Trump en het grote geld: ‘Sommige miljardairs zien het wel zitten om de VS in Hongarije te veranderen’

Amerikaanse miljardairs kiezen alsmaar vaker voor Donald Trump. Waarom? ‘Minimaal verlies als hij het niet haalt, maximale opbrengst als hij wél verkozen wordt.’

Dit worden de duurste verkiezingen in de geschiedenis van de VS. Volgens de gespecialiseerde onderzoeks­organisatie OpenSecrets is er nu al ruim 7 miljard dollar naar diverse campagnes gegaan. 1,2 miljard, of een zesde daarvan, komt van honderd mega­donoren: miljardairs of multimiljonairs die net geen miljardair zijn. Hun invloed wordt volgens OpenSecrets groter. In 2020 betaalden de grootste honderd schenkers samen 9,5 procent van het totaal, nu ruim 16 procent van de voorlopige bedragen.

In de strijd om het geld van de miljardairs laten beide partijen zich niet onbetuigd. Maar Donald Trump wint terrein. Hij behoudt zijn oude financiers en hij zegt ook duidelijk waar het op staat. Zo berichtte The Washington Post over een ontmoeting in april met oliebaronnen. Trump maande hen aan om 1 miljard dollar in zijn verkiezingscampagne te pompen. Dat was, zei hij, ‘een koopje’, aangezien de oliemagnaten door zijn beleid van minder belastingen en minder regulering veel meer dan een miljard zullen besparen.

Van Hillary naar Donald

De oliebaronnen zijn Republikeins. De grote bonzen van Wall Street zijn van oudsher verdeeld over de partijen. Silicon Valley en de techmiljardairs waren vroeger eerder verbonden met de Democraten. Maar daar en bij crypto-ondernemers heeft Trump grote vooruitgang geboekt. Tweelingbroers en cryptomiljardairs Tyler en Cameron Winklevoss ondersteunen Trump, net als de risico-investeerders Marc Andreessen en Ben Horowitz, die start-ups – onder meer in AI – financieren. In 2016 vond Andreessen Trumps migratiepolitiek nog een gevaar voor de democratie. Hij twijfelde tussen ‘iemand die niet in wetenschap gelooft’ (Donald Trump) en ‘iemand die niet in economie gelooft’ (Hillary Clinton). Uiteindelijk ondersteunde hij de campagne van Clinton. Nu is het Trump geworden, onder meer omdat de Democraten onder Joe Biden en Kamala Harris volgens hem AI overreguleren. Andreessen: ‘Alle beperkingen die ze ons opleggen zullen de VS benadelen tegenover de rest van de wereld.’

Een andere financier van Trump, David Sacks, onderging dezelfde evolutie van Hillary naar Donald. Elon Musk, van Tesla en X, besloot Trump te ondersteunen na de aanslag op diens leven van midden juli.

Andere grote donoren voor Trump zijn casino­miljardair Miriam Adelson, Linda McMahon, die rijk werd met worstelentertainment, en hedgefonds­manager Bill Ackman. Ook Ackman steunde eerder vooral Democraten, maar hij keerde zich af van Biden omdat de huidige president Israël in zijn ogen te flauw ondersteunt. Hij kondigde, zoals Musk, financiële steun voor Trump aan kort na de aanslag. Nochtans had Ackman na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 nog getweet dat Trump ‘ontslag moet nemen en zijn verontschuldigingen aanbieden aan alle Amerikanen’.

Koploper

De grootste financier – van alle Democraten en Republikeinen – is Timothy Mellon (82). Volgens Open­Secrets investeerde hij in deze verkiezingscyclus al 165 miljoen dollar in campagnes. Het leeuwendeel, 125 miljoen, gaf hij aan het pro-Trump Super PAC Make America Great Again Inc. Ook de intussen opgedoekte campagne van de onafhankelijke kandidaat Robert Kennedy jr., neef van John F., kreeg 25 miljoen. Van de 125 miljoen voor Trump gaf Mellon er 50 naar aanleiding van diens veroordeling in de Stormy Daniels-zaak.

Wat Mellon precies wil realiseren met zijn grootschalige steun is niet duidelijk. Hij leeft teruggetrokken in Wyoming en heeft ook nauwelijks contact met de Trumpcampagne. Kennedy ontmoette hij twee keer. Hij financiert nog maar sinds 2018 op grote schaal campagnes en was vroeger eerder pro-Democratisch. Volgens Robert Kennedy jr. zitten de covidmaatregelen en de toenemende reglementeringen hem dwars.

