Trump beleeft moeilijke weken: ‘Waarom had ik verdorie een debat met Biden?’

Op dit ogenblik zit het mee voor Kamala Harris en tegen voor Donald Trump. De Democratische presidentskandidate steekt haar Republikeinse tegenstander (lichtjes) voorbij in nationale peilingen en in peilingen in de swingstaten. Trump heeft nog geen strategie die werkt tegen haar. En bovenal: hij mist zijn vorige tegenstander, Joe Biden.

Er is nog niets verloren voor Donald Trump. Het blijft een verkiezingscampagne op het scherp van de snee, waarbij het aantal kiezers dat op 5 november komt opdagen en onverwachte wendingen bepalend kunnen zijn. Op dit ogenblik krijgen de Democrate Kamala Harris en haar running mate Tim Walz het publiek op de been, en zit Donald Trump vooral thuis te kniezen. Harris krijgt een vrijgeleide in de pers, met veel gratis aandacht en weinig kritiek. Nochtans staat op haar campagnewebsite geen programma, en geeft zij geen persconferenties of interviews.

Dat zou vrijdag veranderen. Dan plant Harris een toespraak over haar economisch programma.

Ondertussen is Trumps agenda grotendeels leeg. Op zijn socialemediaplatform Truth Social beweerde hij dat beelden van het publiek op Harris-meetings vervalst zijn door middel van artificiële intelligentie. Hij oppert dat Joe Biden voor een ommezwaai zou kunnen zorgen door zich op de Democratische Conventie van volgende week opnieuw kandidaat te stellen. Tijdens zijn recentste meeting, heel onstrategisch in Montana – een staat die hij niet kan verliezen en waar hij dus ook geen stemmen te winnen heeft – kon Trump maar niet zwijgen over zijn voormalige tegenstander. Hij vroeg de aanwezigen welke bijnaam zij verkozen: ‘Crooked Joe’ of ‘Sleepy Joe’? Hij mijmerde dat hij beter niet gedebatteerd had met Biden. ‘Mochten we niet in debat zijn gegaan, dan zou hij er nog zijn. Kun je je dat voorstellen? Waarom had ik verdorie een debat met hem?’

Als om zichzelf te troosten voegde hij eraan toe dat een debat met Harris nog gemakkelijker zou zijn. Al ging het op die meeting meer, véél meer, over Biden dan over Harris.

‘Lui omspringen met de Apocalyps’

Wat erger is voor zijn medestanders: hij had geen aanvalsstrategie tegenover Harris. Hij vermeldde wel dat ze niet beschikbaar was voor de pers. Eerder had hij zich verrast getoond dat ze tegenwoordig zwart is. Maar wanneer hij haar aanviel, deed hij dat met dezelfde adjectieven die hij ook voor Biden had gebruikt. Ze is ‘dom’ (of ‘niet slim’), met haar belandthet land in een depressie, is het risico groot dat een derde wereldoorlog uitbreekt en gaan de voorsteden naar de verdoemenis. Komiek Jon Stewart plaatste de uitspraken over Biden en Harris maandag in The Daily Show naast elkaar, en vaak zijn ze identiek, op de naam van Biden en Harris na (zie video vanaf 11’40″, ook de rest is het bekijken waard). Stewart noemde die aanpak lazy apocalypsing, wat neerkomt op ‘lui omspringen met de Apocalyps’.

Trump is gefrustreerd omdat hij tientallen miljoenen heeft uitgegeven in een campagne tegen iemand die ineens geen kandidaat meer is. Hij is gefrustreerd omdat de Republikeinse Conventie hem niets heeft opgeleverd in de peilingen. Hij doet wat gewezen tegenstander Biden een maand geleden deed: hij trekt de peilingen in twijfel.

Niemand weet met absolute zekerheid wat die polls waard zijn, maar de peilingen die enkele weken terug nog zwaar verlies aangaven voor Biden, geven nu lichte winst voor Harris. Een lichte voorsprong op nationaal gebied volstaat overigens niet om de verkiezingen te winnen. Hillary Clinton kreeg in 2016 2 procent meer voorkeursstemmen dan Trump, maar verloor toch door het systeem met kiespersonen, dat Republikeinen bevoordeelt. Biden haalde in 2020 ruim 4 procent meer voorkeursstemmen dan Trump, en raakte toch maar nipt verkozen.

