Tussen roem en samenzweringen: de vreemde presidentscampagne van Robert Kennedy jr.

Hij is een telg uit de beroemde Kennedy-dynastie, al neemt die dynastie uitdrukkelijk afstand van zijn standpunten. De Democratische presidentskandidaat Robert Kennedy jr., een milieu-advocaat, bedient zich rijkelijk van samenzweringstheorieën. Niet dat hij de koppositie van president Biden al bedreigt, maar hij maakt wel een deuk in de peilingen.

Het ene handelsmerk van de familiedynastie – jeugd – heeft hij niet. Hij is 69 jaar. En zijn raspende, hortende stem helpt hem evenmin. Zijn stemprobleem is een gevolg van spasmodische dysfonie, een verkramping van de stembandspieren. ‘Ik heb medelijden met wie naar mij moet luisteren’, gaf hij onlangs toe. Zijn gezicht spreekt dan weer in zijn voordeel: hij heeft het uiterlijk van een Kennedy, van zijn vader Robert meer in het bijzonder. Pa Robert Kennedy was mogelijk op weg naar het presidentschap toen hij in 1968 werd doodgeschoten. Hij was 42. Oom John Kennedy werd als president in 1963 doodgeschoten. Hij was 46. Voor de dood van zijn oom stelt hij de CIA verantwoordelijk.

Dat was de context waarin Robert jr. opgroeide. Hij ontsnapte in zijn eigen leven evenmin aan drama. Hij was 14 toen zijn vader om het leven werd gebracht. Zijn moeder was niet in staat verder voor de opvoeding in te staan en de kinderen werden elders opgevangen. Robert jr. aardde niet, werd van scholen gestuurd wegens drugsbezit. Hij raakte verslaafd aan onder meer heroïne en moest afkicken. Hij werkte zich door enkele woelige huwelijken.

Anti-vaccinatie, anti-Fauci

Maar professioneel deed hij het na enkele misstappen goed. Hij werkte als milieu-advocaat, zorgde mee voor doorbraken tegen waterpollutie, onder meer voor de Hudson Rivier.

Rond 2005 begon hij zich meer en meer op vaccinaties te concentreren, en op het (door talloze studies ontkrachte) verband tussen vaccinaties en autisme. Hij werd voorzitter van de antivaccinatiegroep Children’s Health Defense.

De bekommernissen rond vaccins gingen in een veel hogere versnelling tijdens de pandemie. Volgens Kennedy werd de pandemie misbruikt door medici, zoals VS-topexpert Anthony Fauci, door mecenassen als miljardair Bill Gates en door de farmaceutische industrie. Ze wilden niet alleen winst maken, ze wilden ook een totalitair regime vestigen waarbij de wensen van de bevolking er niet meer toe zouden doen. Ze zouden zelfs moedwillig de pandemie verlengd hebben, om de winst te optimaliseren.

Dat argumenteerde hij in zijn boek The Real Anthony Fauci: Bill Gates, Big Pharma, and the Global War on Democracy and Public Health. Het boek verscheen eind 2021. Het bevatte, naast mogelijk plausibele voorbeelden van ongezonde verweving tussen farma-industrie en controlerende overheidsinstanties, vooral veel onbewezen tot weerlegde aantijgingen.

Kennedy omschreef Fauci in het boek als ‘een machtige technocraat die in de jaren 2020 een historische staatsgreep tegen westerse democratie hielp opzetten en uitvoeren’.

Begin 2022 sprak Kennedy een antivaccinatiemanifestatie in Washington toe. ‘Zelfs in Hitlers Duitsland’, zei hij, ‘kon je de Alpen oversteken naar Zwitserland. Je kon je op een zolder verstoppen zoals Anne Frank deed. Vandaag zijn er mechanismen die maken dat geen van ons kan vluchten of schuilen.’ Hij had het over massale surveillance, en opnieuw over Fauci als een leider van een fascistische machtsgreep.

‘Op het moment dat ze je een vaccinatieattest geven’, zei hij tegenover een applaudiserende meningte, ‘wordt elk recht dat je hebt, omgevormd tot een privilege dat berust op gehoorzaamheid aan willekeurige overheidsdictaten. Het zal je in een slaaf veranderen’.

Enkele dagen na de toespraak verontschuldigde Kennedy zich voor de passage over Anne Frank. Hij had overigens eerder – in 2015 al – de gevolgen van vaccinatie vergeleken met de holocaust.

De voorbije week, tijdens een speech in New York, zei Kennedy (opnieuw, zonder enig bewijs) dat ‘geargumenteerd kan worden dat covid etnisch gericht is en sommigen rassen buiten proportie treft’. Dat was met name het geval voor witte en zwarte mensen, zei hij, volgens The New York Post, die zaterdag verslag deed van de uitspraken. ‘De mensen die het meest immuun zijn, zijn Ashkenazi joden en Chinezen’, verklaarde hij verder.

In een reactie tegenover CNN ontkende Kennedy de uitspraken niet, maar hij zei dat ze off the record waren gemaakt. ‘Ik heb nooit, nimmer, gesuggereerd dat het covid-19 virus erop gericht was om joden ongemoeid te laten’.

