Vijf weken geleden had ze nog een voorsprong van 20 procent, maar met nog enkele dagen te gaan is de ‘landslide victory’ voor Theresa May verder weg dan ooit.
Vijf weken geleden lag de Conservatieve partij van premier Theresa May nog 20 procent voor op Labour in de peilingen. Ze bleek moeiteloos de kiezers van de anti-immigratiepartij UKIP op te slorpen, die door interne twisten uitgeteld in de touwen hing.
May vond dat het geschikte moment om die voorsprong te verzilveren en vervroegde verkiezingen uit te schrijven en ontbond op 18 april haar kabinet. Zo kon ze haar meerderheid van 10 zetels (330 van de 650 zetels) in The House of Commons (Lagerhuis) versterken. Met het oog op de onderhandelingen voor een uitstap uit de EU die halfweg juni starten had ze immers een sterk mandaat nodig van de kiezer, legde ze haar beslissing uit.
Wat zich aankondigde als een ‘wandeling door het park’ recht naar een absolute meerderheid voor de Tories, is uitgedraaid op een rommelig bochtenparcours.
De Tory-campagne werd daarom gebouwd rond de sterke regeringsleider die May wordt geacht te zijn die het UK door de woelige Brexit-onderhandelingen zou leiden. ‘Theresa May for Britain’ en ‘Strong and Stable Leadership’ werden de campagneslogans en met een sociaal bijgespijkerd programma ging May voorwaar persoonlijk campagne voeren in de Labour-bolwerken van Noord-Oost Engeland en Wales, met de bedoeling Labour-kiezers uit ’the working class’ te overhalen voor haar te stemmen. Zo overduidelijk was de campagne rond haar gebouwd dat The Observer midden mei zelfs moest vaststellen dat kiezers uit deze rode districten die van plan waren voor May te stemmen niet eens wisten wie de plaatselijke Tory-kandidaat was.
Rommelig bochtenparcours
Wat zich aankondigde als een ‘wandeling door het park’ recht naar een absolute meerderheid voor de Tories, is vooral door geblunder in eigen rangen uitgedraaid op een rommelig bochtenparcours. In de laatste peiling van YouGov/Times, zo bleek vrijdag, was de voorsprong van de Conservatieven tot 5% geslonken en scoorde Labour onder de weinig charismatische Jeremy Corbyn met 38% verrassend hoog. De peiling had bovendien plaats in de dagen na de aanslag in Manchester, toen terrorisme en veiligheid, thema’s waarop de Tories doorgaans beter scoren dan Labour, vooraan in het nieuws stonden.
Zelfs de financiële markten schrokken er vrijdag even van op. Het pond dook lager omdat valutahandelaren een overweldigende meerderheid voor Theresa May in het Lagerhuis niet langer vanzelfsprekend vinden en daardoor de kans op een harde Brexit toeneemt. Zondag werd de kerende trend in de peilingen bevestigd door de Telegraph ORB International-poll. Labour vernauwt daarin de kloof met de Tories (38/44%) tot 6%, terwijl hij begin mei nog 15% bedroeg.
Corbyns opgang is vooral te danken aan een blunder in het verkiezingsmanifest van de Tories.
Vooral vrouwelijke kiezers wisselen van kamp, zo bleek uit die peiling. Bij hen ligt Labour nog nauwelijks 1% achterop bij de partij van de nochtans vrouwelijke eersteminister. De persoonlijkheidscultus rond May maakt de Tory-campagne bijzonder kwetsbaar, zo blijkt uit een tweede peiling van zondag 28 mei, die van Opinium/Observer. Daaruit blijkt dat de voorsprong van May op Corbyn op vijf weken tijd geslonken is van 56 naar 22 rating punten en de voorsprong van de haar conservatieve partij van 19 naar 10%. De Tories leiden nog steeds ruim met 45% tegenover 35% voor Labour en 7% voor de Liberal Democrats.
