‘Hoe lang kan de Britse premier nog aanblijven? Haalt ze maandag nog? Conservatieve fractieleden bereiden een coup voor om Theresa May af te zetten’, schrijft columniste Lia Van Bekhoven.
Hoe lang kan de Britse premier nog aanblijven? Haalt ze maandag nog? Conservatieve fractieleden bereiden een coup voor om Theresa May af te zetten. Op zich is dat niet verrassend. May is aangeschoten en de Tories zijn rücksichtslos in het afvoeren van leiders die hun houdbaarheidsdatums gepasseerd zijn. Maar maakt het eigenlijk wat uit of May wel of niet blijft zitten?
Het was een toespraak waar nog jaren over gepraat zal worden. Zij het om de verkeerde redenen. Mays speech, hoogtepunt van het jaarcongres van de partij, was bedoeld als comeback. Het werd een gênante afgang. Geplaagd door ‘congresgriep’ begaf eerst haar stem het. Later werd ze onderbroken door een komiek die haar een ontslagbrief overhandigde en tegelijkertijd liet het decor het afweten toen letters van de partijspreuk van de achterwand vielen. Iedereen kan zijn stem verliezen. Iedereen kan pech hebben. Maar, zoals Napoleon zei, ‘ik heb liever een generaal die geluk heeft, dan twee die goed zijn’.
Theresa May en de Conservatieven zijn op weg naar de politieke zijlijn
May’s optreden werd een metafoor voor verval waaruit herstel wel eens onmogelijk kan zijn. De zaal, die een uur en zeven minuten met samengeknepen billen had zitten luisteren, had met haar te doen. De eerste minister werd liefdevol beapplaudiseerd. Ook daarbuiten was er mededogen. Maar medelijden is het laatste wat een regeringsleider nodig heeft. Premiers zijn meer gebaat bij ontzag, of zelfs een tikje angst.
Toen May haar meerderheid verloor bij de verkiezingen in juni noemde de Londense krant Evening Standard haar ‘een wandelend lijk’. Sindsdien is ze gereanimeerd, maar de graflucht is blijven hangen. En toch is May is het probleem niet. Ze is het symptoom, niet de oorzaak van de stuurloosheid van haar partij. Ze is de zondebok waar de Conservatieven hun tegenstrijdigheden op projecteren. Ook zonder haar hoestbuien waren de Tories blijven tobben met de vraag waartoe ze eigenlijk op aarde zijn. May is enkel de belichaming van die existentiële crisis.
De Conservatieve partij bestaat uit stromingen die elkaar nooit raken. Een deel, het vrolijkste, wordt bestuurd door mannen uit een zeker milieu, met een voorkeur voor Latijnse spreuken, antieke maatkostuums en bijbehorend wereldbeeld. Denk aan Boris Johnson (minus de maatkostuums). Voor hen is de brexit ‘een Waterloo, een Agincourt, een Crécy…..en we winnen dat allemaal’, aldus Jacob Rees-Mogg op het partijcongres. Rees-Mogg is ogenschijnlijk een figurant uit Daar Komen De Schutters, in werkelijkheid kamerlid voor het district North East Somerset, maar wordt tevens aangeduid als ‘kamerlid voor de 19de eeuw’. De richting die hij vertegenwoordigt was decennialang niet meer dan een lastig, maar carnavalesk randverschijnsel van de Conservatieve Partij.
May is de belichaming van de existentiële crisis bij de Conservatieven
May liet zich gijzelen door deze stijle brexiteers en indirect door de miljoenen die, hetzij in een opwelling, hetzij met oprechte passie voor de brexit stemden. Ze heeft nooit geprobeerd de voor- en tegenstanders van de brexit te verenigen. Dat was misschien wel mogelijk geweest als de partij geleid was door bekwamere mensen en creatievere denkers. Maar als Engeland, volgens George Orwell, ‘een familie is met de verkeerde gezinsleden aan de macht’, dan geldt dat dubbel en dik voor de Tories.
May’s probleem is een partij die kan rekenen op veertig procent van de kiezers, maar zich gedraagt als verliezers. De Tories hebben geen duidelijk doel. Ministers vechten elkaar de tent uit over politiek en personages. De partij zit met een dalend lidmaatschap en een gemiddelde leeftijd van 72 jaar. De Britse Conservatieven waren tot voor kort een van ’s werelds succesvolste politieke partijen. Maar Brexit, met zijn grof nationalisme, heeft Britten onder de veertig afgeschrikt. Voor jongeren die opgegroeid zijn in een open, diverse samenleving heeft een partij die terugwil naar de jaren vijftig geen grote aantrekkingskracht. Bovendien hebben de Tories niks te zeggen over het grootste probleem voor jongeren, de acute woningnood.
Misschien word May dit weekeinde afgezet door haar fractie. Misschien volgend jaar. Het maakt niet uit. De premier is verleden tijd. Het land luistert niet meer. May en de Conservatieven zijn op weg naar de politieke zijlijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier