Twee campagnestrategieën: ‘Trump is bang voor wat er nu gebeurt’

Hoe lang gaat het vrolijke optimisme van Kamala Harris mee? Hoe verweert Trump zich het best tegen het enthousiasme bij de Democraten? Twee experts geven hun oordeel.

Ken je de film ‘50 First Dates’? vraagt Richard Pacelle jr. ‘Zo voelde het de voorbije weken.’ Hij bedoelt: alsof we elke ochtend vergeten zijn wat de vorige dag gebeurde.

‘De ene dag is Joe Biden op recordniveau onpopulair en stevenen de Democraten af op een historische verkiezingsnederlaag. De volgende dag is er geen sprake meer van Biden en is Kamala Harris, die voordien ook onpopulair was, ineens een heel stuk minder onpopulair. Méér: ze lokt duizenden enthousiaste volgelingen naar haar meetings. De ene dag maakt Trump een triomfantelijke, zegezekere Conventie mee. De volgende dag is de overwinning lang niet meer gegarandeerd. De ene dag verliezen de Democraten bij jongeren, vrouwen en minderheden. De volgende dag halen ze in die groepen hun achterstand weer in.’

Pacelle, professor Politieke Wetenschappen aan de University of Tennessee in Knoxville, had nog enkele wisselmomenten kunnen toevoegen. De ene dag leek een aanslag op Trump het land nog meer in zijn richting te duwen en hem via iconische beelden een heldenstatus op te leveren. De volgende dag waren de aanslag en de iconische beelden grotendeels vergeten. De dag van de schietpartij stond ook een andere, zachtere Trump op, die geen week later weer van het toneel verdween. De ene dag bekampten beide partijen mekaar met doem, angst en pessimisme. De volgende dag koos een van die campagnes ervoor vrolijk te worden.

Wat is de strategie van beide partijen in deze campagne? was de oorspronkelijke vraag.

Wel, zegt Pacelle, ‘je gelooft me als ik vertel dat er tot de verkiezingen nog veel kan veranderen?’

En dan begint hij over de running mate van Kamala Harris, Tim Walz, gouverneur van Minnesota.

De vijf C’s, of dan toch vier

Ook Anne Danehy, prof Communicatie gespecialiseerd in politieke campagnes aan Boston University, heeft het al snel over Walz.

‘De keuze voor Walz was strategisch’, zegt ze, ‘en boezemt de Trumpcampagne schrik in. Walz bedreigt de centrale boodschap van die campagne.’

En die is?

Danehy: ‘Als Trumps running mate J.D. Vance zegt dat het land geregeerd wordt door kinderloze kattenvrouwen, brengt hij eigenlijk over: “Die mensen begrijpen niet waar gewone kiezers mee te maken hebben, maar Republikeinen weten dat wel”. Dat was altijd Trumps aantrekkingskracht. Hij wist een band te creëren met mensen die zich onbegrepen en uitgesloten voelden, ook al stond hij mijlenver van hun wereld. Hij deed dat onder meer met zijn rode MAGA-honkbalpetten. Zijn zakenachtergrond maakte dat mensen erop vertrouwden dat hij hun leven beter kon maken. Hij had drie van de vijf C’s van een campagne onder de knie. Zijn boodschap was bondig (concise), duidelijk (clear) en samenhangend (consistent).’

Samenhangend, legt ze uit, betekent niet dat Trump de waarheid geen geweld zou aandoen. Maar de centrale boodschap dat hij aan de kant van zijn kiezers staat, is voor die kiezers altijd overeind gebleven.

Maar alles aan Walz ademt datzelfde uit: hij heeft een band met gewone mensen. Ja hij is progressief, maar hij is ook aantrekkelijk buiten progressieve kringen. En hij is herkenbaar, als militair, als leraar, als vader die kampt met vruchtbaarheidsproblemen. Hij praat als een normaal mens. Hij vindt zoals anderen in zijn staat dat kalkoen best op zijn plaats is in een vegetarische maaltijd.

