Vakbonden hadden lang geen beste reputatie in de VS. Maar syndicale successen bij Amazon en Starbucks bewijzen dat er iets aan de hand is.
Advocaat Seth Goldstein (60) maakt de vergelijking met 1937 vaker. ‘1 april 2022’, zegt hij aan de telefoon, ‘is de belangrijkste dag voor de Amerikaanse arbeidersbeweging sinds 1937.’ In dat jaar kreeg de vakbond na een staking voet aan de grond bij General Motors in Flint, wat het begin betekende van de syndicalisering van de auto-industrie. Goldstein voegt er nog een vergelijking aan toe: ‘Amazon is de Triangle Shirtwaist Factory van vandaag.’ In die fabriek in New York kwamen in 1911 door nalatigheid 146 mensen om het leven bij een brand.
Amazon, zegt Goldstein, is vandaag een van de gevaarlijkste bedrijven in het land, met ontelbaar veel werkongevallen. ‘Dat bedrijf is een schande voor de wereld.’ Op 1 april van dit jaar kreeg het e-commercebedrijf voor het eerst vakbondsvertegenwoordiging in de VS. Dat wil zeggen: 2654 werknemers van JFK8, een gigantisch verdeelcentrum van Amazon, stemden voor de invoering van een vakbond, 2131 stemden tegen. De rest van de 8325 werknemers stemde niet. Dat gebeurde op een industrieterrein in Staten Island, New York.
De vakbond is nog niet geïnstalleerd. Want Amazon ging meteen bij de Arbeidsraad in beroep tegen de stemming. Volgens het bedrijf had de vakbond cannabis (en voedsel) uitgedeeld aan werknemers en zou hij daarmee onrechtmatige invloed uitgeoefend hebben. Goldstein is een van de onbezoldigde advocaten die de vakbond ALU (Amazon Labor Union) tegen de distributiegigant zal verdedigen. Hij is er redelijk gerust op: ‘Amazon heeft geen poot om op te staan.’ En vooral: ‘De bevolking staat aan onze kant.’
Eerder nog slaagde een vestiging van Starbucks in Buffalo erin een vakbond bij de koffiehuisketen binnen te krijgen. Dat gebeurde op 9 december 2021. In enkele maanden zijn 100 vestigingen gevolgd. De vakbondsvertegenwoordiging bij Starbucks blijft exponentieel groeien – er is nog wel een lange weg te gaan, er zijn 9000 bedrijfsvestigingen in de VS.
In beide gevallen krijgen de vakbonden stijve tegenwind van de werkgever. Starbucks haalde ceo Howard Schultz terug om de vakbond een spaak in het wiel te steken. Hij kwam met het plan om extra voordelen toe te kennen aan werknemers van Starbucks-vestigingen zonder vakbond.
Amazon ontsloeg zes leden van het management van JFK8. Het bedrijf slaagde erin de betwisting bij de Arbeidsraad te laten transfereren naar Phoenix, Arizona, waar men minder gunstig tegenover vakbonden staat dan in New York. Goldstein verwacht een uitspraak op 9 juni. De transfer zal geen verschil maken, denkt hij.
Een ontslag met gevolgen
In 2021 besteedde Amazon ruim 4 miljoen dollar aan antivakbondsactiviteit. In 2022 wordt dat naar alle waarschijnlijkheid meer.
Eind april volgde een tweede vakbondsstemming in een kleiner pakhuis in Staten Island. Daar verloor de vakbond, nadat Amazon de antivakbondsacties had opgevoerd: werknemers werden nog meer dan bij JFK8 verplicht om antivakbondsmeetings bij te wonen. Deze keer deelde ook het bedrijf voedsel- en snoeppakketten uit aan de werknemers. Het posteerde mensen aan het bushokje waar de vakbondslui campagne voerden. Ook Spaanstaligen, om met de vele latino’s onder de arbeiders te converseren.
Op het gigantische industrieterrein in Staten Island waar meerdere magazijnen van Amazon gevestigd zijn, vind je overdag meer Canadaganzen dan mensen. Het is een spookachtig gebied, een woestenij met prefab, moeras, wegschietende herten, afvaldumps en een gestage stroom van vracht- en bestelwagens van Amazon. In de verte blazen schoorstenen rook over de Goethalsbrug. Het Vrijheidsbeeld ligt nog wat verder, op goed 10 kilometer van de Amazon-vestigingen.
Niets laat uitschijnen dat hier geschiedenis is geschreven. Zelfs niet om 18 uur, als shiften wisselen en er ineens wel grote drukte ontstaat. De ganzen stuwen hun kroost in het riet zodat het jonge grut aan de vrachtwagens en het pendelverkeer ontsnapt. Een gans ligt platgereden in de goot. Twee jaar geleden maakte het verkeer hier een menselijk slachtoffer. Dat ongeval werd een clusterpunt voor frustraties van de Amazon-werknemers. Er waren geen trottoirs. Er waren geen oversteekplaatsen. Er was onvoldoende openbaar vervoer om de pendelaars naar hun bestemming te brengen.
