‘Tot voor kort vond een Britse staatssecretaris het nog gewoon om zijn assistente aan te spreken met sugar tits’

De Britse minister van Defensie moest deze week opstappen wegens handtastelijkheden. Lia van Bekhoven beschrijft wat mannelijke Britse politici zich in het verleden veroorloofden. ‘Heel veel is er de afgelopen jaren niet veranderd’.

Harvey Weinstein mag dan in Hollywood van zijn voetstuk gevallen zijn, de gevolgen strekken tot ver buiten de Amerikaanse filmwereld. In Londen leidde het tot een seksmisbruikschandaal dat chaos veroorzaakt in de politiek en een poot uit de stoel van premier Theresa May heeft gedraaid.

Ergens in mijn boekenkast staat een boek van Theresa Gorman, een kordate backbencher uit de jaren 90. Gorman was, politiek gesproken, uit het zuiverste Thatcheriaanse hout gesneden. Ze was bovendien een rebel. Of, in de terminologie van haar partijleider, een ‘bastard’. ‘The bastards’ waren slagvaardige Eurosceptici die in de strijd tegen het Verdrag van Maastricht, premier John Major voortdurend beentje lichtten. Plus ça change.

Gorman had, in een van de vele restaurants van het parlementsgebouw, genoeg te vertellen over haar boek ‘The bastards en de Europese Uitdaging’. Maar opzienbarender waren haar ervaringen in het paleis van Westminster. Als rebel was je je politieke leven nooit zeker, zei ze. Als vrouwelijke rebel je eer niet. ‘Hoe goed denk je dat Theresa op haar rug is?’, hoorde ze eens een fractiegenoot aan een ander vragen. ‘Wat voor panty’s zou ze aan hebben?’ ‘Vrouwen horen niet hier’, kwam het antwoord. ‘Ze horen achter het fornuis. Bij voorkeur op blote voeten en zwanger’. Dat was in 1993. ‘Die mannen deden het om me op te winden’, zei ze. ‘Ze waren nog veel groffer dan ik kwijt wil. Het was het ergste halfuur van mijn leven’. Toen Gorman nog Kamerlid was, was het niet ongebruikelijk voor mannelijke fractieleden hun handen op en neer te bewegen, in een gebaar de borsten te wegen van een vrouwelijke parlementariër die in het gezichtsveld liep.

Seksisme troef

Heel veel is er de afgelopen 25 jaar niet veranderd. Er zitten meer vrouwen in het Britse parlement (32 pct.) en de sfeer is volwassener. Maar tot voor kort vond een staatssecretaris het nog gewoon zijn assistente aan te spreken met ‘sugar tits’. In het Lagerhuis, de politieke apenrots van het land, is seksisme troef. Ik herinner me een publiciteitsfoto van de minister voor Brexit Zaken, David Davis. In een poging gekozen te worden tot partijleider liet hij zich fotograferen met twee rondborstige vrouwen die op hun strakke T-shirts de slagzin hadden ‘DD for me’. We spreken 2005. Het zou, denk ik, nu niet meer kunnen. Niet sinds eerder deze week namenlijsten boven kwamen drijven van vermeende seksuele delinquenten in het parlement en een rij gedupeerden zich meldde met oude en nieuwe aantijgingen tegen Kamerleden en ministers.

De meeste Britse parlementariërs zijn keiharde werkers die oprecht proberen het leven van de kiezers in hun district te verbeteren. De cultuur in Westminster wordt echter getekend door mannen die, volgens een columnist in de Times, ‘de dwangmatige behoefte hebben risico’s te nemen en bij wie narcisme zich vermengt met behoeftig gedrag’. Nou zitten er wel vijftig soorten grijs tussen een verdwaalde hand op een knie en een verkrachting. Maar het verkeer komt steevast uit dezelfde richting. Het is nooit de minister die beweert aangerand te zijn door een jonge medewerker. Het is altijd andersom. Seksmisbruik is misbruik van macht.

Woensdag viel de eerste politieke kop. De minister van defensie moest het veld verlaten vanwege handtastelijkheden. Partijleiders beloofden schoon schip te maken. Het paleis van Westminster krijgt nieuwe procedures zodat klachten over misbruik daadwerkelijk behandeld worden. Zoals in bedrijven elders al jaren gebruikelijk is.

Uitgeputte May

Premier May kan het seksmisbruikschandaal even goed gebruiken als een gat in haar hoofd. Alsof de brexit haar positie niet voldoende destabiliseert, heeft dit schandaal haar nog meer verzwakt. Waarnemers verwachten nieuwe beschuldigingen aan het adres van politieke misbruikers en meer aftredens. Maar ook al blijft de schade beperkt, May oogt uitgeput. Haar minderheidsregering lijkt de grip verloren te hebben. Het is afhankelijk van gebeurtenissen die het niet in de hand heeft. Of de Britse regeringsleider de kerst haalt? De gokwinkels zijn er niet van overtuigd.

Van de andere kant. De Britten hebben het eerder meegemaakt. Toen Theresa Gorman Kamerlid was, werd dagelijks het einde voorspeld van premier Major. Ook hij zat een Conservatieve regering voor die eindeloos verdeeld was over Europa. Ook toen hing er een waas van sleaze en onvoorspelbaarheid over ’s lands bestuur. Major bleef echter op zijn stoel. Hij moest dagelijks meer grond prijsgeven, maar tegen de tijd dat de kiezers hem en zijn partij afmaakten, had hij vijf lange jaren in Downing Street gezeten.