Danehy: ‘Republikeinen zeggen al jaren dat Democraten de elites uit de twee kustgebieden vertegenwoordigen en geen voeling hebben met gewone mensen in het midden van het land. “Ze zijn wel bekommerd om allerlei sociale problemen, maar wat doen ze voor jullie?” is dan de klassieke vraag van Republikeinen. Walz gaat in tegen die logica. Hij is niet uit kustgebied afkomstig, hij spreekt de arbeidersklasse aan, die Trump als doelgroep heeft. Walz begrijpt ruraal gebied, hij begrijpt vrouwen die met levensduurte kampen, die niet kunnen betalen voor het hoger onderwijs van hun kinderen..’

En dat maakt, gaat ze verder, dat Trump ineens problemen krijgt met de cruciale vierde C van een campagne: contrast. Je moet je onderscheiden van je tegenstander. Het contrast speelt nu in het voordeel van Walz. ‘Walz kan niet alleen zeggen: ik begrijp jullie. Hij voegt eraan toe: dit is wat ik gedaan heb om levens zoals die van jullie in mijn staat beter te maken.’

Richard Pacelle ziet het ook praktisch: Walz spreekt een taal van volkse redelijkheid. Het wordt, denkt hij, de rol van Walz om aanvallen van de Republikeinen te pareren of te relativeren, met name inzake migratie, criminaliteit en economie.

Calling Walz “Tampon Tim” for putting free tampons in bathrooms for women is not the sick burn they think it is.

He’s a legend. He’s an icon. And he IS the moment. pic.twitter.com/Sc7oda2R8s

— A Jen, Duh (@hipchkk) August 6, 2024

Dat Walz meteen op verschillende fronten aangevallen wordt door Republikeinen, bewijst hoe ongemakkelijk zijn verschijning voor hen is. De legerdienst van Walz wordt aangevallen (hij suggereerde dat hijzelf in oorlogsgebied is geweest, maar in werkelijkheid gaf hij training aan soldaten in Italië), Republikeinen voorzagen hem al van het alias ‘Tampon Tim’ omdat hij ervoor zorgde dat er gratis tampons beschikbaar zijn in scholen van Minnesota. Dat is op zich een populaire maatregel, maar het feit dat de tampons en maandverbanden om transpersonen te bedienen ook beschikbaar zijn in sommige jongenstoiletten wordt door tegenstanders als bewijs aangegrepen dat Walz wél een heel eind verwijderd is van gewone kiezers (de maatregel wordt door anderen toegejuicht).

Twee of drie minuten per week

De eerste bijdrage van Walz aan de campagne van Kamala Harris was de omschrijving weird (bizar) voor Trump en zijn running mate Vance.

Het woord is intussen alom bediscussieerd. Houdt het, zoals New York Times-columnist Thomas Friedman argumenteerde, een trivialisering in van het politiek discours in tijden dat de democratie onder vuur ligt?

Danehy: ‘Weird is een woord dat Amerikanen voortdurend gebruiken. Het is de taal van het volk. Wie dat bekritiseert, denkt niet als een kiezer.’ Voor ze als prof werkte, had Danehy haar eigen opinieonderzoeksbureau, waarmee ze campagnes ondersteunde. ‘Politieke kandidaten waren geneigd me complexe vragen te laten onderzoeken. Ik moest hen dan herinneren aan een oude studie die uitwees dat kiezers gemiddeld twee tot drie minuten per week aan politiek denken. Het kan nu iets meer zijn, maar de regel is dat de meeste kiezers zich de kop niet breken over de vraag hoe hun stem de samenstelling van het Hooggerechtshof beïnvloedt. Je moet hen op een andere manier bereiken. Weird is een woord waarmee je hen bereikt.’