Amazon is een schande voor de wereld.
Seth Goldstein, advocaat
De grootste frustratie was het slechte covidmanagement. Chris Smalls (nu 33) was medeorganisator van een walk-out om betere beveiliging te eisen. Amazon ontsloeg hem. Hij werd het gezicht en tot op zekere hoogte de drijvende kracht van de ALU, samen met zijn boezemvriend Derrick Palmer (ook 33), die wel in het distributiecentrum JFK8 bleef werken. Yin en yang – zo werden ze omschreven in de pers. Smalls is de exuberante aspirant-rapper, Palmer de koppige binnenvetter. Geen van beiden waren ze klassieke vakbondsfiguren. Ze waren werknemers tussen werknemers.
Smalls trok een tent op aan het bushokje, plaatste een tafel en maakte van het hokje en de wachtenden zijn werkterrein. Hij leefde ongeveer vanuit zijn auto, verklaarde hij later. Hij straalde vertrouwen uit: ‘Wij zullen doen wat traditionele vakbonden 28 jaar lang niet gelukt is bij Amazon.’
Smalls en Palmer deden het niet alleen. Er werd een organisatiecomité opgericht dat de vakbondsactiviteiten coördineerde. Vanaf oktober 2021 maakte ook Mat Cusick (38) daar deel van uit. Hij studeerde filosofie en wiskunde aan New York University, had een eindverhandeling geschreven over de theorie van het verdrinkende kind van Peter Singer, en stond op het punt een sociaal-filosofisch tijdschrift op te richten over het ‘common’ (het gemeen, het algemeen, het gemeenschappelijke). Toen gooide de pandemie roet in het eten. Cusick raakte in een depressie, en zocht naar iets om zijn tanden in te zetten. Dat werd Amazon. ‘Amazon is de op een na grootste werkgever in de VS. Iedereen sprak over de gruwelijke werkomgeving. Jeff Bezos, de baas van Amazon, is in mijn ogen de superschurk. Het leek me gaaf: meewerken aan een vakbond en tegelijk Amazon bestrijden.’
Cusick probeerde de ALU te bereiken, maar de vakbond antwoordde niet op mails. Hij dacht: ik bied me aan om voor Amazon te werken, dan kom ik zo bij de vakbond terecht. En dat gebeurde. Hij vulde een formulier in, onderging een drugstest en werd aangeworven. Hij koos voor parttime werk (vijf dagen van vier uur, van 20 uur tot middernacht) en werd naar een ander Amazon-magazijn op hetzelfde industrieterrein gestuurd. Hij kwam de vakbondslui aan het bushokje tegen en werd meteen een ‘organisator’ voor de vakbond. Ongeveer de helft van het organisatiecomité bestond uit mensen als hij, denkt Cusick. Ze gingen bij Amazon aan het werk om de vakbond te helpen.
Een goedkopere robot
Was het werk inderdaad zo gruwelijk?
‘Het systeem is ontworpen voor robotten’, vertelt Cusick. ‘Zodra robotten goedkoper worden, zullen zij de mensen vervangen. Tot nu zijn mensen goedkoper dan robotten. Je hebt een scanner aan je vinger. Door te wijzen en je vingers samen te brengen, scan je een plastic tas met dozen, die je moet wegbrengen. Een ander toestel aan je arm zegt waar je heen moet met je pak. Er gaat een licht aan dat je toont waar je moet gaan. Als je de tas op de juiste plaats hebt gezet, scan je opnieuw. Als je apparaat zegt dat iets fout is, dan corrigeer je volgens de aanwijzingen die je krijgt. Je bent volledig in de macht van het computersysteem. Er komt geen menselijke gedachte, geen menselijk initiatief aan te pas.’
‘Het werk is niet lastig in de zin dat het je op de proef stelt. Het is lastig omdat het zo onmenselijk is. Ik moest het maar vier uur volhouden. In de nachtploeg werken mensen in shiften van twaalf uur. Het is soms fysiek zwaar. Je stapt eindeloos door het magazijn (tot 20 kilometer voor een volledige shift, volgens de vakbond, nvdr). Je tilt zware pakketten. Toch vond ik het vooral mentaal uitputtend. Afstompend. Het is niet iets wat mensen zouden moeten doen.’
Is het ook stresserend? ‘Dat hangt af van de periode. In de piekperioden hol je de hele tijd. Er worden extra krachten ingeschakeld. Maar ik vond de dalperioden erger. Dan lijken die vier uur een eeuwigheid.’
