Trumps tarieven treffen ook België: hoe hard voelen we de klap?

De hoge invoerheffingen die de Amerikaanse president Donald Trump lanceert voor Europese producten zullen België pijn doen. Onze bedrijven, economie en begroting worden erdoor getroffen en ook wij burgers zullen het in onze portemonnee voelen. De vraag is: hoe hárd zullen we het voelen?

Op 2 april, de dag die hij zelf ‘Liberation Day’ had gedoopt, maakte de Amerikaanse president Donald Trump de nieuwe tarieven bekend die de Verenigde Staten voortaan heffen op producten die Amerika binnenkomen. Op de producten die de landen van de Europese Unie uitvoeren naar de Verenigde Staten, zullen de VS een importtarief van (minstens) 20 procent heffen. Voor auto’s wordt dat 25 procent.

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei in een reactie dat de Europese Unie haar belangen en bedrijven zal blijven beschermen en hoopt via een akkoord met Trump de heffingen te kunnen beperken.

Maar Von der Leyen had het ook over tegenmaatregelen: ‘We leggen nu al de laatste hand aan een eerste pakket tegenmaatregelen als antwoord op de Amerikaanse staaltarieven’, verklaarde ze. Die importheffingen van 25 procent werden enkele weken geleden van kracht. ‘We bereiden ook bijkomende maatregelen voor, voor het geval de onderhandelingen geen resultaat opleveren.’

Wat betekent dit alles voor ons? We beginnen bij de bedrijven, want hoewel Trump de invoerheffingen per land afkondigde, zijn het toch de bedrijven die naar de VS exporteren die ervoor opdraaien.

Gevolgen tarieven voor Belgische bedrijven 

Belgische bedrijven voerden in 2023 voor 28 miljard euro uit naar de VS. Dat is goed voor 7,6 procent van onze totale uitvoer. Daar maken farmaceutische producten meer dan de helft van uit. 

De farmaceutische bedrijven die in ons land gevestigd zijn lopen dan ook de grootste kans om getroffen te worden door de heffingen. Grote bedrijven als Solvay, UCB, Pfizer en GSK komen in het vizier. Volgens de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka zou dat op korte termijn 5000 à 10.000 banen kunnen kosten. 

De man met het tarievenplan: hoe Donald Trump met invoerheffingen de wereldorde wil hertekenen

Of het echt zo erg wordt is niet zeker, want met sommige van die chemische en farmaceutische producten staat België aan de wereldtop, zodat ze niet makkelijk te vervangen zijn op de Amerikaanse markt. Dan zouden de VS die producten moeten blijven invoeren en zullen de tarieven doorberekend worden aan de Amerikaanse consument, die uiteindelijk voor de importheffingen opdraait.

Trump wil met een importheffing van 25 procent vooral de invoer van auto’s dwarsbomen. Auto’s en andere voertuigen zijn met ruim 51 miljard euro belangrijk in de totale Belgische uitvoer, maar slechts 3 procent van de auto’s die we uitvoeren gaat naar de VS. Dus ook op dat gebied zal de schade meevallen. 

Wellicht zullen eerder kleinere Belgische bedrijven die in een nichesector actief zijn en veel naar de VS exporteren een zware opdoffer moeten incasseren. Het Belgische Duvel Moortgat bijvoorbeeld haalt 36 procent van zijn omzet in de VS. Amerika is voor deze brouwerij een belangrijkere markt dan thuismarkt België. Zal Duvel, dat alleen in België wordt geproduceerd, nog zo goed verkopen als de prijs met 20 procent stijgt als gevolg van de importheffingen? 

Dit zijn allemaal directe gevolgen van de heffingen, maar nog belangrijker zijn de indirecte gevolgen. Zo wordt de Duitse auto-industrie, met onder meer BMW en Volkswagen, hard getroffen. Belgische toeleveranciers aan die bedrijven zullen in de klappen delen. 

Daarnaast is het best mogelijk dat andere landen die door de heffingen worden getroffen, voortaan zullen proberen om meer op de Europese markten te verkopen. Belgische bedrijven mogen extra concurrentie verwachten van bedrijven uit landen die massaal naar de VS exporteren, zoals China en Brazilië. Ook dat kan onze bedrijven pijn doen.

Gevolgen tarieven voor de Belgische economie en begroting

Economen van de bank ING berekenden dat een Amerikaanse invoerheffing van 25 procent de uitvoer van België naar de VS met een vijfde doen terugvallen (voor de duidelijkheid: Trump lanceerde nu een invoerheffing van 20 procent). Een tarief van 25 procent zou ons bbp (het bruto binnenlands product, wat we met zijn allen in een jaar aan goederen en diensten vervaardigen) op korte termijn met 0,3 procent doen dalen, en op lange termijn zelfs met 0,7 procent. Aangezien men ervan uitgaat dat onze economie de komende jaren met 1,2 tot 1,4 procent zal groeien, betekent dit dat onze economische groei gehalveerd zou worden. 