Blunder
Volgens Jeremy Corbyn “komt zijn boodschap eindelijk aan bij de kiezers”. Maar zijn opgang heeft hij vooral te danken aan een blunder in het verkiezingsmanifest van de Tories. Dat maakt melding van een nieuw financiering voor de ouderenzorg. In de huidige vorm is het volgens de conservatieven niet meer betaalbaar, omdat het aantal 75-plussers binnen tien jaar met 2 miljoen zal zijn gegroeid. Daarom stellen ze voor dat zorgbehoevende ouderen zelf hun zorg betalen tot hun vermogen geslonken is tot 100.000 pond (130.000 euro). Vandaag is die drempel 23.250 pond. Maar in het nieuwe voorstel werd ook de waarde van het huis meegerekend voor zij die thuiszorg genieten, al moest dat niet worden verkocht bij leven of als de levenspartner er nog in woont. De betaling van hun zorg kan worden uitgesteld tot na hun dood of die van hun partner en zou de taak worden van de erfgenamen, die hiervoor het huis konden verkopen.
In de huidige regeling voor de Britten die thuiszorg genieten wordt het huis niet meegeteld in het vermogen. Voor huiseigenaars die thuiszorg krijgen, zag het er dus opeens benauwd uit. Het ergste voor May was dat ze met dit voorstel vooral haar eigen achterban trof, want een meerderheid van de gepensioneerden stemt conservatief. De Labour-oppositie doopte de maatregel de ‘dementia tax’ , omdat vooral de langdurig zorgbehoevenden als Alzheimer-patiënten en hun kinderen financieel de dupe zouden worden van het nieuwe plan. Het voorstel werd voorpagina-nieuws in tabloids als The Sun, The Daily Miror en op de social media. De gevolgen in de peilingen waren meteen zichtbaar en dus besloot May maandag 22 mei om het voorstel op een persconferentie bij te sturen. Ze kondigde aan dat er een rapport komt waarin zal worden onderzocht of er op de zorgkost die patiënten zelf moeten betalen niet moet worden geplafonneerd. Zonder meer een U-bocht, waarvoor de pers haar hard aanpakte. Vooral haar verkiezingsslogan ‘strong and stable leadership’ moest het ontgelden. Want als ze zo makkelijk in paniek haar standpunt en dat van haar partij wijzigde, was zij dan wel de aangewezen leider om de Brexit-onderhandelingen te leiden?
De kans op een harde Brexit en een verder wegzakkende pond is weer wat groter geworden.
Manchester
De terroristische aanslag in Manchester schortte de verkiezingscampagne drie dagen op en hielp May enigszins om de aandacht weg te houden van de bocht die ze had gemaakt. Labour had met de financiering van de zorg de sociale zekerheid bovenaan de agenda geplaatst en dat leverde de oppositiepartij een immens voordeel op. Door de strijd tegen het terrorisme en de veiligheid weer als verkiezingsthema op de voorgrond te plaatsen kon May weer scoren. Maar Corbyn confronteerde May meteen met haar verantwoordelijkheid als minister van Binnenlandse Zaken onder Cameron voor de afbouw van de politie met 20.000 eenheden. Prompt stelde hij voor om de politie te versterken. En de toegenomen terreurdreiging op Britse bodem weet hij ondermeer aan de inmenging van Groot-Brittannië in oorlogen in moslimlanden als Lybië en Syrië.
Weinig commentatoren geven de wat saaie Corbyn en zijn Labour een kans om deze verkiezingen te winnen. Maar in de meeste peilingen scoort hij al fors hoger dan zijn voorganger Ed Miliband, die met amper 30,4% in de verkiezingen van 2015 de duimen moest leggen voor David Cameron. Corbyn is vooral populair bij zijn Labourpartijbasis en lokt op zijn meetings een massavolk. Hij is uitgesproken links, als vredesactivist een koele minnaar van de NAVO en is gekant tegen kernenergie. Maar heel wat pro-Europese Labourparlementariërs verwijten hem dat hij te weinig campagne voerde om een Brexit te voorkomen – 40% van de Labour-kiezers stemden voor een Brexit – en dat hij een halfslachtige houding inneemt tegenover de Brexit.
Zelf was May een tegenstander van een Brexit, maar om de eenheid in haar partij te bewaren schaarde ze voor- en tegenstanders binnen haar partij achter de ‘wil van het volk’ om uit de EU te trekken. Door een ‘landslide victory’ te behalen in vervroegde verkiezingen had ze gehoopt om de Tory-meerderheid in het Lagerhuis gevoelig uit te breiden en haar positie in de Conservatieve partij tegenover de harde Brexiteers te versterken. Maar met nog tien dagen te gaan is de ‘landslide victory’ om midden juni vol zelfvertrouwen naar de Brexit-onderhandelingen te trekken verder weg dan ooit. De kans op een harde Brexit en een verder wegzakkende pond is weer wat groter geworden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