Robert Kennedy schort presidentscampagne op en ondersteunt Donald Trump

Mellon werd geboren in een rijke bankiersfamilie, en maakte zelf ook nog fortuin door onder meer spoormaatschappijen op te kopen – en intussen weer te verkopen. Veiligheids- en milieuregels waren in zijn spoortransportbedrijf niet de sterke punten. In zijn autobiografie noemt hij uitkeringen een nieuwe vorm van slavernij. Hij is vaak en langdurig in processen verwikkeld. Zo voerde hij ettelijke processen tegen de mensen die deels met zijn geld een zoektocht organiseerden naar het vliegtuig waarmee pionier Amelia Earhart te pletter stortte. Volgens hem hadden ze het vliegtuig gevonden, maar verzwegen ze dat om de geldstroom niet te doen stoppen.

Oligarchie

Hoe is het mogelijk dat enkele tientallen superrijken zo veel geld in verkiezingen stoppen, en wat zijn de gevolgen? Craig Holman van de ngo Public Citizen voert al jaren actie om het systeem te veranderen. Hij wil dat de overheid de politieke campagnes grotendeels zelf financiert.

Grote boosdoener is volgens Holman Citizens United, een uitspraak van het Hooggerechtshof uit 2010 die financiële hulp aan kandidaten gelijkstelde met vrije meningsuiting. Rechtstreekse hulp aan de kandidaat blijft beperkt tot enkele duizenden dollar per persoon per kandidaat. Maar via dark money, geld waarvan de donor onbekend blijft, en het systeem van Super PACs (PAC staat voor Political Action Committee), die niet rechtstreeks verbonden zijn met de kandidaat, kunnen geldschieters sindsdien onbeperkt in campagnes investeren. Holmans organisatie probeert, tot nu toe vergeefs, Citizens United ongedaan te maken.

De wildgroei aan financiële donaties leidt naar een oligarchie, zegt hij. ‘Het ís zelfs al een oligarchie: verkozenen doen beloftes in ruil voor geld. Miljardairs hebben ook zonder politieke bijdragen al buitenmate veel invloed. Maar via de financiering van campagnes kunnen ze specifieke gunsten vragen en hun macht nog opdrijven. Meestal weten we niet precies welke wederdienst ze vragen, maar de financiële bijdragen zijn in elk geval niet vrijblijvend.’

Een bekend voorbeeld zijn de Adelsons. Miriam en vooral haar echtgenoot Sheldon Adelson, die in 2021 overleed, waren de grootste geldschieters voor Donald Trumps presidentscampagnes in 2016 en 2020. Ze gebruikten hun geld om Trump onder druk te zetten om de Amerikaanse ambassade in Israël te verhuizen van Tel Aviv naar Jeruzalem. In haar boek Confidence Man schrijft journaliste Maggie Haberman dat de druk van de Adelsons cruciaal was in die verhuizing.

Nog een miljard

Waarom winnen de Republikeinen en Trump de strijd om de miljardairs? Gautam Mukunda is verbonden aan de Kennedy School’s Center for Public Leadership van Harvard, en ‘geld en politiek’ is een van zijn vele specialiteiten (voetbal is een andere). Hij is niet verbaasd dat meer miljardairs richting Trump neigen. ‘Zijn grootste verwezenlijking als president was een enorme belastingverlaging, die vooral de meest welvarenden ten goede kwam. Nu belooft hij niet alleen die belastingenverlaging te verlengen, maar de belastingen nog lager te maken.’

Goud, aandelen, cryptocurrencies: waar zit het geld van Donald Trump?

‘Het draait’, gaat hij voort, ‘niet alleen om de economie en de overtuiging dat lage belastingen de economie helpen. Veel van die miljardairs zijn post-economisch. Als je 1 miljard dollar bezit, maakt het voor de kwaliteit van je leven geen verschil of je daar nog een half miljard aan toevoegt. Zo denken gewone stervelingen. Maar je wordt geen miljardair als je niet om geld geeft. Je wordt geen miljardair door talent en hard werk alleen. Door de bank genomen geven miljardairs meer om geld dan andere mensen. Meer geld hebben is voor hen een waarde op zich.’

Maar waarom keren ze zich af van Democraten? ‘Onder Bill Clinton in de jaren 1990 was er niet zo veel verschil tussen Democraten en Republikeinen. Ja, de Democraten wilden iets meer belasting en iets meer regelgeving. Maar Wall Street en de grote bedrijven kregen nog altijd veel gedaan van de regering. Ze hadden misschien een lichte voorkeur voor een Republikeinse regering, maar heel veel maakte het niet uit.’

Na de financiële crisis van 2008 is dat veranderd, zegt Mukunda. ‘De Democratische Partij stelde de extreme concentratie van welvaart meer ter discussie, in het bijzonder welvaart door speculatie. De miljardairs kregen de indruk dat ze geen respect meer kregen. Ooit kon iemand als Bill Ackman ervan uitgaan dat de Democratische Partij zijn bekommernissen ter harte zou nemen. Want dat je zo welvarend was, dat was bewijs van superieure vermogens. Na de financiële crisis is dat in grote delen van de Democratische Partij niet langer het geval.’