Kamala Harris ligt volgens die peilingen ook lichtjes voor in de strijd om kiespersonen. De peiling van The New York Times/Siena gaf haar zondag telkens ‘4 procent voorsprong bij waarschijnlijke kiezers’ in de cruciale swingstaten Pennsylvania, Michigan en Wisconsin. Als je, zoals specialist Nate Silver, de peilingen wat breder bekijkt, is de voorsprong van Harris klein en broos. Maar dat er een ommezwaai is in de publieke opinie is onmiskenbaar. Volgens de peiling van The New York Times/Siena is er in de drie genoemde swingstaten een verloop van 8 à10 procent in de richting van Harris sinds Biden zijn kandidatuur stopzette. Kiezers die echt geen pap meer lustten van Biden, zien nu een fris alternatief. Het geld stroomt binnen, de initiatieven zijn niet bij te houden (Republikeinen voor Harris, evangelische kiezers voor Harris…).

Noodlanding met persoonswissel

Eind vorige week probeerde Trump opnieuw de aandacht van de media te vangen met een persconferentie. Ook die viel weer meer op door rancuneuze uitspraken en foute informatie dan door een uitgekiende politieke strategie. ‘Niemand’, zei Trump – gefrustreerd over de druk bijgewoonde meetings van Harris-Walz – ‘heeft voor een groter publiek gesproken dan ik’. Hij beweerde dat hij met zijn meeting op 6 januari 2021, voorafgaand aan de bestorming van het Capitool, meer volk op de been had gebracht dan Martin Luther King in 1963 voor zijn March for Freedom and Jobs. Factcheckers konden meteen melden dat de meeting van Trump naar schatting 53.000 mensen had gemobiliseerd, die van King 250.000.

Het was niet wat Trumps campagneteam in gedachten had bij de persconferentie. Het is ook niet waar Republikeinse medestanders op aansturen: dat hij zich op een boodschap concentreert, en Harris bekritiseert op haar (voormalige) standpunten.

Vooral één anekdote van Trump trok de aandacht. Iemand stelde hem de vraag of hij vond dat de relatie die Harris in 1994-1995 had met Willie Brown, gewezen burgemeester van San Francisco, haar carrière vooruitgeholpen had. Brown werd burgemeester tijdens hun relatie, maar was ook daarvoor al een machtsfiguur binnen de Democratische Partij in Californië. Het antwoord van Trump was niet verrassend: ja (Harris omschreef Brown ooit als een ‘politieke albatros om mijn nek’). Maar de uitleg van de ex-president verraste wel. Trump gaf aan dat hij Brown goed had gekend, en dat hij ‘vreselijke dingen’ over Harris had verteld. Hij vertelde dat hij ooit met Brown in een helikopter had gezeten die een noodlanding moest maken. Of Brown die ‘vreselijke dingen’ over Harris had gezegd tijdens de bijna rampzalige helikoptervlucht, werd niet duidelijk uit Trumps relaas.

Korte tijd later volgde een rechtzetting van Brown (intussen 90). Hij had nooit in een helikopter met Trump gezeten, en hij betwistte ook dat hij kwaad verteld had over Harris. Een gewezen medewerkster van Trump bevestigde dat de helikoptertrip niet in San Francisco was gemaakt, maar in LA, met een andere invloedrijke zwarte verkozene, Nate Holden. Holden bevestigde laconiek dat hij de zwarte was geweest die met Trump in de bijna neergestorte helikoper had gezeten: ‘Willie is de kleine zwarte kerel die in San Francisco woont. Ik ben een grote zwarte kerel die in Los Angeles woon. Ik neem aan dat we er allemaal hetzelfde uitzien.’

Nucleaire rampen vallen nog wel mee

Na de persconferentie, waarop Trump had toegegeven dat hij tot na de Democratische Conventie zou wachten alvorens weer volop campagne te voeren, leek hij wat actiever te worden. Hij kondigde voor woensdag een toespraak aan over economisch beleid. En hij werd op X geïnterviewd door Elon Musk, de baas van Tesla en X. Nou ja, Musk ontkende meteen dat het om een interview zou gaan. Het zou een conversatie worden.