De ING-berekeningen hielden geen rekening met een totale handelsoorlog, waarbij sprake is van een escalatie met steeds hogere tarieven. De kans bestaat dat er zo’n handelsoorlog komt. Andere landen overwegen nu ook om invoerheffingen op te leggen, de Europese Unie laat al uitschijnen dat ze dat zal doen. Dit zou de wereldhandel ernstige klappen kunnen toebrengen. En als de wereldhandel stokt, is dat geen goed nieuws voor de Belgische economie, die sterk afhankelijk is van uitvoer.

Wat de precieze gevolgen van de invoerheffingen zullen zijn voor de Belgische economie, hangt verder ook af van de reactie van de EU, de turbulentie op de beurzen en financiële markten, de waarde van de dollar, in hoeverre dit verder knaagt aan het ondernemers- en consumentenvertrouwen enzovoort. De Nationale Bank komt in principe pas begin juni met nieuwe groeiramingen. Die zullen al enige duidelijkheid brengen.

Wel duidelijk is dat dit alles geen goed nieuws is voor de begroting. Minder handel, en gezinnen en bedrijven die in deze onzekere tijden minder uitgeven, zullen wegen op de belastinginkomsten van de overheid. 

De importheffingen die Trump op 2 april bekendmaakte, met alle gevolgen die ze mogelijk teweegbrengen, zijn al een tweede belangrijke schok voor de Belgische begroting. De eerste schok dateert van 5 maart. Toen maakte premier Bart De Wever (N-VA) duidelijk dat België zijn defensiebudget versneld zou optrekken van 1,3 naar 2 procent van het bbp om aan de NAVO-voorwaarden te voldoen. 

Die twee schokken samen vormen een zeer grote uitdaging voor onze overheidsfinanciën en de regering-De Wever. We zullen voelen dat België niet over een financiële buffer beschikt om zulke schokken op te vangen. Meer schulden en/of meer belastingen en /of meer besparingen zijn onvermijdelijk.

Gevolgen tarieven voor onze portemonnee

Belgische gezinnen zullen de gevolgen van de Amerikaanse invoerheffingen in hun portemonnee voelen, en dat niet alleen als de regering-De Wever ooit beslist dat er meer belastingen moeten worden geheven en/of meer moet worden bespaard. En niet alleen als iemand werkt in een bedrijf dat zwaar wordt getroffen door de Amerikaanse invoertarieven, waardoor zijn of haar job op de helling komt te staan. 

Als de EU beslist om als vergelding ook tarieven te heffen op Amerikaanse producten, zullen die duurder worden. En als Belgische bedrijven hun marges zien krimpen omdat ze minder naar de VS of bijvoorbeeld naar de Duitse automobielsector kunnen uitvoeren, zullen ze overwegen om hun prijzen bij ons op te trekken. Dat zou leiden tot hogere inflatie en tot een daling van onze koopkracht. Dat zullen we dus in onze portemonnee merken, ook al zal dat effect getemperd worden door de automatische loonindexering die bij ons bestaat. Dit zal dan leiden tot hogere loonkosten en onze bedrijven (tijdelijk) minder concurrentieel maken. Dat is dan nog een extra last voor de ondernemingen.

Positief effect?

Het staat vast dat we de gevolgen van de Amerikaanse invoerheffingen zullen voelen, al heerst er grote onzekerheid over hoe pijnlijk die zullen zijn. Dat hangt in grote mate af van wat er nu nog gebeurt. In het slechtste geval komen vele landen met een opbod van invoertarieven.

Een escalerende handelsoorlog is slecht voor de Belgische bedrijven, de Belgische economie en begroting en onze portemonnee. Ook de grote onzekerheid die daar momenteel mee gepaard gaat is niet goed: consumenten en bedrijven zouden wel eens de vinger op de knip kunnen houden. 

Er zit voor ons geen goede kant aan de hoge Amerikaanse invoertarieven. Tenzij we dit moment aangrijpen om handelsverdragen af te sluiten met andere landen, zoals India. En we meer handel gaan drijven binnen de Europese Unie zelf, om minder afhankelijk te worden van de VS.

Misschien kan dit Europa ertoe aanzetten om de aanbevelingen van het Draghi-rapport versneld uit te voeren. Daarin werd bijvoorbeeld opgeroepen om komaf te maken met de Europese regeldrift. Er zou ook eindelijk een geïntegreerde kapitaalmarktunie van de grond kunnen komen, zodat Europese bedrijven voldoende geld in Europa vinden en daarvoor niet meer naar de VS hoeven. In die zin zouden de hoge Amerikaanse invoertarieven positief kunnen uitdraaien voor ons.

Trumps handelsoorlog: ‘Vergif met vergif bestrijden is geen goed idee’