Verliefd op crypto

Bovendien introduceerde de regering-Biden twee figuren die sommige miljardairs het leven echt moeilijk maken. De eerste is Lina Khan, voorzitter van de Federal Trade Commission. Zij legde grote bedrijven zoals Amazon, Meta en Microsoft het vuur aan de schenen, vocht monopolies aan en voerde rechtszaken tegen grote farmaceutische bedrijven over de prijs van medicijnen. De tweede is Gary Gensler, voorzitter van de Securities and Exchange Commission (SEC), die de markt tegen manipulatie moet beschermen. Hij wil onder meer crypto reguleren.

Gensler en Khan zijn niet geliefd bij veel miljardairs, die deregulering nastreven. Eerder deed Trump crypto af als een ‘zwendel’, maar nu is hij er naar eigen zeggen ‘verliefd op geworden’, misschien onder invloed van cryptomiljardairs die hem hun steun toezegden. Hij belooft Gensler te ontslaan als hij verkozen wordt. Khans ontslag wordt ook geëist, of minstens gesuggereerd, door de grootste pro-Democratische geldschieter, Reid Hoffman van LinkedIn. Hij schonk volgens OpenSecrets in deze cyclus al 29 miljoen dollar aan Democratische campagnes. Hoffman opperde in een interview met CNN dat Kamala Harris Khan zou moeten ontslaan. Later verduidelijkte hij dat hij de partij zal blijven ondersteunen, los van wat er met Khan gebeurt, en dat hij met Harris nooit over Khan heeft gesproken.

Professor Mukunda: ‘Als miljardair ben je machtig, maar je activiteiten zijn begrensd door de overheid. Dat blijkt onder meer met Lina Khan. De Amerikaanse overheid heeft al miljardairs in de gevangenis gegooid. Met Trump denken ze het enige machtscentrum te kunnen controleren dat machtiger is dan zij.’

Een beetje geld riskeren

Vindt Mukunda dat de VS al een oligarchie zijn? ‘Er zijn grote verschillen. Sommige miljardairs kiezen voor Trump omdat ze simpelweg voor deregulering zijn. Andere pro-Republikeinse miljardairs steunen Trump helemaal niet.’ Hij noemt Kenneth Griffin, de hedgefondsmanager die in de voorlopige cijfers van OpenSecrets de op een na gulste schenker is in deze verkiezingscyclus. Hij heeft al 75 miljoen dollar in campagnes gestopt, maar daarvan ging geen cent naar Trump. ‘Trump steunen kan hem rijker maken, maar toch vindt hij dat een brug te ver.’

‘Ook niet onbelangrijk: er is een fundamentele asymmetrie tussen de partijen. Trump verklaarde: ik ben jullie wraak. Als hij verkozen wordt, zal hij zijn tegenstanders aanvallen. Als Harris verkozen wordt, zullen mensen als Trump wat meer belastingen betalen, maar er komen geen sancties tegen miljardairs die Trump ondersteund hebben. Dat zijn mensen die oneindig veel geld hebben. En het enige wat ze riskeren door Trump te ondersteunen is een beetje geld. Als een miljardair 50 miljoen dollar aan Trump geeft – een enorme som – heeft hij nog altijd 10 miljard of zo over. 50 miljoen, dat is minder dan de dagfluctuatie in een nettovermogen van 10 miljard. Elon Musk zei dat hij 45 miljoen per maand aan Trump zal geven (hij heeft dat intussen ontkend, en OpenSecrets vond nog geen bewijs dat hij al iets heeft gegeven, nvdr). Voor Musk is dat wellicht minder dan de uurschommeling in zijn vermogen.’

‘Risicokapitalisten investeren met minimale risico’s en maximale opbrengsten. In het slechtste geval ben je alles kwijt, in het beste geval investeer je in een nieuw Google en ben je rijker dan de zee diep is. Hier verlies je in het slechtste geval een onbeduidend bedrag. Maar in het beste geval heb je een aanzienlijke invloed op een van de machtigste mensen ter wereld.’

Op bepaalde punten verschilt Donald Trump niet zo veel van andere Republikeinen, besluit Mukunda. ‘Hij wil belastingverminderingen, deregulering, tegemoetkomingen aan de olie-industrie. De grote vraag is of hij de VS in Hongarije zal veranderen. Veel van de miljardairs die Trump ondersteunen willen dat niet zien gebeuren, en ze denken ook niet dat hij het dat zal doen. Maar sommige andere miljardairs zijn de democratie niet zo genegen en willen dat wél. We weten niet welke kant het zal opgaan. Maar de mogelijkheid is op zich al zorgwekkend.’