Het bleef niet bij vier uur. Cusick was vier uur onderweg tussen het magazijn en zijn woning in Bushwick, zegt hij: twee uur heen, twee uur terug – bus, ferry, metro. ‘Het zou een kleine moeite zijn voor Amazon om pendelbussen in te leggen. Dat zou de pendeltijd halveren.’ Het is een van de eisen van de vakbond.
Als je met pakken zeult, heb je geen contact met andere werknemers. Wie aan de trieerbanden zit, kan wel praten met collega’s. En om de twee uur is er een break van 15 minuten (minus de wandeltijd van waar je je bevindt naar de breakruimte) – dat gaf ook gelegenheid om over de vakbond te praten.
Eigenlijk, zegt Cusick, klopt het oude gezegde: ‘De baas is de beste organisator voor een vakbond.’ De ontbrekende pendelbussen, covid, de ontslagen per computer, de regels die steeds veranderen en waarover het bedrijf onvoldoende communiceert, de werkdruk, de verplichte propagandabijeenkomsten – hij ondervond het aan den lijve, en de andere werknemers kwamen daarover bij hem klagen.
3 procent per week
Voor de vakbond vormde het verloop van personeel een groot probleem. Een werknemer blijft gemiddeld slechts acht maanden in dienst bij JFK8. In welke verhouding mensen zelf ontslag nemen of ontslagen worden is onduidelijk. De vakbond had handtekeningen nodig van 30 procent van de (niet ontslagen) werknemers van verdeelcentrum JFK8 om een referendum over vakbondswerking te kunnen organiseren. Dat lukte, en uiteindelijk behaalde de vakbond een meerderheid van de uitgebrachte stemmen. ‘Ik had er niet op durven te hopen’, zegt Cusick.
Intussen is hij zelf ontslagen. Per computer. Iemand van de personeelsdienst, zegt hij, had hem toestemming gegeven voor afwezigheid tot 29 april, met mogelijkheid tot verlenging. Het bedrijf ontsloeg hem op 30 april wegens drie dagen onwettige afwezigheid en betwist dat hij met toestemming afwezig was. Cusick vermoedt dat het bedrijf hem viseerde omdat hij voor de vakbond actief was. Te bewijzen is dat niet. Ook anderen worden ten onrechte ontslagen. Soms wordt het rechtgezet, en soms niet.
Het werk is niet lastig in de zin dat het je op de proef stelt. Het is lastig omdat het zo onmenselijk is.
Mat Cusick, vakbondsmilitant
Hij is minder optimistisch dan advocaat Seth Goldstein over de bezwaren van Amazon tegen de vakbond. ‘Stel dat de verkiezing overgedaan moet worden: van de 2600 mensen die voor de vakbond gestemd hebben, verdwijnt er gemiddeld 3 procent per week. We zijn nu ruim 8 weken na de verkiezingen. Een kwart van onze kiezers is ontslagen of heeft ontslag genomen.’
Het bedrijf, denken Goldstein en Cusick, heeft nog een ander motief met de betwisting. Zolang die loopt, kunnen de contractonderhandelingen tussen vakbond en bedrijfsleiding niet beginnen. Tot dusver kon de vakbond nog niets aan de situatie van de werknemers veranderen.
Herverdeelde koffie
Het is moeilijk om te ontsnappen aan de vergelijking tussen Amazon en Starbucks. Bij Amazon heeft de vakbond één succesvolle campagne gevoerd. Bij Starbucks intussen 100. Maar de ALU heeft bij Amazon ruim 8000 mensen bereikt, terwijl Starbucks per vestiging misschien 20 werknemers telt. 100 vestigingen van Starbucks bevatten hoe dan ook minder werknemers dan dat ene verdeelcentrum van Amazon.
Beide bedrijven argumenteren dat ze betere voorwaarden bieden dan de concurrentie. Amazon betaalt in Staten Island een beginuurloon van 18,25 dollar, ruim boven het minimumloon in New York van 15 dollar. De vakbond eist 30 dollar per uur. Er is een ziekteverzekering voor voltijdse werknemers. Starbucks betaalt ook iets meer dan de concurrentie en biedt ziekteverzekering.
Joseph Nappi schenkt koffie in een Starbucks in Cleveland, Ohio. Hij werkt er sinds vorig jaar, parttime. In het andere deel van zijn tijd studeert hij politieke wetenschappen. Sinds 24 mei heeft zijn Starbucks-filiaal officieel vakbondsvertegenwoordiging, met de steun van 20 van de 22 werknemers. ‘De vakbond verspreidt zich razendsnel’, zegt hij aan de telefoon. ‘Ik kom uit een vakbondsnest. Mijn grootvader was bij de metaalvakbond. Ik weet wat een vakbond kan betekenen.’