Mensen en kikkers

De samenzweringstheorieën van Kennedy houden niet op bij vaccins. De voorbije week rakelde CNN uitspraken van Kennedy op waarin hij het had over de gevolgen van chemische producten in water. Die zouden kunnen bijdragen, zei hij meerdere keren, tot ‘seksuele verwarring’, tot meer homo’s en vooral tot meer transpersonen, tot vermannelijking van vrouwen en vervrouwelijking van mannen.

Hij baseerde zich op onderzoek bij kikkers die, als amfibieën, een heel andere en meer kneedbare seksualiteit hebben dan zoogdieren. Wetenschappers die CNN contacteerde, zien allerlei kwalijke effecten van vervuiling in water, maar niet de effecten die Kennedy beschrijft.

Kennedy’s woordvoerder vond dat zijn uitspraken verkeerd waren geïnterpreteerd. ‘Hij suggereert alleen dat, gelet op uitvoerig onderzoek bij andere gewervelden, deze mogelijkheid verder onderzoek verdient’.

Dat is een klassiek antwoord van Kennedy. Als je hem hoort praten, lijkt het alsof hij echt gelooft dat vervuild water de seksuele geaardheid van mensen beïnvloedt, of dat covid minder erg was voor Chinezen. Hij citeert studies (vaak uit context, merkte The Scientific American in 2017 al op na onderzoek van Kennedy’s beweringen over vaccins), en vindt steeds nieuwe studies. Maar als hij met tegenargumenten te maken krijgt, valt hij terug op: wat ik beweer, is misschien niet bewezen, maar het verdient verder onderzoek.

Vele familieleden, en toen het op Anne Frank aankwam zelfs zijn echtgenote, actrice Cheryl Hines (bekend van HBO-serie Curb Your Enthusiasm), nemen afstand van de uitspraken van Robert jr. Zijn zus Kerry, die Robert bestempelde als haar favoriete broer, noemde zijn ideeën over vaccins ‘heel gevaarlijk’. ‘Bobby’s leugens en angstzaaien zijn zowel ziekmakend als weerzinwekkend’. Een andere zus en een broer bestempelden zijn theorieën in een gezamenlijk opiniestuk als ‘aartsfout’ met mogelijk ‘dodelijke gevolgen’.

Meer aanhang bij Republikeinen

Maar Robert jr. heeft aanhang. In peilingen voor de Democratische primary’s haalt hij tussen 10 en 20 procent van de stemmen. Sinds hij zijn kandidatuur voor het presidentschap in het voorjaar bekendmaakte, vindt hij in toenemende mate mensen die hem financieel ondersteunen, vaak met kleinere bedragen.

Die steun heeft gedeeltelijk te maken met de verzuchting naar een alternatief voor de onpopulaire president Biden, en met de populariteit van samenzweringstheorieën (waarbij Kennedy ook voortdurend beweert dat men probeert hem het zwijgen op te leggen – hij is een tijd van Instagram gegooid – en dat de klassieke media hem boycotten).

De steun en aanhang hangen misschien ook samen met zijn eclectisch verkiezingsprogramma: pro groene economie, pro vrije markt, pro afbouw van het militair budget, pro afbouw van de NAVO, pro een totale stop voor illegale migratie gekoppeld aan meer mogelijkheden van legale migratie, anti censuur… Het is in elk geval anders dan wat Biden voorstaat.

Maar zijn relatief succes heeft zeker ook te maken met nostalgie naar de Kennedy’s. Hij is dan wel niet jong, zoals zijn vader en zijn oom waren toen ze politiek bedreven, maar Robert jr. hamert erop dat hij de familietraditie voortzet. Hij laat zich fotograferen naast een beeld van president Kennedy. Zijn campagne verkoopt ‘Ik ben een Kennedy-Democraat’-stickers. Hij vergelijkt zijn standpunt over een snel beëindigen van de oorlog in Oekraïne met president Kennedy’s pogingen om de spanningen van de Koude Oorlog te ontmijnen. ‘Ik geloof dat mijn standpunten absoluut verenigbaar zijn met die van president Kennedy’, zei hij onlangs in een interview met The Wall Street Journal.

Het deert hem niet, zegt hij, dat hij meer positieve commentaren krijgt van de gewezen Republikeinse president Donald Trump, van de veroordeelde extreemrechtse samenzweringsprofeet Alex Jones, of van gewezen Fox News-coryfee Tucker Carlson, dan van partijgenoten. Hij ‘wil verbinden’ en in die optiek is hij blij met Trumps sympathiebetuigingen. Hij zou trouwens meer aanhang vinden bij Republikeinen, blijkt uit een peiling, dan bij Democraten die in de primary’s kunnen stemmen.

Er is nog een element dat zijn campagne leven kan inblazen. Kennedy is momenteel de koploper van twee uitdagers. De andere is Marianne Williamson, die veel lager staat in de peilingen. President Biden heeft beslist de kalender van primary’s om te gooien zodat het voor hem gunstige South Carolina eerst aan de beurt komt, en het minder gunstige New Hampshire later. New Hampshire verzet zich tegen die gang van zaken en wil toch als eerste een primary blijven organiseren. De nationale partij dreigde met sancties tegen de afdeling van New Hampshire als die zich niet schikt naar de nieuwe regeling. Als New Hampshire toch doorzet, kan het dat Biden niet deelneemt aan die eerste primary. In dat geval is het best mogelijk dat Kennedy de eerste Democratische primary wint.