Trump was na de bestorming van het Capitool verbannen van het toenmalige Twitter, maar toen Elon Musk eigenaar werd van het platform, werd de ban opgeheven. De campagne had plannen om in tijden van nood terug te keren naar het medium. Sinds de aanslag op Trump is Musk een van zijn grootste geldschieters geworden.

Het was de bedoeling een publiek van niet-gemotiveerde potentiële kiezers te bereiken dat anders niet bereikt wordt. Musk vond dat ‘gematigde kiezers’ op Trump moeten stemmen.

De uitzending op X kampte met technische problemen (hacking, schreef Musk, om Donald Trump het spreken te beletten, maar hij leverde geen bewijs en de rest van X functioneerde normaal), waardoor belangstellenden bijna 45 minuten op hun interview/conversatie moesten wachten. De twee hielden het lang vol, ruim twee uur. Aan het begin van de uitzending waren er 1 miljoen luisteraars, en volgens Musk hebben één miljard mensen iets van de uitzending meegepikt. Als dat laatste al klopt, kregen ze een vreemd slissende Trump te horen. Dat lag allicht grotendeels aan zijn microfoon.

En het ging opnieuw niet echt over standpunten of inhoudelijke kritiek op Kamala Harris, maar meer over Biden. En het voortkabbelende gesprek leverde momenten op die Trump meer stemmen kunnen kosten dan opleveren. Waarom is Trump, die al jaren kritiek heeft op elektrische auto’s (en daarmee applaus oogst tijdens meetings), nu vol lof over de auto’s van Musk? Wat met de bewering van Musk dat we het gevaar van nucleaire ongevallen en nucleaire bommen niet moeten overdrijven? ‘Hiroshima en Nagasaki werden gebombardeerd maar zijn nu opnieuw volle steden’, zei hij.

Trumps reactie: ‘Dat is geweldig. Dat is geweldig.’

Trump, die moeite doet om vakbondsleden voor zich te winnen (en daar behoorlijk goed in slaagt), prees Musk omdat hij potentiële stakers ontslaat. Trump: ‘Je zegt: “Wil je opstappen?” Ze beginnen een staking, ik zal niet de naam van het bedrijf noemen, maar ze beginnen een staking en jij zegt: “Dat is prima, jullie kunnen allemaal vertrekken. Jullie zijn allemaal weg. Elk van jullie is weg”.’

Musk weert vakbonden uit zijn ondernemingen, terwijl de autovakbond UAW probeert voet aan de grond te krijgen bij Tesla. De UAW daagde na de uitzending Musk en Trump voor de arbeidsrechtbank wegens illegale intimidatie van arbeiders – het is ook in de VS onwettig om mensen te ontslaan voor deelname aan een stakingsactie.

Of de rechtszaak iets uithaalt, valt af te wachten, maar intussen is de UAW, die net een succesrijke staking achter de rug heeft, in staat om het deel van de achterban dat op Trump stemt aan het twijfelen te brengen.

Trump beweert dat hij niets te maken heeft met het ultraconservatieve Project 2025, maar in het gesprek met Musk verdedigde hij een van de centrale stellingen van dat project: de afschaffing van het federale ministerie van Onderwijs.

Trump heeft nog tijd om een strategie tegen Harris te vinden en om het tij te keren. Hij voegte nieuwe raadgevers toe aan zijn campagne. Zijn super-PAC MAGA INC investeert 100 miljoen dollar in advertenties in de zeven swingstaten. Kiezers vinden de economie onder Biden-Harris nog altijd belabberd, maar zijn volgens peilingen niet geneigd Harris daarvan de schuld te geven. Een meerderheid van hen kan zich vinden in Trumps antimigratieboodschap en maakt zich zorgen over het buitenlandbeleid onder de Democraten. Maar, zeggen partijgenoten, dan moet de campagne zich daarop concentreren, en niet op de frustraties van Trump. Want, zo schrijft Gerald Baker, gewezen hoofdredacteur van The Wall Street Journal: ‘Dit is de Trump die in 2020 het presidentschap verloor.’