‘Torenhoge energieprijzen dreigen de Duitse economie in een recessie te storten’

In 2011 verklaarde oud-bondskanselier Merkel kernenergie taboe. Sindsdien is Duitsland niet per sé groener geworden. Het land is vooral steen- en bruinkool gaan stoken om warm te blijven. Groene energie haalt de 8 procent niet en kernenergie blijft taboe. Duitsland lijkt zich het komende jaar de economische neergang in te vergroenen, schrijft Robbert de Witt.

Het deftige Duitse dagblad volgt de situatie nauwgezet. Dagelijks publiceert de Frankfurter Allgemeine Zeitung een klein tabelletje over de Strommix: van welke bron komt de in Duitsland dagelijks geconsumeerde energie? De cijfers zullen voor iedereen met een groen hart een ontnuchtering zijn.

Want elke dag opnieuw blijkt dat Duitsers vooral kolen stoken om warm te blijven en hun fabrieken draaiende te houden: bijna 50 procent komt van steen- en bruinkool, en een kwart van gas. Groene energie als biomassa, wind-, zonne- en kernenergie halen elk de 8 procent niet. Zo staat het land dat al in 2010 een rigoureuze Energiewende aankondigde, er dus voor.

Tot diep in de jaren negentig haalde Duitsland eenderde van zijn elektriciteit uit atoomkracht. Maar in 2011 verklaarde bondskanselier Angela Merkel kernenergie taboe. Gevolg was wel dat er meer kolen moesten worden verstookt. De linkse politicus Sigmar Gabriel vroeg nog in 2014 aan energieconcern Vattenfall om vooral te blijven investeren in bruinkool. ‘Zonder gaat het niet.’

Deze fossiele brandstof is nóg viezer dan steenkool, en verminkt het landschap met zijn gigantische open mijnen. Net over de grens bij Venlo, bij Garzweiler, is zo’n ‘open bruinkoolwond’. Vanaf een fraai aangelegd uitkijkpunt kun je er goed zien hoe huizenhoge machines tientallen meters diep de aarde afgraven. Om tot 2045 bruinkool te kunnen stoken, zullen nog twaalf dorpen in de omgeving worden ontruimd.

En dat terwijl opeenvolgende Duitse regeringen al honderden miljarden hebben uitgegeven om over te stappen op duurzame energie. Tussen 2013 en 2020 ging het om zeker 200 miljard euro, vooral voor zonne- en windenergie. Sommige experts menen dat dat bedrag zal oplopen tot 500 miljard in 2025. Waar dit astronomische bedrag aan wordt besteed, is te zien voor wie vanuit Nederland, België of elders de Duitse grens passeert: schuren en boerderijen kunnen nog zo vervallen ogen, de daken liggen vaak vol met zonnepanelen. Tientallen vaak, van dakgoot tot nok. Dankzij gulle subsidies.

Tegelijk meenden Duitse klimaatministers dat aardgas ‘als brug’ kon dienen: tijdelijk was deze fossiele brandstof okay, terwijl Duitsland de Wende maakt van kolen en kernenergie naar volledig duurzaam. Maar dat (goedkope) gas kwam voornamelijk uit Rusland, en afgelopen jaar ging het mis nadat het Kremlin de grootste oorlog in Europa sinds 1945 was begonnen.

Inmiddels wordt het bibberen voor de Duitsers. Niet doordat ze in de kou zitten, want voor deze winter is er voldoende gas, kolencentrales zijn weer opgestart en kerncentrales mogen nog (heel even) langer openblijven. Maar de torenhoge energieprijzen dreigen de vierde economie van de wereld in een recessie te storten.

Om deze reden wordt voorzichtig gesproken over fracking, waarbij gas onder grote druk uit gesteente wordt gehaald. Naar het schijnt zit er in de Duitse bodem genoeg schaliegas om het hele land twintig jaar lang van energie te voorzien. Maar het is een groot taboe, want deze methode is in Duitsland verboden sinds 2016 omdat het volgens tegenstanders ernstig vervuilend is.

In de Verenigde Staten wordt fracking wél op grote schaal toegepast, en dat schaliegas gaat naar onder meer Duitsland. Maar ja, vervuiling in Amerika, daar hebben de in dit opzicht schijnheilige Duitsers geen last van. Terwijl het natuurlijk klimaatvriendelijker is om schaliegas zelf te winnen, in plaats van het gas in vloeibare vorm, in grote stookolie-slurpende tankers de halve wereld over te verschepen.

Nieuwe kerncentrales zijn in Duitsland ook al taboe. Het kostte de regeringscoalitie een maandenlange strijd om de laatste drie centrales een ietsiepietsie langer – tot april komend jaar – open te houden. Intussen gaat buurland Nederland twee kerncentrales bouwen. In Frankrijk worden de kerncentrales die wegens onderhoud stilliggen, opgestart én komen er nieuwe centrales bij. En ook oostelijk buurland Polen kondigde afgelopen oktober de bouw van een nieuwe kerncentrale aan.

In Duitsland gebeurt niets van dit alles. Zo vergroent Duitsland zich ook komend jaar de economische neergang in.