Zijn grieven waren vergelijkbaar met die van Amazon-werknemers: klachten over het loon (14,5 dollar per uur, wat meer is dan het minimumloon in Ohio), het gebrek aan covidbeveiliging. Hij popelt om eisen voor te leggen aan de directie. Loonsverhoging (25 dollar per uur, heeft hij in zijn hoofd), indexering, en als een werknemer niet opdaagt en niet vervangen kan worden, de verdeling van diens loon onder de andere werknemers – want zij moeten dan harder werken om het gat op te vullen. Wat vindt hij van de loonsverhoging van Starbucks in filialen die geen vakbondswerking hebben? ‘We hebben daarmee gelachen. Die werknemers rapen de vruchten van ons werk. Maar wettelijk is dat niet vol te houden. Dat kan hoogstens tijdelijk zijn.’
Want de vakbond rukt op. Advocaat Seth Goldstein heeft het over andere Amazon-vestigingen waar pogingen worden ondernomen om vakbonden te vestigen. ‘Het zal niet makkelijk zijn, maar wat een voldoening om met iets bezig te zijn dat mogelijk de geschiedenis verandert.’
Generatiewissel
Janice Fine, professor arbeidsstudies aan Rutgers Universiteit, denkt ook dat dit een historisch moment is. ‘De vergelijking met 1937 is overdreven, maar mensen zijn al decennia in de weer om vakbonden binnen te krijgen bij Starbucks en Amazon, en nu lukt het ineens. Dat is een emotioneel gegeven voor de werknemers. Het moedigt anderen aan om actie te ondernemen, ook in andere bedrijven dan die twee. We komen van ver. Op dit ogenblik is slechts 6 procent van de privésector gesyndicaliseerd.’
Er spelen meerdere elementen bij de vakbondssuccessen. Onder president Joe Biden is de Arbeidsraad op twee punten van lijn veranderd. Bedrijven willen bij vakbondsverkiezingen liever zo groot mogelijke entiteiten. De Arbeidsraad heeft beslist dat kleinere entiteiten oké zijn. Dat maakt dat bij Starbucks individuele filialen over de vakbondsaanwezigheid kunnen beslissen. Je hoeft dus maar een tiental mensen te overtuigen en je kunt de vakbond binnenhalen. Bovendien heeft de Arbeidsraad Amazon op de vingers getikt, na een mislukte poging in Bessemer, Alabama om een vakbond in het bedrijf te introduceren. De Arbeidsraad dreigde met zware boetes als Amazon te verregaande acties tegen syndicalisering onderneemt. Het bedrijf kan zich nog altijd heel verregaande antivakbondsactiviteiten permitteren, zegt Fine, maar iets minder dan vroeger.
Een ander element is de krapte op de arbeidsmarkt. Die maakt het makkelijker voor werknemers om eisen te stellen. Maar meest van al, denkt ze, is er sprake van een generatiewissel. ‘Gen Z is de meest pro-vakbondsgeneratie in lange tijd. Ik merk dat aan mijn eigen kinderen, die 22 en 23 zijn. Ik merk het ook aan mijn studenten. Tot een paar jaar geleden was de teneur bij studenten: als ik goed genoeg ben, zal ik met mijn werkgever wel goede afspraken kunnen maken over loon en werkomstandigheden. De vakbond, dachten ze, is er om slechte werknemers te beschermen. Dat is totaal omgekeerd. Gen Z praat zoveel cynischer over werkgevers. Er is veel meer een gevoel van collectiviteit en sociale actie. Een vakbond lijkt hen een goede zaak.’
‘Dit is ook een generatie die niet langer alles wil opofferen voor het werk. Het is de generatie die beseft dat ze het slechter zal hebben dan haar ouders. Ze zitten met studieschulden. Ze raken niet aan werk op het niveau van hun studies, en dus belanden ze bij Starbucks of Amazon. Om nog te zwijgen over klimaat, pandemie en oorlog. Ze hebben wel wat aan hun hoofd.’
Maar waarom zijn Starbucks en Amazon zo hardnekkig gekant tegen vakbonden? ‘Je moet een onderscheid maken tussen de twee. Starbucks was altijd een progressief bedrijf. Ceo Howard Schultz beschouwt zichzelf als links. Maar er zit een hoge mate van paternalisme bij: de werknemers zijn partners, hij wil een familiesfeer, waarbij je samen naar een oplossing zoekt. Jeff Bezos van Amazon is echt extreem antivakbond. Hij maakte snel duidelijk dat hij zo rijk mogelijk wil worden. Hij denkt dat hij de wereld redt, niet door een weldoener te zijn maar door banen te creëren en de distributie van goederen om te gooien.Vakbonden horen er gewoon niet bij in zijn wereldbeeld.’
