Van bankier tot vechtersbaas: Mark Carney, de nieuwkomer die Canada moet verdedigen tegen zijn buur

Met zijn verpletterende overwinning in de strijd voor de opvolging van Justin Trudeau als leider van de Liberale Partij – en als premier van Canada – heeft de 59-jarige Mark Carney zich stevig op de politieke kaart gezet. De Canadezen vragen zich af welke versie ze te zien zullen krijgen van hun voormalige gouverneur van de centrale bank.

Tijdens de campagne toonde de doorgaans bedachtzame Mark Carney zich bij momenten een echte vechtersbaas. Niet onlogisch voor een ex-hockeyspeler – en zeker niet voor iemand die zich voorbereidt op een strijd op twee fronten. Hij moet de Canadese kiezers overtuigen om opnieuw voor een partij te stemmen die ondertussen al tien jaar aan de macht is. Die verkiezingen kunnen elk moment worden uitgeschreven, en tot voor kort stonden de Conservatieven nog riant voor in de peilingen.

En net zo zorgwekkend voor Carney is de man die niet eens op het stembriefje staat: Donald Trump.

Onze way of life

In zijn overwinningsspeech waarschuwde Carney dat de dreiging van de Amerikaanse president om Canada te annexeren reëel is: ‘De Amerikanen willen onze grondstoffen, ons water, ons land, ons hele land. Als ze daarin slagen, vernietigen ze onze way of life.’ Daarom blijven de Canadese invoerheffingen van 30 miljard Canadese dollar (19 miljard euro) op Amerikaanse import van kracht, ‘tot de Amerikanen ons wat respect tonen’.

Opvallend strijdlustige taal, voor de normaal zo gereserveerde 59-jarige. Nog geen jaar geleden wist 93 procent van de Canadezen niet wie Mark Carney was. Zondag werd hij met maar liefst 85,9 procent van de stemmen verkozen tot partijvoorzitter. En dat heeft ook effect op de partij: eind 2024 gaf een peiling van The Economist de Conservatieven nog een voorsprong van 24 punten, nu bedraagt die kloof slechts 7 punten.

Trump noemt Canada 51ste staat van de VS in kerstwensen: wensen aan ‘gouverneur Justin Trudeau’

Financiële wereldelite

Toch weten de meeste Canadezen nog altijd weinig over Carney, behalve dan dat hij ooit gouverneur van de centrale bank was. Een aan Harvard en Oxford opgeleide econoom, die hoorde bij de financiële wereldelite: in tijden van oprukkend populisme zijn kiezers al door minder afgeschrikt. Maar nu de Verenigde Staten een ‘economische oorlog’ aankondigen en Canada onder druk zetten om de 51e staat te worden, wekt iemand als Carney net vertrouwen. Hij is de man die de Bank of Canada door de financiële crisis van 2008 loodste, en de Bank of England leidde tijdens de Brexit-jaren.

‘Hij maakte van het elitaire nadeel een troef’, aldus een analist. Carney distantieerde zich van enkele controversiële beleidsmaatregelen die zijn voorganger had ingevoerd. Zo beloofde hij de CO₂-belasting af te schaffen – een maatregel die hij zelf eerder had gesteund. Trudeau had met die heffing drie opeenvolgende verkiezingen gewonnen. Maar na de pandemie en de torenhoge inflatie wist Pierre Poilievre, voorzitter van de Conservatieve Partij, de belasting onhoudbaar te maken. Carney trekt er nu de stekker uit.

Verwacht wordt dat de nieuwe premier snel zal worden beëdigd. Zijn entourage suggereert dat hij in de komende week een afgeslankt kabinet zal samenstellen. Daarna moet hij beslissen of hij met dat nieuwe team naar het parlement trekt, dat op 24 maart bijeenkomt. Doet hij dat niet, dan ontbindt hij het parlement en trekt hij naar de kiezer, wellicht eind april of begin mei.

Het momentum is in zijn voordeel. Maar volstaat dat voor een verkiezingsoverwinning – en om Trump op afstand te houden?

De zwalpende lijn van Justin Trudeau: veel beloftes die te mooi waren om waar te zijn