Pacelle: ‘We hebben jarenlang gezien hoe Donald Trump iedereen met de voorhamer aanpakte en van bijnamen voorzag. “Low energy”, voor Biden. “Laag IQ” nu voor Harris. Al die tijd leek het alsof Democraten zich niet echt verweerden, of dat deden met fluwelen handschoenen aan. Weird is wat dat betreft een ideaal compromis. Het is geen vreselijke belediging, maar het brengt de boodschap wel over. Het treft zijn doel en het toont een partij die combattief is.’

De vijfde C

Werkt de vrolijke aanpak van Harris-Walz?

Danehy: ‘Jazeker. De boodschap tot nu is: laten we naar de toekomst kijken, laten we positief zijn. Je ziet Kamala Harris op sociale media dingen doen die atypisch zijn voor politici, zoals dansen. Zo creëert ze een brand, wat een ander woord is voor een relatie met kiezers, die vertrouwen geeft.’

‘Trump heeft schrik om wat er nu gebeurt. Zijn stick is angst. Hij bouwt zijn campagne op angst – hij draagt angst over op zijn kiezers. Hij is negatief, maakt brandhout van ongeveer iedereen. En nu moet hij opboksen tegen iets wat positief is. Toch tot nu toe.’

‘Hij probeert een strategie te vinden. Hij zegt dat Kamala dom is. Dat is iets wat hij vaker hanteert bij vrouwelijke kandidaten. Vrouwelijke kandidaten kunnen zeker en vast winnen, maar ze hebben meer tijd en een grotere investering nodig om te tonen dat ze geschikt zijn voor de baan. In dit geval is er niet echt een probleem: Kamala Harris zit nu op voldoende campagnegeld om duidelijk over te brengen dat ze de kwaliteiten bezit. Maar hij probeert haar te ondergraven. Dat werkte in het verleden.’

Werkt het nog?

‘Ik denk dat het afgezaagd geraakt.’

En werkt zijn andere aanval: dat ze te links zijn?

‘Concrete thema’s zijn niet onbelangrijk, maar het imago is meer overtuigend voor kiezers. Kiezers kunnen opteren voor iemand die anders over concrete punten denkt dan zij, maar die ze vertrouwen om beslissingen te nemen die in hun belang zijn.’

Maar dan moeten ze wel aan haar vijfde C voldoen, en geloofwaardig zijn (credible)

‘Zo moeten Democraten’, zegt ze, ‘niet doen alsof ze financieel conservatief zijn, want dat is geen geloofwaardige boodschap.’

De strijd om de voorpagina’s

Hoe pakt Trump het verder aan?

Dat is, zoals eerder, een probleem. De kandidaat is niet gedisciplineerd. Hij schold vorige week in een staat die hij moet winnen – Georgia – de populaire Republikeinse gouverneur en diens echtgenote de huid vol. Dat probeerde hij al eens eerder in 2020, en toen met gevolg dat Georgia niet alleen naar Biden ging, maar dat de Republikeinen ook hun de twee Senaatszetels verloren.

De plaatselijke krant Atlanta Journal-Constitution meldt dat de voorbije tien dagen Trumps voorsprong van 5 procent in de peilingen is weggesmolten.

Pacelle: ‘Harris-Walz halen zonder te betalen de voorpagina’s. Trump haalt al meerdere dagen geen voorpagina’s. Dat frustreert hem. Hoe meer je hem van de voorpagina drukt, hoe meer moeite hij doet om er terug op te komen. De kans is reëel dat hij op de proppen komt met iets halfgaar dat zijn campagne niet helpt. Alles wat hij de voorbije weken heeft geprobeerd helpt niet: de naam Kamala verkeerd uitspreken, zeggen dat hij niet wist dat ze zwart was. Dat valt misschien goed bij de enthousiaste aanhang, maar het werkt niet voor andere groepen. Wel integendeel.’

‘Trumps strategie zou twee elementen moeten bevatten. Probeer de tegenstander te definiëren in algemene termen als te links – maar niet op basis van haar ras of haar sekse. En probeer de tegenpartij op concrete programmapunten aan te vallen: migratie, wapenwetgeving, inflatie, misdaad.’

