkeerde strategie: hij voerde campagne ter rechterzijde van Trump, zonder echt de confrontatie met Trump aan te gaan. Ter rechterzijde viel niet zoveel te rapen. De Republikeinse aanhang is gehecht aan ‘Trump mét bagage’, of verkiest hem in meerderheid boven ‘Trump zonder bagage’. En door zich op rechts te profileren liet DeSantis het terrein links van Trump, en het terrein van de meer traditionele Republikeinen, open voor Nikki Haley. Haley ging evenmin de confrontatie met Trump aan, maar ze had ten minste een goed gebrachte boodschap. DeSantis, zo bleek, was een opvallend oncharismatisch publiek spreker. Hij deed geen grote zalen volstromen.
Strafzaken
Niet alles was de fout van DeSantis. Hijzelf verwijst naar de strafzaken tegen Trump als een tegenvaller. Ook twijfelende Trumpaanhangers schaarden zich weer achter de gewezen president, omdat ze meestapten in diens theorie van een Democratische heksenjacht. Onder die omstandigheden werd het nog moeilijker om kritiek te geven op Trump.
En omdat DeSantis de vroege favoriet was, richtten de anderen, vooral Trump en Haley, hun pijlen op hem. In totaal werden voor 33 miljoen dollar advertenties tegen DeSantis verspreid. Dat ging van zijn hoge hakken over zijn rol tijdens covid tot zijn vriendschap met Chinese zakenlui.
Hij overschatte zijn vrienden en onderschatte zijn vijanden, vatte het conservatieve The National Review zijn campagne samen.
(lees verder onder de preview)
DeSantis maakte nog een andere keuze, die kan tegenvallen. Toen zijn peilingen erop achteruit gingen, begon hij zich nog meer dan tevoren te concentreren op Iowa, de eerste staat waar voorverkiezingen gehouden worden. Daar liggen zijn kansen het best. De echt evangelische kandidaten zoals Mike Pence zijn al uit de race gestapt, en in het heel evangelische Iowa is DeSantis nog de kandidaat die het dichtst bij de evangelische kiezers komt. Iowa is met zijn caucus (waarbij in groep vergaderd en gestemd wordt, en elke Republikeinse kandidaat per vergadering door een woordvoerder wordt aangeprezen) een staat die kan verrassen.
Maar de strategie van DeSantis is ook op enkele manieren riskant. In 2016 was Ted Cruz de verrassende winnaar. Zoals de drie vorige Republikeinse winnaars in de staat werd hij echter niet de genomineerde. DeSantis, door een wreed commentator omschreven als ‘Cruz zonder charme’ eerder dan ‘Trump zonder bagage’, ligt in recente peilingen 32 procent achter bij Trump, terwijl Haley de gouverneur van Florida bijbeent. 32 procent is een hele achterstand om in te halen. En als DeSantis, zoals hij blijft beweren, op 15 januari in Iowa wint, of toch met niet te veel achterstand tweede wordt, dan moet hij een week later de primary van New Hampshire doorstaan. In die staat is hij volgens de peilingen op een verre vierde plaats beland, met amper 7,6 procent van de Republikeinse kiesintenties. Wat vermag hij in een staat waar Nikki Haley veel intenser campagne voerde, en waar ze snel stijgt in de peilingen, zij het nog altijd op achterstand van Trump?
Kortom: het ziet er niet goed uit voor DeSantis, en mirakels zijn niet dik gezaaid.
De vraag is: wat doet hij als hij Iowa niet wint, en niet in de buurt van Trump komt. Kan hij met zijn lege kas nog een derde staat aan? Als hij blut uit de race zou stappen, is dat nog niet per se goed nieuws voor Nikki Haley. Het is onduidelijk bij wie de aanhang van DeSantis zich zou aansluiten, bij de man mét bagage, of bij Haley.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier