‘Trump is een dealmaker die zichzelf schaakmat zet nog voor het spel begint’

Je weet dat een onderhandeling ontspoord is wanneer beide partijen de kamer verlaten en niemand meer weet wie gewonnen heeft. De ontmoeting tussen Donald Trump en Volodymyr Zelensky, die begon als een diplomatiek toneelstukje, eindigde als een geopolitieke klucht. Niet alleen werd het gesprek de wereld rondgestuurd als een uit de hand gelopen realityshow, maar het dreigt ook symbool te worden voor het einde van de westerse wereldorde zoals we die kenden. 

Trump, de zelfverklaarde dealmaker, stapte het gesprek in met de finesse van een vastgoedmagnaat die een failliete nachtclub probeert te verkopen als een luxehotel. Zijn voorstel: Oekraïne zou Amerika exclusieve toegang geven tot strategische mineralen – de heilige graal van de moderne technologie-industrie – maar in ruil daarvoor zou het 20 procent van zijn grondgebied aan Rusland moeten afstaan en nooit meer lid mogen worden van de NAVO. En dat nog voordat de echte onderhandelingen begonnen waren.

Welke schaker verliest een toren en een loper nog voor de klok is ingedrukt? Je zou bijna denken dat Trump Rusland wíl laten winnen. Hij geeft Moskou wat het al jaren wil – land, invloed en een NAVO-vrije zone – zonder ook maar een concessie terug te eisen. Dat is niet onderhandelen, dat is de voordeur openzetten en verbaasd zijn als er iemand binnenwandelt.

Maar het is ook een spiegel. Iedereen heeft altijd geroepen dat Trump een zakenman is. Dat hij deals maakt. En nu blijkt dat hij precies dat is: een dealmaker, maar dan wel eentje die zichzelf vastzet nog voor de onderhandeling begint. Eentje die zijn kaarten laat zien voor de tegenpartij heeft ingezet. Hij kan niet meer terug, en dus zal hij ook moeten toegeven aan de extra eisen die Rusland straks nog zal stellen. 

Geschiedenis herhaalt zich niet, zeggen ze, maar ze rijmt wel. In 1938 dacht de Britse premier Neville Chamberlain dat hij met ‘peace for our time’ een oorlog had voorkomen door Hitler Sudetenland te gunnen. We weten hoe dat afliep. Vandaag zien we hoe Trump een stuk Oekraïne weggeeft nog voor er überhaupt een vredesakkoord op tafel ligt. En Rusland? Dat lacht zich een breuk.

Europa, dat onder Trump al lang geen bondgenoot meer lijkt, staat erbij als een verwaarloosde partner. Oekraïne moet grondgebied afstaan, mineralen leveren, zijn NAVO-lidmaatschap opgeven – en krijgt niets terug. 

Een dealmaker, zeiden ze. Maar een dealmaker die zichzelf schaakmat zet voordat het spel begint, is geen strateeg. Hij is een speelbal. En de geschiedenis zal hem ook zo herinneren.