Want ondanks de uiterlijke blijheid kampen Harris en Walz met inhoudelijke problemen.

‘Toen Biden nog de kandidaat was, zat de Democraten alles tegen behalve de abortuskwestie. Op de andere programmapunten scoorde Trump beter. Dat moet nog altijd Trumps focus blijven: migratie, migratie, inflatie, inflatie, te links, te links.’

Harris-Walz, denkt Pacelle, kunnen een aantal punten die voor hen negatief zijn wel verzachten, maar Trump kan ze nog altijd met vrucht uitbuiten. En dan blijft, zegt hij, ‘het mijnenveld Midden-Oosten’, dat ook in het nadeel van de Democraten speelt. Een deel van de jongeren die nu enthousiast voor Kamala Harris opteerden (en die er toen Biden kandidaat was mee dreigden niet te zullen kiezen) kunnen hun enthousiasme snel verliezen als Harris inzake Israël niet aan hun verwachtingen beantwoordt. Dezelfde jonge kiezers zijn echter ook begaan met abortus. Ze zullen niet allemaal omwille van Israël wegblijven van de stembus, volgens Pacelle.

Vroeg pieken

Pacelle en Danehy voorspellen allebei dat het momentum van Harris nog tot kort na de Democratische Conventie in Chicago (de week van 19 augustus) zal verder duren.

Pacelle: ‘Daarna wordt het weer normaal. Het enthousiasme voor de Harriscampagne is maar moeilijk negentig dagen vol te houden. Ik zag zopas (donderdag, red.) een peiling die toonde dat Harris nu nationaal 6 procent voorligt. Ik weet niet of we dat moeten geloven, maar ze brengt massa’s volk op de been voor meetings, en dat irriteert Trump. Dat is vanuit haar oogpunt ideaal. Ze moet hem uitdagen.’

‘Ze heeft het tot dusver heel goed gedaan. Ze bleef loyaal tegenover Biden, gaf geen signalen dat ze achter de rug van de koning een complot smeedde. Ze gaf een goede openingstoespraak, die enthousiasme opwekte. Ze nam abortus op in het bredere thema vrijheid. Ook prima: zo kan ze de Republikeinen aanvallen omwille van meerdere inbreuken op de vrijheden van individuen.’

Maar ze zal ooit persconferenties en interviews moeten geven, wat in het verleden niet haar forte was.

Pacelle: ‘Van de andere kant: ze was vroeger ook niet altijd bedreven in toespraken, maar in deze campagne doet ze dat heel goed. Ze reageerde niet persoonlijk op Trump toen hij haar herkomst in twijfel trok. Ze zei: “Ons land verdient beter”. Ze kalmeerde het publiek toen het om de opsluiting van Trump vroeg met “dat is aan de rechtbanken”.’

‘Ik zou Trump de nipte favoriet noemen. Maar Harris heeft nu een aantal wegen naar een overwinning. Ze moet Pennsylvania nog altijd winnen en hopen dat Michigan en Wisconsin Pennsylvania volgen. Wat meestal wel gebeurt. Misschien schuift North Carolina op richting Democraten. Georgia zou, als het opnieuw Democratisch wordt, de situatie voor haar veel gemakkelijker maken. Maar daar blijf ik toch het voordeel aan Trump geven.’

Danehy: ‘Haris-Walz zitten op dit ogenblik op een high. De Conventie geeft hen nog iets meer een high. Kunnen ze dat daarna volhouden? Dat weet ik niet. Er rest Trump nog veel tijd om het momentum te breken.’

‘In de tijd dat ik zelf kiezers peilde voor campagnes, was ik altijd beducht voor vroege pieken. Als je piekt, moet je de piek kunnen aanhouden, en dat is lastig. Doorgaans volgen op pieken dalen.’